Qogozdan kitob yasash

29 667 просмотров

Mavzu: qog‗oz va karton bilan ishlash darslarini mazmunini tashkil etish metodikasi

MAVZU: QOG‗OZ VA KARTON BILAN ISHLASH
DARSLARINI MAZMUNINI TASHKIL ETISH METODIKASI.
Boshlang„ich sinflarda o„quvchilar eng avvalo faqat texnologiya darsi
mashg„ulotlaridagina emas, balki boshqa darslarda ham to„qnash keladigan
materiallar bilan ham tanishadilar. Bu barcha o„quv anjomlari daftarlar, kitoblar,
o„quv qo„llanmalari bosiladigan qog„oz turlar, yozadigan muqova qilinadigan,
bosma, rasm solinadigan kitob va gazeta qog„ozlaridir. Qog„oz va karton bilan
boshlang„ich sinflar mehnat darslarida eng ko„p qo„llanadigan materiallardir.
O„quvchilar bu materiallarga kundalik hayotda ham ko„p marta duch keladilar.
Boshlang„ich sinflardagi texnologiya ta‟limi dastur materiallarini tahlil qilar
ekanmiz, barcha sinflardagi ish turdaridan biri “Qog„oz va karton bilan ishlash”
ekanligini ko„ramiz.
Boshlang„ich sinf o„quvchilar qog„oz va kartonga ishlov berishning quyidagi
usullarni o„rganadilar:
Qog„ozning turi, navi, rangi, o„lchamiga ko„ra tanlash

1- Qog„ozdan maketlar yasaganda qog„ozga ishlov berishning eng
oddiy usulari sifatida qog„ozni buklab o„rtasidan va to„rtburchak
qilib buklash (uzunasiga va ko„ndalangiga).
2- Ingichka qog„oz parchalarini to„g„rilash, bukilgan joylarini ikki
tomonidan buklash.
3- 45-90 gradus burchak qilib buklash.
4- Qog„ozni buklab belgilangan chiziq bo„yicha qaychi bilan qirqish,
asbobni ushlash, xavfsizlik choralarini qo„llash.
5- Qog„ozni andoza bo„yicha belgilash. Qalam bilan chiziq bo„yicha
oddiy belgilash.
6- Qaychi bilan kvadratlar, turli burchaklar, uchburchaklar, doiralar
qirqish.
7- Qaychi bilan murakkabroq shakllar: barglar, qo„ziqorinlar, mevalarni
qirqish.
8- Qog„ozdan qirqilgan applikatsiya detallariga yelim surtish usullari.
9- Applikatsiya detallarini yelimlab yopishtirish. Tayyor mahsulotlarni
quritish.
10- Qog„ozni yelimi surtiladigan qismlarini oldidan ko„chirib buyum
detallarini bir-biriga yopishtirish.
11- Daftar, kitoblarni muqovalash.
12- Qog„ozni buklash va turli shakillar yashash.
O„quvchilar ishlov berilayotgan materiallarning xususiyatlarini hisobga olib,
ish usullaridan ongli foydalanishlari, mehnat jarayonida fan asoslarini o„rganish
vaqtida egallagan bilimlarini qo„llashlari lozim. Birinchi sinfda o„quvchilar eng
avvalo faqat mehnat darsi mashg„ulotlaridagina emas, balki boshqa darslarda ham
to„qnash keladigan materiallar bilan tanishadilar. Bu barcha o„quv anjomlari
daftarlar, kitoblar, o„quv qo„llanmalari, bosiladigan qog„oz turlari: yoziladigan,
muqova qilinadigan, bosma, rasm solinadigan, kitob va oynoma qog„ozlaridir.
Ta‟lim jarayonida o„quvchilar turli qog„ozlarning asosiy jismoniy xususiyatlari;

rangi, qalinligi, zichligi siyohni singdirish xususiyati, sathining xarakteri – silliq
g„adir-budirligi bilan tanishadilar.
O„quvchilar mashg„ulotlarda qog„oz varaqlarini buklaydilar va
to„g„rilaydilar, ularni qismlarga bo„lib yirtadilar va qirqadilar, bo„yaydilar. SHu
bilan birga qog„ozii buklash yo„l bilan turli xil narsalarning shaklini yasaydilar.
“Qog„oz va karton bilan ishlash” o„quvchilarni garmonik rivojlantirishida
katta ahamiyatga ega. Ayniqsa, (rangli qog„oz bilan ishlash ijodni rivojlantirshga
yordam beradi, fantaziyani boyitadi, kuzatuvchanlik, diqqat va tasavvurni
aktivlashtiradi, irodani tarbiyalaydi, qo„l mehnati, chamalash va rangni sezishni
o„stiradi. Qog„oz va karton bilan ishlash mashg„ulotlariga oldindan quyidagicha
tayyorgarlik ko„rishadi: stolning ustiga qog„oz yozib, o„ng tomoniga qaychi,
yelim uchun cho„tka, chizg„ich qalam avtoruchka, old tomonlariga yelim
qiyqimlar uchun quti, chap tomonlariga, ish vaqtida halaqit bermaydigan qilib
rangli qog„oz to„plamini qo„yadilar. Har bir mashg„ulot oxirida o„quvchilar
keyingi mashg„ulotda kerak bo„ladigan narsalarni yozib oladilar.O„quvchilar
ishlayotgan materiallarga tejamkorlik bilan munosabatda bo„lishlari, o„z ishlarini
rejalashtira bilishlari, materialni tejamkorlik bilan sarflashlari, vaqdan unumli
foydalanishlari, o„qituvchi ko„rsatmalariga amal qilishlari, shu bilan birga ish
joyini toza va ozoda saqlashlari, mashg„ulotdan so„ng sinfni tozalab qo„yishlari
kerak.
Barcha fanlarda qo„llanilgani kabi mehnat darslarida ta‟limning ko„rsatmali
vositalaridan foydalaniladi. Jumladan, mehnat darslarida turli xil namuna, rasm,
chizma, sxematik namuna, turli predmetlarning modellari, shuningdek texnika
vositalaridan foydalaniladi.

Yuqorida aytib o„tganimizdek Qog„oz va karton bilan ishlash
mashg„ulotlarida o„quvchilar qog„ozni buklash yo„li bilan turli xil narsalarning
shaklini yasashni ham o„rganib boradilar. Ana shunday mashg„ulotlar davomida
o„qituvchi quyidagi ko„rsatmali qurollardan foydalanishi mumkin. Shu bilan
birga o„quvchilar bu ko„rgazmalarni yasalish bosqichlariga rioya qilgan holda,
dars davomida yasashlari ham mumkin. Qog„oz va karton faqat poligraf
sanoatidagina emas balki, halq xo„jaligining hamma tarmoqlarida ham keng
qo„llaniladi. Hozirgi kunda ishlab chiqarish sanoatida qog„oz va kartonning ikki
yuzga yaqin turi ishlab chiqarilmoqda.

Turli xil qog„ozlardan kitoblar, oynomalar, ro„znomalar chiqarish uchun
foydalanishini barcha o„quvchilar yaxshi biladilar. Shuning uchun ham
texnologiya ta‟limi darslarida o„qituvchi o„quvchilarning diqqat e‟tiborini ular
foydalaniladigan qog„ozning turmushda tez-tez uchraydigan va qo„l mehnati
darslarida ishlatiladigan turlariga jalb qilib borishlari lozim.
Bu qog„ozlarning turlari quydagilardan iborat:
Ro‗znoma qog‗ozi-eng ko„p tarqalgan qog„oz turlariga kiradi. Sifatiga ko„ra
unchalik pishiq emas, namlikni, yelimni o„ziga tez singdiradi.
Yozuv qog‗ozi–sathi silliq, yelim sindirilgan, namlikni kamroq singdiradi.
Maketlarni ixtirolashda, muqovalashda, kartondan yasalgan narsalarni
muqovalashda juda qo„laydir.
Chizmachilik qog‗ozi–eng pishiq va qalin qog„ozdir. Lattadan tayyorlanadi,
uning oliy navi qo„lda tayyorlanadi. Undan bayramalar uchun qiziqarli niqoblar
tayyorlashda foydalaniladi.
Rasm qog‗ozi – ikki xil nomerli bo„lib, sellulozadan tayyorlanadi. Oliy
naviga 25% latta qo„shiladi. Chizmachilik chizishda shuningdek qo„l mehnati
darslarida foydalaniladi. Rangli va jiloli qog„oz – mehnat darslarida keng

qo„llaniladi. Turli xil rangdagi muqovalash ishlarida va turli xil rangda qog„ozlar
to„plami chiqariladi.
Yelimlangan qog‗oz – jilo berilgan qog„oz bo„lib, bir tomoniga yelim
surtilgan. Mehnat darslarida ishlatish uchun juda qo„lay materialdir.
Rangli jild qog‗ozi – turli ranglarda bo„ladi, jilo berilgan rangli qog„ozning
o„rinini bosa oladi. Qo„l mehnati darslarida ko„p ishlatiladi. Rangli naqshdor
qog„ozi-muqovasozlikda va tayyor narsalarning ustidan muqovalashda, archa
o„yinchoqlarini yasashda foydalaniladi.
Gul qog‗ozi-rangi va guli turlicha bo„lib muqovalashda, narsalarning
ustidan muqovalashda, bezash ishlarida kengfoydalanildi.
Millimetrli qog‗oz -sathi bosma tur shaklida tayyorlanadi. Mayda grafikli
chiziqlari mavjud.
Karton qog‗ozi – karton deb 1 kv mt 250 grammdan ortiq bo„lgan qog„ozga
aytiladi.
Oq karton – uni qirqish oson, o„zi unchalik pishiq emas, tez sinadi. Bu
karton yelimni ko„p shimadi ko„pincha yelimdan shishadi). Undan mayda
narsalarni muqovalashda foydalanish mumkun.
Sariq karton – oq kartonga ko„ra pishiqroq, egiluvchan yaxshi qirqiladi,
yelimdan ko„tarilmaydi. Turli ishlarda foydalaniladi.
Kul rang karton –oq va sariq kartondan pishiqroq, qirqish qiyin. Pichoq-
karton massasidagi qumdan tez o„tmaslashadi. Kartonning bu turidan o„ta
pishiqlikni talab qiluvchi narsalar tayyorlanadi.
Rangli karton – bu yupqa egiluvchan sathiga turli rangda jilo berilgan,
ishlov berish oson va ko„rinishi chiroyli. Hajmi kichik narsalar, papkalar,
muqovalar tayyorlash uchun qulay bo„lgan karton turidir.
Ta‟lim jarayonida o„quvchilar turli qog„ozlarning asosiy jismoniy
xususiyatlari rangi, qalinligi, zichligi, siyohni ishlatish xususiyati, sathining
xarakteri silliq, g„adir-budurligi bilan tanishadilar. Ba‟zi narsalarni tayyorlashda
bolalar yelimdan foydalanadilar. Demak, bolalar 1-sinfdayoq tayyor yelimlarining
asosiy xususiyatlari: yopishqoqligi, saqlanishi, yelimlashni o„rganishlari kerak.

Qog„oz va kartonga ishlov berish usullari unchalik murakkab emas, bolalar
ularni osonlik bilan o„zlashtirib oladilar. Qog„oz va kartonga ishlov berish
yuzasidan egallangan malakalar keyinchalik barcha mehnat turlari bo„yicha
texnologiya ta‟limida keng qo„llaniladi.
Qog‗ozni buklash usullari. Qog„ozni teng ikkiga buklash uchun qog„oz stol
yoki parta ustiga qo„yiladi va o„ng hamda chap qo„li bilan qog„ozni o„ziga yaqin
turgan tomonining ikki uchidan ushlab, uni pastki uchlari bilan tenglashtiriladi.
Bunda qog„ozning uchlarining qirrasi bir-biriga to„g„ri tushishi kerak. Ana
shundagina qog„oz qo„l bilan tekislanib, uning bukilgan chizig„i ustidan tirnoq
bosib yurgiziladi.
Qog‗ozni bukilgan joyidan yirtish. Qog„ozni yirtishdan oldin, avval
ehtiyotlik bilan ochiladi, uning bir tomoni o„ng qo„l bilan bosilib, chap qo„l bilan
bukilgan chiziqdan sekin yirtiladi, bukilgan chiziq ustiga chizg„ichni qo„yib, ham
qog„ozni yirtish mumkin.
Qog‗ozni bukilgan joyini pichoqda qirqish. Qog„ozni buklab, tirnoq bilan
bosib iz tushiriladi. Shundan so„ng uning buklangan chizig„ini o„ng tomonga qilib
stol ustiga qo„yiladi, uning orasiga pichoqni tiqib yurgiziladi.
Qog‗ozni qaychi bilan qirqish. Qaychi o„ng qo„lda ushlanadi. Ish vaqtida
qaychini harakatsiz ushlab, qirqilayotgan qog„ozni, undagi kesish chizig„i aniq
ko„rinishi uchun aylantirib turiladi.
Qog‗ozni yopishtirish. Stolning ustiga gazeta yozib, uning ustiga kerakli
o„lchamda qirqib olingan rangli yoki istalgan qog„oz qo„yiladi va mo„yqalam
yordamida o„rtasidan chetiga avval chap, so„ngra o„ng tomonga qarab yelim
suriladi. Yelimni tez, yupqa qilib suriladi. Yelim surilgan qog„ozni
yopishtiriladigan predmetning ustiga qo„yib, uning ustidan g„ijimlanishlar
bo„lmasligi uchun toza latta bilan bosib tekislanadi.
Qog‗oz va kartonni o‗lchash usullari. Mehnat darslarida qog„ozni o„lchash
usullari unchalik murakkab emas va ular matematika darslarida qo„llanadigan
asboblar yordamida bajariladi. Birinchi navbatda bu oddiy chizg„ich, uchburchak
chizg„ich va sirkuldir.

Qog„oz va karton bilan ishlash darslarining asosiy xususiyati shundaki, bu
darsda buyumlarning umumiy ko„rinishidagi yig„ma, chizma va buyumning
namunasi yoki faqat texnikaviy rasm va chizmalardan foydalaniladi.
O„qituvchi o„quvchilarning yig„ma chizmani o„qishga, chizma va
namunadan barcha detallarni, ularning o„lchamini aniqlash va har qaysi detalni
mustaqil belgilab olishga o„rgatadi. O„qituvchi o„quvchilarga namuna va mehnat
darsidagi chizmani ko„rsatib, bolalar bilan maketni yasash uchun nechta detal
tayyorlash kerakligini, ularning o„lchami shakli qanday bo„lishini aniqlaydilar.
Bolalar chizmaga qarab to„g„ri burchak, uchburchak shaklida ekanligini aytadilar.
Qog„oz va karton bilan ishlash mashg„ulotlari o„quvchilar oldindan quyidagi
tayyorgarlik ko„rishadi: stolning ustiga qog„oz yozib, ish uchun kerakli ish
qurollari va materiallarni olib tayyorlaydilar. Har bir mashg„ulot oxirida
o„quvchilar keyingi mashg„ulotda kerakli bo„ladigan narsalarni yozib oladilar.
O„quvchilar ishlayotgan materiallarga tejamkorlik bilan munosabatda
bo„lishlari, o„z ishini rejalashtira bilishlari, vaqtdan unumli foydalanishlari shu
bilan birga ish joylarini toza va ozoda, sinf xonasini tozalab qo„yishlari kerak.
Barcha fanlarda qo„llanilganidek mehnat darslarida ham ta‟limning
ko„rsatmali vositalaridan foydalaniladi. Jumladan mehnat darslarida turli xil
namuna, rasm chiziq sxematik namuna turli predmetlarning shuningdek texnik
vositalardan foydalaniladi. Yuqorida aytib o„tkanimizdek “Qog„oz va karton bilan
ishlash” mashg„ulotlarida o„quvchilar qog„ozni buklash yo„li bilan turli xil
narsalarning shaklini yasashni ham o„rganib boradilar. Ana shunday
mashg„ulotlar davomida o„qituvchi quyidagi ko„rsatmali qurollardan foydalanish
mumkin. Shu bilan o„quvchilar bu ko„rgazmalarni yasashni bosqichlariga rioya
qilgan holda, dars davomida yasalishini o„rganib borishlari mumkin.
1. ―Lola‖ ko‗rsatmali quroli.
1.-bosqich. Rangli qog„ozlardan kvadrat qirqib olinadi.
2.-bosqich Uning diogonallari bo„yicha buklab, buklangan do„ppi shakliga
keltiriladi.

3.-bosqich. Buklashdan hosil bo„lgan uchburchakning pastki, asos tomonidagi
ikki uchi yuqoridagi uchinchi uchiga qarab, unga yetkizdirib buklanadi.
4.-bosqich. Xuddi shuningdek orqa tomondagi ikki uchi ham uchinchi uchiga
qarab buklanadi.
5.- bosqich. Hosil bo„lgan shakl cheti o„rtaga hosil bo„lgan chiziqqa tomon
buklanadi. Shaklning orqa tomoni ham shunday buklanadi.
6.- bosqich. Oxirgi buklangan shakllarning har bir orqa tomoniga qaytarib
buklanadi. Buklangandan so„ng ularning uchlari bir biriga qaytarilib qayriladi.
Keyin shaklni pastgi ochiq tomonidan asta puflanadi. Shaklning yuqori
qismidagi uchlari esa orqaga qaytarib buklanadi. Natijada “Lola” shakli hosil
bo„ladi. Lolaning bandini boshqa qog„ozni silindir shaklida o„rab, uni lolaning
pastki puflangan qismiga kiritib qo„yish bilan tugallash mumkin. Bu bandga
lolaning bargini g„unchasini ham yopishtirib qo„yish mumkin.
Maktabda muqovalash ishlari. Kitobni qo„lda muqovalashga aloqador
barcha amaliy ishlar boshlang„ich sinf o„quvchilarining qo„lidan bemalol keldi.
Muqova ishlarini bajarishda o„quvchilar qog„oz va kartonga ishlov berish (egish,
qirqish), kartonga qog„oz yopishtirish, ayrim-ayrim varaqlarni yopishtirish kabi
malakalarini mustahkamlaydilar. Biroq ular kitobga muqova qilish usullarini
o„rgatib, egallab borar ekanlar, ular poligrafiya sanoatining tarmoqlaridan biri
haqida bilimini olib muqovasozlik ishining asoslari bilan tanishadilar. Muqova
ishlash ishiga aloqador kasblar bilan tanishadilar. Bundan tashqari bolalarga
kitobga muhabbat, unga nisbatan tartiblilik bilan munosabatda bo„lish
singdiriladi. Muqova yasash ishlarini bajarish jarayonidagi muqovani bezashda
bolalardagi badiiy did, o„lcham olish, qirqish va egish ishlarida aniqlik va
tartiblilik rivojlanadi. Kitoblarni tuzatishda ularni ijtimoiy foydali mehnatga
o„rgatiladi.
Kitoblarni tuzatish. Zararlangan sahifalarni tiklash, yirtilgan joylarni
yelimlash, hoshiyalarni mustahkamlash, to„g„rilash va sahifa burchaklarini
tiklash, chiqib ketgan sahifalarni mustahkamlash, yamoq solishdan iboratdir.
Kitobni ta‟mirlash ishlarida odatda un kleysteridan foydalaniladi. Sahifa yirtgan

bo„lsa, yirtgan joylarning cheti nam tampon bilan to„g„rilanadi, so„ngra yelim
surtib, yirtiq bo„ylab o„ng va chap tomonidan shaffof qog„oz tasmasi qo„yiladi.
Kitob sahifalarining buralib ketgan, ammo hali pishiq bo„lgan uchlari nam
tampon bilan to„g„rilanadi va so„ngra va og„ir buyum bilan bostirib qo„yiladi.
Siyqalanib ketgan burchaklar ikkala tomondan mustahkamlanadi. Sahifaning
yopishmagan qismi yamoq solib to„ldiriladi. Kitobni boshqa muqovaga qo„shib,
metall bilan mustahkamlanadi. Shundan keyin blokni muqova ichiga qo„yib,
muqova yopiladi va blokning joylashishi tekshiriladi. Blokning ustki yoki pastki
qismi chetlari teng oraliqda, taxminan 3 mm muqova ichiga kirib turishi kerak.
Muqovani old tomonini pastga qilib qo„yib ochiladi va orqa tomondagi farzats
qismiga yelim surtiladi va muqova yopiladi, bu operatsiya old tomondagi
farzatsda ham takrorlanadi. Kitob press ostida quritiladi.
O„qituvchi buyumni namoyish qilar ekan, uni tayyorlash uchun qanday material
va asboblar kerakligini aniqlaydi. Kerakli material o„lchami, ishni bajarish tartibi
o„quvchilar bilan birgalikda belgilanadi. O„zlariga tanish ishlarni o„quvchilar
mustaqil, tanish bo„lmaganlarini o„qituvchining tushuntirish va ko„rsatmasi
asosida bajaradilar. O‗quvchilar faoliyatini faollashtirish maqsadida ular
materialni o‗lchash va hisoblash ishlarini mavjud muqova yasash qoidalari
asosida mustaqil bajarganlari ma‘qul. “Har bir talabani to‗g‗ri tavsiflovchi
fikr bilan taminlang, bu unga mustaqil ta‘limini rivojlanishida yordam
beradi»7 O„qituvchi barcha vazifalar bilan bir qatorda sanitariya gigiena,
xavfsizlik texnikasi qoidalarini nazaridan chetda qoldirmasligi kerak.
KITOB UCHUN MUQOVA TAYYORLASH.
O‗qituvchiga tavsiya: Kitob insonlarning ma‟naviy bilim oladigan va dunyo
bo„ylab qadr-qimmatini yo„qotmaydigan vositadir. “Kitob mening do„stimsan”,
“Kitob bilim manbayi” kabi naqllar bejiz aytilmagan. Necha asrlar davomida
kitob insonlarga ziyo tarqatadi. O„quvchini darsliklari ham ana shunday bilim
beruvchi vosita bo„lib, hisoblanadi. Kitoblar insonlarga ko„p yillar davomida

7 Randall Gwin. A way to connecюt Sonun Jer-2009 (10-bet)

xizmat qilishi uchun kitoblarni asrab-avaylab foydalanish. (She‟r misolida ta‟rif
berish)
Darsning maqsad
va vazifalari

Ta‘limiy maqsad: Kitob muqovasi haqida bilim berish.

Qog„ozni buklash usulida kitob uchun muqova shaklini
yasashni o„rgatish.
Tarbiyaviy maqsad: Ishni bajarish jarayonida texnika
xavfsizligi qoidalariga rioya etishda hamda kitobdan
foydalanish, uni asrash haqidagi tushunchalarni tarbiyalash.
Rivojlantiruvchi maqsad: Qog„oz va kartonni buklash
asosida kitob uchun muqova yasash tushuncha,
ko„nikmalarini rivojlantirish.
Darsning jihozilari Ko‗rgazmali vositalar: kitob uchun muqova yasash
ishlaridan namunalar, slaydlar.
Ko‗rgazmali jihozlar: maxsus karton, qog„oz, qaychi,
qalam, chizg„ich, yelim, latta.
Dars jarayonini
amalga oshirish
texnologiyasi

Uslub: Og„zaki bayon qilish, tushuntirish, tahlil qilish, aqliy

hujum
Shakl: Amaliy mashg„ulot, savol-javob
Baholash: Rag„batlantirish, 5 ballik tizimda baholash

amalga oshirish
bosqichlari

Tashkiliy qism: 10 daqiqa
Darsga hozirlik ko„rish
Uyga vazifani mustahkamlash
Asosiy qism: 25 daqiqa
Aqliy hujum
Mavzuni bayon qilish
Amaliy ish
Yakuniy qism: 15 daqiqa
Yangi mavzuni mustahkamlash
O„quvchilar bilimini baholash
Uyga vazifa berish

Darsning borishi
Tashkiliy qism:
 Salomlashish,
 Davomatni aniqlash,
 Uy vazifasini tekshirish,
 Ish joyi ish qurol va materiallarini tayyorlash
Asosiy qism: Aqliy xujum
O„qituvchi darsning boshlanishida o„quvchilarni kitob muqovasi haqidagi bilim
va tasavvurlarini aniqlaydi.
– Kitob bizga nima uchun kerak?
– Kitobni qanday asraymiz?
– Kitob bizga do„st bo„la oladimi?
– Kitobni to„g„ri saqlash haqida nimalarni bilasiz?
Qog„ozdan kitob uchun muqova yasash haqida tushunchalar beriladi. Bunday
foydali buyum tayyorlash orqali oila mablag„iga o„z hissalarini qo„shishlari
mumkinligini aytiladi, buning uchun qog„ozdan kitob uchun muqova yasashni
taklif etadi.
Yangi mavzuni bayoni:
Kitoblarni muqovalab foydalanish ularning umrini yanada uzaytiradi. Kitob
uchun muqovani o„z qo„llarimiz bilan tayyorlashimiz ham mumkin.
Amaliy ishni boshlashdan oldin o„quvchilarning darsga tayyorligi o„qituvchi
tomonidan kuzatiladi zarur ish materiallarini tanlab olinadi.
Amaliy ish: (darslik bilan ishlash)
Kitob uchun muqova yasash bosqichlarini darslikda kuzatiladi va bajariladi.
Kitob uchun muqova yasash uchun birinchi kvadrat shaklidagi karton turi tanlab
olish; (darslikdagi 1-rasm qo„yiladi)
Kartondan o„lcham olish va kartonning to„rt tomonini o„lcham asosida burchak
qilib kesish; (darslikdagi 2-rasm qo„yiladi)
Hosil bo„lgan shaklni yon tomonlarini kesilgan qismini ichki qismiga qaratib
buklash; (darslikdagi 3-rasm qo„yiladi)

Tayyor bo„lgan shaklning o„rtasini belgilab o„tkir tig„li buyum yordamida
sindirish; (darslikdagi 4-rasm qo„yiladi)
Muqovaning singan qismidan teng ikkiga to„rtburchak shakliga keltirib buklash;
(darslikdagi 5-rasm qo„yiladi)
Xuddi shu bosqich keyingi uchlarida ham takrorlab, yuqoridagi uchlarini ichki
qismiga buklab qo„yiladi.
Kitob uchun muqova tayyor bo„ldi. Muqovani old tomonini pastga qilib qo„yib
ochiladi va ichki qismiga yelim surtiladi va muqova yopiladi, bu ish old tomoniga
ham takrorlanadi. Kitob press ostida quritiladi.
Yakuniy qism.
Dars yakunida bajarilgan ishlar ko„rsatilib, o„quvchilar bilan birgalikda tahlil
qilinadi.
Har bir o„quvchilar bajargan ishlariga qarab izohli baholanadi.
Uyga kitob uchun muqovani mukammal yasash, she‟r yodlash vazifasi beriladi.
Muqovalarni yasash ishlarini boshlashdan oldin o„quvchilarni bosmaxonaga
ekskursiyaga olib borish, undan keyin suhbat o„tkazish kerak. Suhbat jarayonida
o„qituvchi o„quvchilar yozuvning paydo bo„lishi, kitob ishlab chiqarish
texnologiyasi borasida qanday bilimga ega ekanliklarini aniqlaydi. U
o„quvchilarning bilimlariga tayanib, ularni to„ldiradi, aniqlashtiradi va tizimga
soladi. Suhbat jarayonida u qog„ozdan yasalgan ko„pgina narsalar: daftarlar,
kitoblar, rasm albomlar mustahkamroq material-karton bilan muhofaza qilinmasa
tezda eskirishi, iflos bo„lishi yaroqsiz holga kelishini tushuntiradi.
Savollar
1. Qog„oz ning turlari va xususiyatlari qanday?
2. Kartonning turlari va xususiyatlari qanday?
3. Qog„oz va kartonga ishlov berish usullari?
4. Qog„oz bilan ishlashda qanday asboblardan foydalaniladi?

Do’stlaringiz bilan baham:

Ma’lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2023
ma’muriyatiga murojaat qiling