Ушбу китобга ўхшаш асарлар

«Qobusnoma» SHarqda, xususan Eronning o’zida ham saqlanib kelayotgan an’anaga ko’ra pand-nasihat tarzida yozilgan bo’lib, mana bir necha asrlardan beri xalqlarni, jumladan yoshlarni hayotga, amaliy faoliyatga tayyorlashda, ularni har tomonlama yetuk inson qilib tarbiyalashda muhim qo’llanma bo’lib kelmoqda.Lekin asarning «Qobusnoma» deb atalishining sababi, uning umuman Qobusga aloqasi haqida eslatilmaydi.Kitob Eronda sakkiz marta nashr etiladi. Bularning eng mukammali mashhur oli Rizo Qulixon Hidoyat tomonidan 1890—1891 yillarda chop etilgan nashri hisoblanadi. Asar keyinchalik Bombeyda, Isfaxonda Fatxulla ibn Amulla Vali Urduni Baxtiyoriy tomonidan chop etildi.Bundan tashqari, «Qobusnoma» ko’plab SHarq va G’arb tillariga o’girilib, nashr etilgan. Jumladan, 1432 yilda Merjomak Ahmad ibn Ilyos tomonidan, 1705 yilda Hasan posha Nazmizoda Murtoza tomonidan, 1881 yilda Qozon tatarlari tilida Qayum Nosiriy tomonidan, 1860 yilda Muhammad Rizo Ogahiy tomonidan o’zbek tiliga, G’arb tillaridan — nemis, frantsuz, ingliz tillariga tarjima qilinib, chop etildi.Endi bir-ikki og’iz so’z SHamsul-maoliy Qobus haqida. SHamsul-maoliy Qobus o’z davrining fozil kishilaridan bo’lgan. U keng bilim egasi bo’lish bilan birga she’rlar ham yozgan. Hukmdorligi davrida o’z saroyida zamonasining peshqadam olimlari va shoirlarini yig’ib, poytaxti Jurjonni yirik madaniy markazga aylantirgan. Tarixiy manbalarda Qobusning arab tilida yozgan, uchta kitobdan iborat mashhur «Nomalar»i bo’lganligi qayd etiladi. Bular «Kamol al-balag’a» («Suxandonlik kamoloti»), maqol va hikmatlar to’g’risidagi «Al-forida fi-l amsal va-l adab» («Nodir nomalar»), «Risola fi-l iftixor va-l itob» («Tanbeh va maqtov nomalari»)dir.«Qobusnoma» murakkab yo’lni bosib o’tdi. SHo’ro mafkurasi davrida asarning insonni aqliy, axloqiy tarbiyalashdagi ahamiyati hokim sinf axloqini targ’ib qilish deb baholandi. Kaykovusning Vatan haqidagi, kasb-hunarni ulug’lovchi, bilimlarni egallash haqidagi fikrlari, diniy qarashlari siyosiy nuqtai nazardan qoralanadi. Asarning qimmati faqat uning adabiy-badiiy, til xususiyati va tarixiy jihatlarida deb ta’kidlandi.Ammo «Qobusnoma» asariga davr va shart-sharoitlar, siyosiy qarashlar ta’sirida qay darajada soya tashlanmasin, bu asar mashhur hind asari «Kalila va Dimna», izom ul-Mulkning «Siyosatnoma», Nosir Xisravning «Saodatnoma», YUsuf Xos Hojibning «Qutadg’u bilig», Mahmud Qoshg’ariyning «Devonu lug’atit turk», Sa’diyning «Guliston», Ahmad YUgnakiyning «Hibat ul-haqoyiq», Alisher Navoiyning «Mahbub ul-qulub», Voiz Koshifiyning «Axloqi muhsiniy», Davoniyning «Axloqi Jaloliy» kabi axloqiy-ta’limiy asarlari bilan bir qatorda SHarq pedagogik fikr taraqqiyotida inson kamolotini shakllantirishda muhim o’rinni egallaydi. Unda SHarq pandnomalaridagi an’anaga binoan va X asrda paydo bo’lgan yoshlar jamoasi juvonmardlik tarbiyasi ifodalanadi.Muallif juvonmardlik haqida eng oxirgi bobda so’z yuritadi. U odamlarning xislatlarini uch xilga bo’ladi: biri aql, biri rostlik va yana biri juvonmardlikdir. Juvonmardlikni asosini Kaykovus uch narsada deb biladi. Birinchisi, aytgan so’zning ustidan chiqish, ya’ni rostlik; ikkinchisi rostlikka xilof qilmaslik; uchinchisi, xayr ishini ilgari tutish1.Insondagi boshqa barcha xislatlar shu uch narsaga bog’liq, deydi Kaykovus. Juvonmardlik (yoki iyorlik)ning ustunlarini (ruknlari) quyidagilarda deb ko’rsatadi: jasurlik, mardlik, sabr-matonat, va’daga vafo qilmoq, pok dil va pok zabon bo’lmoq; asirlarga ziyon yetkazmaslik, bechora kishilarga madad berib, yomonlarning yomonlig’ini yaxshilardan yiroq tutish, rostgo’ylik, yaxshiga yomonlik qilmaslik, ziyon-zahmatdan saqlash, odamlarga ziyon-zahmat yetkazmaslik. Juvonmard sipohiylar esa sabr-bardosh bilan ish tutishi, kamtarlik va mehmondo’stlik, sahiylik, to’g’rilik, haqshunoslik, pok kiyinish, yaxshi qurollanishi zarurligini qayd etadi.

Qobusnoma

«Qobusnoma» SHarqda, xususan Eronning o’zida ham saqlanib kelayotgan an’anaga ko’ra pand-nasihat tarzida yozilgan bo’lib, mana bir necha asrlardan beri xalqlarni, jumladan yoshlarni hayotga, amaliy faoliyatga tayyorlashda, ularni har tomonlama yetuk inson qilib tarbiyalashda muhim qo’llanma bo’lib kelmoqda.Lekin asarning «Qobusnoma» deb atalishining sababi, uning umuman Qobusga aloqasi haqida eslatilmaydi.Kitob Eronda sakkiz marta nashr etiladi. Bularning eng mukammali mashhur oli Rizo Qulixon Hidoyat tomonidan 1890—1891 yillarda chop etilgan nashri hisoblanadi. Asar keyinchalik Bombeyda, Isfaxonda Fatxulla ibn Amulla Vali Urduni Baxtiyoriy tomonidan chop etildi.Bundan tashqari, «Qobusnoma» ko’plab SHarq va G’arb tillariga o’girilib, nashr etilgan. Jumladan, 1432 yilda Merjomak Ahmad ibn Ilyos tomonidan, 1705 yilda Hasan posha Nazmizoda Murtoza tomonidan, 1881 yilda Qozon tatarlari tilida Qayum Nosiriy tomonidan, 1860 yilda Muhammad Rizo Ogahiy tomonidan o’zbek tiliga, G’arb tillaridan — nemis, frantsuz, ingliz tillariga tarjima qilinib, chop etildi.Endi bir-ikki og’iz so’z SHamsul-maoliy Qobus haqida. SHamsul-maoliy Qobus o’z davrining fozil kishilaridan bo’lgan. U keng bilim egasi bo’lish bilan birga she’rlar ham yozgan. Hukmdorligi davrida o’z saroyida zamonasining peshqadam olimlari va shoirlarini yig’ib, poytaxti Jurjonni yirik madaniy markazga aylantirgan. Tarixiy manbalarda Qobusning arab tilida yozgan, uchta kitobdan iborat mashhur «Nomalar»i bo’lganligi qayd etiladi. Bular «Kamol al-balag’a» («Suxandonlik kamoloti»), maqol va hikmatlar to’g’risidagi «Al-forida fi-l amsal va-l adab» («Nodir nomalar»), «Risola fi-l iftixor va-l itob» («Tanbeh va maqtov nomalari»)dir.«Qobusnoma» murakkab yo’lni bosib o’tdi. SHo’ro mafkurasi davrida asarning insonni aqliy, axloqiy tarbiyalashdagi ahamiyati hokim sinf axloqini targ’ib qilish deb baholandi. Kaykovusning Vatan haqidagi, kasb-hunarni ulug’lovchi, bilimlarni egallash haqidagi fikrlari, diniy qarashlari siyosiy nuqtai nazardan qoralanadi. Asarning qimmati faqat uning adabiy-badiiy, til xususiyati va tarixiy jihatlarida deb ta’kidlandi.Ammo «Qobusnoma» asariga davr va shart-sharoitlar, siyosiy qarashlar ta’sirida qay darajada soya tashlanmasin, bu asar mashhur hind asari «Kalila va Dimna», izom ul-Mulkning «Siyosatnoma», Nosir Xisravning «Saodatnoma», YUsuf Xos Hojibning «Qutadg’u bilig», Mahmud Qoshg’ariyning «Devonu lug’atit turk», Sa’diyning «Guliston», Ahmad YUgnakiyning «Hibat ul-haqoyiq», Alisher Navoiyning «Mahbub ul-qulub», Voiz Koshifiyning «Axloqi muhsiniy», Davoniyning «Axloqi Jaloliy» kabi axloqiy-ta’limiy asarlari bilan bir qatorda SHarq pedagogik fikr taraqqiyotida inson kamolotini shakllantirishda muhim o’rinni egallaydi. Unda SHarq pandnomalaridagi an’anaga binoan va X asrda paydo bo’lgan yoshlar jamoasi juvonmardlik tarbiyasi ifodalanadi.Muallif juvonmardlik haqida eng oxirgi bobda so’z yuritadi. U odamlarning xislatlarini uch xilga bo’ladi: biri aql, biri rostlik va yana biri juvonmardlikdir. Juvonmardlikni asosini Kaykovus uch narsada deb biladi. Birinchisi, aytgan so’zning ustidan chiqish, ya’ni rostlik; ikkinchisi rostlikka xilof qilmaslik; uchinchisi, xayr ishini ilgari tutish1.Insondagi boshqa barcha xislatlar shu uch narsaga bog’liq, deydi Kaykovus. Juvonmardlik (yoki iyorlik)ning ustunlarini (ruknlari) quyidagilarda deb ko’rsatadi: jasurlik, mardlik, sabr-matonat, va’daga vafo qilmoq, pok dil va pok zabon bo’lmoq; asirlarga ziyon yetkazmaslik, bechora kishilarga madad berib, yomonlarning yomonlig’ini yaxshilardan yiroq tutish, rostgo’ylik, yaxshiga yomonlik qilmaslik, ziyon-zahmatdan saqlash, odamlarga ziyon-zahmat yetkazmaslik. Juvonmard sipohiylar esa sabr-bardosh bilan ish tutishi, kamtarlik va mehmondo’stlik, sahiylik, to’g’rilik, haqshunoslik, pok kiyinish, yaxshi qurollanishi zarurligini qayd etadi.

5 O’qimoqchi
0 o’qiyapti

Annotatsiya
Qisqa ma`lumot
Taqrizlar (0)
Iqtiboslar (0)

Kitob nomi:	Qobusnoma
Kitobning asl nomi:	Qobusnoma
Nashr qilingan til:	O’zbekcha
Kitobning asl tili:	Fors/Tojik
Formati:	Qattiq/224
ISBN:	978-9943-22-245-8
Nashr yili:	2021
Nashriyotchi:	Yangi asr avlodi
Seriya:	0
Yosh chegarasi:	16 dan 70 gacha

Taqrizlar

Hozirda ushbu kitobda taqrizlar mavjud emas.
Taqriz yozish

Iqtiboslar

Hozirda ushbu kitobda iqtiboslar mavjud emas.
Iqtibos qo’shish

Bestseller kitoblar

Ulug’bek xazinasi Odil Yoqubov

Chinakam ota – onalik san’ati Adem Gunesh

Zikr ahlidan so’rang (turkum) 2-kitob Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf

Janr bo’yicha boshqa kitoblar

Oq nilufarlar yurtida

Oltin zanglamas

Hayrat ul-abror

Dorur-rohat musulmonlari

Dengizga otilgan ayol

Kelmasang ham kutaman

Muslima ayol Yevropada

Kitob statusi

Quyidagilardan brini tanlang

Qobusnoma kitobi

Китоб маҳсулотларининг характеристикалари, етказиб бериш шартлари, ташқи кўриниши ва ранги ҳақидаги маълумотлар фақат маълумот учун мўлжалланган ва жойлаштирилган пайтда мавжуд бўлган энг сўнгги маълумотларга асосланади.

Электрон китоб
Эътибор беринг “Сотиб олинган китоблар қандай ўқилади?” бўлими билан танишиб чиқинг!

Буюртма бериш учун, авторизациядан ўтинг

Дўстларизга тавсия этинг

Аннотация
Мундарижа
Фикр ва мулоҳазалар

«Qobusnoma» Sharq xalqlari orasida ma’lum va mashhur. Shul bois, bu durdona asar ko‘p marotaba nashr etilgan. Oldingi nashrlarda parvardigori olamni tanimoq, Haq Taoloning shukrguzarligi, ne’matlarga shukr qilmoq hamda payg‘ambarlar xilqatiga bag‘ishlangan boblar tushirib qoldirilgan edi. Aziz kitobxon! «Qobusnoma» (XI) asari tarjimasi tabdilining to‘ldirilgan mazkur nashri o‘zbek tilida e’lon qilingan va biz kitobxonlarimizning talab-istaklarini inobatga olib, uni qaytadan nashrga tayyorladik. Kitob sizu bizni o‘z taqdirimiz ustida jiddiy o‘ylashga undaydi.

Муқаддима
Мавъизатномаи Кайковус
БИРИНЧИ БОБ. Парвардигори оламни танимоқ зикрида
ИККИНЧИ БОБ. Пайғамбарларнинг хилқати зикрида
УЧИНЧИ БОБ. Ҳақ таолонинг шукргузарлиғи зикрида
ТЎРТИНЧИ БОБ. Неъматларға шукр қилмоқ зикрида
БЕШИНЧИ БОБ. Ота ва она ҳақини билмак зикрида
ОЛТИНЧИ БОБ. Ҳунар афзунлиғи била баланд қадр ва олий табъ бўлмоқ зикрида
ЕТТИНЧИ БОБ. Сухандонлик била баланд мартабали бўлмоқ зикрида
САККИЗИНЧИ БОБ. Ануширавон пандларин ёд олмоқ зикрида
ТЎҚҚИЗИНЧИ БОБ. Қарилик ва йигитлик сифати зикрида
ЎНИНЧИ БОБ. Тамкин шарофати ва таом тартибининг баёни
ЎН БИРИНЧИ БОБ. Шароб ичмак зикрида
ЎН ИККИНЧИ БОБ. Меҳмон олмоқ ва меҳмон бўлмоқ зикрида
ЎН УЧИНЧИ БОБ. Мазоҳ қилмоқ, шатранж ва нард ўйнамоқ одобин баёни зикрида
ЎН ТЎРТИНЧИ БОБ. Ишқ ва унинг одатлари зикрида
ЎН БЕШИНЧИ БОБ. Нафъ олмоқ зикрида
ЎН ОЛТИНЧИ БОБ. Ҳаммомга бормоқ зикрида
ЎН ЕТТИНЧИ БОБ. Ухламоқ ва осуда бўлмоқ зикрида
ЎН САККИЗИНЧИ БОБ. Шикорга чиқмоқ зикрида
ЎН ТЎҚҚИЗИНЧИ БОБ. Чавгон ўйнамоқ зикрида
ЙИГИРМАНЧИ БОБ. Уруш қилмоқ зикрида
ЙИГИРМА БИРИНЧИ БОБ. Мол жам этмоқнинг зикрида
ЙИГИРМА ИККИНЧИ БОБ. Омонатни сақламоқ зикрида
ЙИГИРМА УЧИНЧИ БОБ. Асир сотғун олмоқни(нг) зикрида
ЙИГИРМА ТЎРТИНЧИ БОБ. Уй ва ер сотиб олмоқ зикрида
ЙИГИРМА БЕШИНЧИ БОБ. Чаҳорпой (от) сотиб олмоқнинг зикрида
ЙИГИРМА ОЛТИНЧИ БОБ. Хотин олмоқ зикрида
ЙИГИРМА ЕТТИНЧИ БОБ. Фарзанд парвариш қилмоқ зикрида
ЙИГИРМА САККИЗИНЧИ БОБ. Дўст тутмоқ зикрида
ЙИГИРМА ТЎҚҚИЗИНЧИ БОБ. Душмандин андиша қилмоқ зикрида
ЎТТИЗИНЧИ БОБ. Афв ва уқубат қилмоқ зикрида
ЎТТИЗ БИРИНЧИ БОБ. Илм талаби ва қозигарлик зикрида
ЎТТИЗ ИККИНЧИ БОБ. Тижорат ва бозоргонлик расми зикрида
ЎТТИЗ УЧИНЧИ БОБ. Тиб илми расми зикрида
ЎТТИЗ ТЎРТИНЧИ БОБ. Нужум (юлдузлар) ва ҳандаса (геометрия) илми зикрида
ЎТТИЗ БЕШИНЧИ БОБ. Шоирлик расми зикрида
ЎТТИЗ ОЛТИНЧИ БОБ. Ҳофиз ва созандалик зикрида
ЎТТИЗ ЕТТИНЧИ БОБ. Подшоҳга хизмат қилмоқ зикрида
ЎТТИЗ САККИЗИНЧИ БОБ. Подшоҳга надимлик қилмоқ зикрида
ЎТТИЗ ТЎҚҚИЗИНЧИ БОБ. Дабирлик ва котиблик зикрида
ҚИРҚИНЧИ БОБ. Вазирликнинг шарт ва расмлари зикрида
ҚИРҚ БИРИНЧИ БОБ. Сипоҳсоларлик шартлари ва одатлари зикрида
ҚИРҚ ИККИНЧИ БОБ. Подшоҳлик шарти ва расми зикрида
ҚИРҚ УЧИНЧИ БОБ. Деҳқончилик ва бозор пешалари баёни зикрида
ҚИРҚ ТЎРТИНЧИ БОБ. Жувонмардлик зикрида
Изоҳлар