Qora kitob haqida malumot

Maqolani oxirigacha o‘qing. Biz fandan qay darajada xabardormiz? Dindanchi.

Dunyo olimlari aniqlagan «Qora tuynuk»lar ilk bor Qur’onda qayd etilganmi?

Butun dunyo ilm-fani bugun olamga koinotning qora rangdagi siri haqida jar solmoqda. Falakkiyot ilmi bilan mashg‘ul olimlar, fan arboblari, akademiklar, fiziklar, astranomlar koinotdagi yulduzlarning «lahadi» haqida minglab isbotlar, dalillar, eng so‘nggi kompyuter texnologiyalari bilan hisob-kitob qilingan raqamlarni keltirishmoqda.

«Qora tuynuk» nomi singari qora falakkiyotning ajali haqida siz nimalar bilasiz, nimalar eshitgansiz bilmadimu, XX – XXI asr olimlari «kashf» qilayotgan «Qora tuynuklar» haqida islom dinining muqaddas kitobi Qur’oni Karimda to‘xtalib o‘tilgan desak, ishonmasligingiz mumkin. «Qora tuynuklar» haqida islom dinining muqaddas kitobida nimalar bitilganki, hali hamon dunyo olimlarining tavba – tazarru qilishiga, Yaratganning Yagona zot ekanligiga imon keltirishlariga sabab bo‘lmoqda. Islom va inson. Qay biri haqlikdan darak beradi. Dunyo olimlari qay darajada haq? Qur’onda zikr qilingan «yulduzlarning botish joyi» va «Qora tuynuklar» ning qay darajada aloqasi bor.

Maqolani oxirigacha o‘qing. Biz fandan qay darajada xabardormiz? Dindanchi.

Avvalo, koinotdagi «Qora tuynuk»lar nima? Ular qanday hosil bo‘ladi? Shu haqida batafsil to‘xtalib o‘tsak.

Dunyoning eng kuchli astronomlari tomonidan taxmin qilingan, nazariy bilimlar bilan asoslab berilgan ob’ektlar orasida eng vahimalisi, eng g‘ayritabiiysi va qo‘rqinchlisi «Qora tuynuk»lar bo‘lsa kerak. Buni uning nomidan ham bilsa bo‘ladi. «Qora tuynuklar» fanga kirib kelganiga unchalik ko‘p bo‘lmadi. O‘tgan asrning o‘rtalarida hatto uning borligi haqidagi farazlarga ishonadigan odamlar anqoning urug‘idek edi. Xo‘sh, «Qora tuynuklar» o‘zi nima? Ular qanday paydo bo‘ladi?

Butun olam tortishish qonuniga binoan, Koinotdagi istalgan ikkita ulkan massali jismlar orasida o‘zaro tortishish kuchi mavjud bo‘ladi. Ushbu gravitatsion tortishish sababidan Yer Quyosh atrofida aylanadi. Umumiy nisbiylik nazariyasi esa bizni ushbu ko‘rinishdagi Quyosh-Yer sistemasiga boshqacharoq yondoshishga majbur qiladi. Ushbu nazariya uqtirish berishicha, Quyosh singari favqulodda ulkan massali jismning yaqin atrofida zamon-makon uyg‘unligi, ya’ni, fazo-vaqt strukturasi egrilanadi (qiyshayadi) va o‘zining ravonligini yo‘qotadi. Bu holatni, yupqa mato, aytaylik, oddiy ayollar ro‘molini to‘rt tomonidan tarang qilib tortib bog‘langan va o‘rtasiga og‘ir shar, masalan, bouling shari qo‘yib qo‘yilgan vaziyat bilan o‘xshatish mumkin. Sharning og‘irligi sababidan ro‘mol matosi shar yaqinida g‘ijimlanib, bukilib, pastga (ichkariga) botib turadi. Quyosh ham xuddi shu tarzda, o‘z yaqin-atrofidagi fazoni egrilantiradi. Endi tasavvur qiling, yuqorida taklif etilgan misoldagi og‘ir sharning massasini borgan sari orttirib boraveramiz. Bunda faqat va faqat massa ortadi, lekin sharning geometrik o‘lchamlari o‘zgarmay qoladi. Massa ortib boravergach, ro‘mol matosi ham borgan sari cho‘kib, chuqurroq botib boradi. Oxiri vaziyat nima bilan tugaydi?

Albatta, og‘irligi keskin kattalashib ketgan bouling shari o‘zi turgan ro‘molning tarangligini yumshatib-yumshatib boraveradi va oqibatda ro‘mol uni o‘rab, atrofiga yopishib boradi. Eng oxirida, sharning hamma tomonidan ro‘mol to‘liq o‘rab oladi va sharning o‘zi jismonan ko‘rinmay qoladi. Chunki, u o‘zi botib turgan matoga butunlar o‘ralib qoldi. Real olamda ham materiyaning massasi favqulodda ulkanlashib ketishi natijasida shunga o‘xshash jarayon yuz beradi. Materiya yetarlicha massa va zichlik yig‘ib olgani hamonoq, o‘z atrofidagi zamon-makon matosini o‘rab oladi va boyagi ob’ekt Koinotning qolgan qismi bilan aloqani yo‘qotadi. Ya’ni, u ko‘rinmas bo‘lib qoladi. Qora tuynuklar shu tarzda vujudga keladi.

Endi dinga to‘xtalamiz…

Qur’oni karim inson fikrini, zikrini, sa’iharakatini yagona va to‘g‘ri yo‘lga solib turadigan, insonga qiyomatgacha dasturi amal bo‘lgan kitob – Olloh taoloning hikmatidir.

«Voqea» surasi: Falo uhsimu bi mavohiʼ un—nujum,- deb boshlanadi.

Ya’ni: Botgan yulduzlarning joylariga qasamki…

So‘ng oyat juda qiziq jumla bilan davom ettiriladi:
Va innahhu lo qasamu lav ta’lamuna a’zim…
Va innahhu lo qasamu lav ta’lamuna a’zim

Bu oyat keltirilgan sura «voqea»ning ma’nosi «mudhish hodisa»dir. Endi yer yuzining man-man degan fiziklaridan: «Koinotda eng mudhish hodisa nima?» – deb so‘rang, oladigan javobingiz bitta «bu -qora tuynuk»lar bo‘ladi. Qora tuynuklar – bu qazosi yetib, botib ketgan, g‘oyib bo‘lgan, yo‘qolgan yulduzlarning joylari, mavqe’laridir.

Bu voqea fizik ma’noda bir gravitatsion shok (joziba tufayli o‘pirilish)dir. Ayni chog‘da Eynshteyning talabalaridan Auben Xelmer va Shneyder koinotdagi muvozanatni o‘zaro bir-biriga bog‘liq ikki hodisaga bog‘laydilar:

– Termoyadroviy kengayish.
– Qora tuynuklar.

Bu tuynuklar atrofidan (yaqinidan) o‘tgan har qanday moddiy borliq – yulduz, nur – yo‘q bo‘lmoqda, aql bovar qilmas joziba tomonidan yutilmoqda. Hatto vaqt ham bu nuqta yaqinida tezlashadi, unda sur’atlanish yuz beradi, so‘ngra u ham yutilib, yo‘q bo‘ladi.

Xullas, «Voqea» surasida Olloh bir necha oyati karimada bu haqiqatni namunaga keltirib, dalil qilib(qasam) mahsharni ta’riflaydi:

Botgan yulduzlarning mavqe’lariga qasamki, Va bu, naqadar ulug‘ qasamligini bilsaydinglar…

Haq-taolo bu oyatda: «Bu naqadar ulug‘ qasamligini bilsaydinglar , — der ekan, shunday qilib, xilqatning buyuk qonuniga ishora qilgandir. Ha, bu oyat haqiqatan koinotning eng tushunarsiz sirlaridan birini ochiq mo‘’jiza siri doirasida bayon etgandir.

Biz sizga dindan saboq bermoqchi emasmiz. Shunchaki, savol bermoqchimiz, xolos: Siz rostdan ham ko‘p narsa bilasizmi.

Texnologiyalar qay darajada rivojlanmasin, dunyoda olam va odam bilimlariga bog‘liq bo‘lmagan g‘ayrioddiy hodisalar talaygina. Biz bularni o‘rganish bilan hayrat olamiga sho‘ng‘ib boraveramiz…

Назар Эшонқул. Қора китоб (қисса)

Биродар, яхши одам бўлсангиз керак, кўзларингиз айтиб турибди. Сиз ҳам бу чархи дунёнинг кўп надоматларини бошдан кечирганга ўхшайсиз. Негадир сиз билан жуда суҳбатлашгим келаяпти, тўғрисини айтсам, ҳозир кимгадир кўнглимни бўшатмасам, «тарс» ёрилиб кетадигандайман. Ичганга ўхшайсиз дейсизми? Нега секин айтасиз, бақириб айтинг. Ичганман, тўйиб ичганман, беш йилдан бери тўйиб ичаман. Буни юзимга қарасангиз, дарров сезасиз. Куйган чарм дейсиз. Юзим эмас, юрагим куйиб кетган, куйган ковушга ўхшаб қолган. Ўзим ҳам мисоли ғижимлаб ташланган қоғозман. Ҳаёт мени ғижимлаб ташлади, биродар. ғижимлаб-ғижимлаб, сўнг мана шу хиёбонга отиб юборди. Кўнглим куйганидан ичаман, ҳаётим несту забун бўлганидан ичаман. Қўлларимга қаранг, кимнинг қўлларига ўхшайди? Зиёли одамнинг дейсизми? Тополмадингиз, биродар, қотилнинг қўлига ўхшайди. Бу қўллар қотил қўллар, ўз фарзандини бўғиб ўлдирган қўлдир. Нега юзингиз оқариб кетди, қўрқиб кетдингизми? Афтидан, тагли-тугли одам бўлсангиз керак, келинг, сизга тақсирим деб мурожаат қилай. Олис замонларда яхши одамлар бир-бирларига тақсир деб муомала қилишаркан. Сизга ёқдими? Хурсандман. Шундай, тақсир, бу қотил қўллар. Сизга мана шу қотиллик ҳақида гапириб бермоқчи эдим. Бўшман дейсизми? Жуда яхши. Ҳаёт, сизга айтсам, тақсирим, тавқи-лаънат тўшагидир. Момоҳаво билан Одам отанинг гуноҳи нимада биласизми? Олма ўғирлаганликда? Билмабсиз, тақсирим, иккаласининг айби шундаки, улар ер юзида гуноҳкорлар, тавқи-лаънатга учраганлар наслини пайдо қилди. Мана шу уларнинг катта гуноҳи. Одамзодни яратмаслик керак эди. Парвардигор одам билан бирга гуноҳни ҳам ер юзига экиб қўйди. Биз ҳаммамиз лаънатга маҳкум этилганлармиз.
Ёмғир ёғаяпди? Ўтиб кетади. Ёмғир барибир гуноҳларимизни ювиб кетолмайди. Қаранг, ер ҳиди келиб қолди. Мен ёмғирдан кейин шу ҳидни яхши кўраман. Тақсирим, кечалари менинг тушимга жалалар кириб чиқади. У ойлаб, йиллаб ёғаётган бўлади — ҳаммаёқ сувга тўлиб кетади, шаҳарлар сел остида қолади, ер юзи ғарқоб бўлади. Бу гуноҳ селлари, тақсирим, гуноҳ ёмғирлари, бу ёмғир ҳар кеча мени бир марта чўктириб ўлдиради ва мен яратган олдида тавба қила бошлайман. Ул олий ҳилқатнинг жамолини кўриш учун ўзимни ҳозирлайман, айрилиқ пардалари кўтарилгунча, кўзларимни висол юлдузлари қамаштиргунча уйғониб кетаман ва шунда дунё яратгандан бери уни жизғанак қиламан деб, ҳар тонг аҳд қилиб чиқадиган, лекин ҳар кечқурун умидсиз сўнадиган қуёш кўзларимни қамаштириб турган бўлади. Мен шундай пайтда кўзларим кўр бўлиб қолишини истайман. Биласизми, тақсирим, ўша олис тушимда бир куни узоқларда қизғиш туман қоплаган оқшом пайти сел гирдобига чўкиб кетган бир одамни кўриб қолдим, чўкаркан, у жон ҳолатда қичқирди — унинг қичқириғидан тушимнинг деворлари зириллаб кетди, сўнг у кўпириб оқаётган тим қора лойқа остида кўринмай қолди. Мен унинг абадий чўкиб кетганини англадим — ўша чўкиб кетган одам мен эдим, тақсирим, сиз кўриб турган ва ҳар куни гуноҳкор, қуёшни олқишлаб уйғонадиган шунчаки жасад, ўша чўкиб кетган одамнинг қичқириғи, холос. Йўқ, мен эмас, бутун одамзод нафрат тўла қичқириқ. Сизга кўнглимни очаяпман, тақсирим, фақат сизга. Гапларим эриш туюлаётгандир, бироқ мен одамзоднинг анови чуркун хазонлардай чириб бўлганини сизга айтиб қўймоқчиман. Унда на ният қолди, на истиқбол. Гапларим китоблардагига ўхшаб кетаяпдими? Демак, ўша китоблар башорат қилиб ёзилган экан. Мен ҳам сиздай навқирон пайтларимда ҳаёт нақадар гўзал деб ўйлардим. Энди эса, ҳаёт заҳар бўктирилган чиройли кулчадан бошқа нарса эмас, дейман, тақсирим.

Ёзувни танланг

Кирилл | Lotin

Мавзулар

Адабиёт

• Ўзбек мумтоз шеърияти
• Ўзбек шеърияти
• Жаҳон шеърияти
• Ўзбек халқ оғзаки ижоди
• Ўзбек насри онлайн антологияси
• Жаҳон насри онлайн антологияси
• Энг сара асарлар

Сўнгги киритмалар

• Илҳом Аҳрор. “Чор дарвеш” ва “Алкимёгар”
• Тошкент вилоятида кўп асрлик тарихга эга ноёб кўза топилди
• Туркия илк маротаба Глобал барқарор туризм анжуманига мезбонлик қилади
• Олтин балиқча қай тариқа пайдо бўлган?
• Доктор Абдул Раззоқ Аҳмад: “Глобаллашув даврида энг мақбул йўл – илмий анъаналарга таяниш”
• Шарлотта Адриан: “ЕИ фуқаролик жамиятига ўз вазифасини бажаришида кўмаклашади”
• Ўзбекистон: минглаб маданий бойликларнинг ноқонуний ташилиши олди олинди
• Эрон ва Саудия Арабистони ўзаро ярашмоқда
• Япония Фарғонадаги таълим муассасасига грант ажратди
• Тошкентда Hi-Tech услубида қурилган масжид фойдаланишга топширилди

Сайт ривожига ҳисса

Uzcard: 8600 5504 8563 9786

© Зиё истаган қалблар учун. 2004-2021
Портал Ўзбекистон Матбуот ва ахборот агентлиги томонидан 27.07.2011 да рўйхатга олинган. Гувоҳнома № 0677
Сайтда тақдим этилган электрон манбалардан фақатгина шахсий мутолаа мақсадида фойдаланиш мумкин. Тижорий мақсадларда фойдаланиш (сотиш, чоп этиш, кўпайтириш, тарқатиш) қонунан тақиқланади.

Qora kitob haqida malumot

Foto: Davlat ekologiya qo‘mitasi

Sariqamish ko‘lining atrofida har xil yovvoyi hayvonlar va qushlarni, xususan, to‘ng‘iz, tulki, qarsoq, shoqol, bo‘rsiq, boyqush, burgutlar bilan birgalikda qulonlar ham mavjud ekan! Ular allaqachon O‘zbekistonda yo‘q bo‘lib ketgan hayvonlar turiga kiritilgan edi.

Biologiya fanlari doktori, professor Svetlana Mambetullayevaning ta’kidlashicha, qulonlarning Qoraqalpog‘istonda qayta paydo bo‘lishi o‘ta muhim yangilikdir. Negaki, Ustyurt kengliklarida turkman qulonlari XX asrning 30-yillariga kelib butunlay qirilib ketgan edi.

Qulon xalqaro Tabiatni muhofaza qilish tashkilotining Qizil kitobiga, «Yo‘q bo‘lib ketish xavfi ostida turgan yovvoyi fauna va» flora turlarining xalqaro savdosi to‘g‘risidagi Konvensiyaning (SITES) ilovasiga va O‘zbekiston Respublikasining Qizil kitobiga yovvoyi tabiatda yo‘qolib borayotgan hayvonot turi sifatida kiritilgan.

Ayg‘irlari boshchiligida 4-5 ta urg‘ochi va 3-4 ta yosh qulonlardan iborat poda hosil qiladi. 3 yoshdan oshgan erkak qulonlar podadan chiqarib yuboriladi. Kuz faslida 100 ta va undan ham ko‘proq qulonlar birlashib, podalar hosil qiladi.

Ular boshoqli ekinlar, shuvoq, sho‘ra kabi o‘simliklar bilan oziqlanadi. Nazoratsiz ov qilinishi, cho‘l hududlarining o‘zlashtirilishi, qishning izg‘irinli kelishi, brakonerlik mazkur turning kamayib ketishiga sabab bo‘luvchi omillardir. Ushbu turni ko‘paytirish dasturini rivojlantirish zarur.