QORA KITOB” QISSASINING NOODATIY TALQINI Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Назар Эшонқул. Қора китоб (қисса)
Биродар, яхши одам бўлсангиз керак, кўзларингиз айтиб турибди. Сиз ҳам бу чархи дунёнинг кўп надоматларини бошдан кечирганга ўхшайсиз. Негадир сиз билан жуда суҳбатлашгим келаяпти, тўғрисини айтсам, ҳозир кимгадир кўнглимни бўшатмасам, «тарс» ёрилиб кетадигандайман. Ичганга ўхшайсиз дейсизми? Нега секин айтасиз, бақириб айтинг. Ичганман, тўйиб ичганман, беш йилдан бери тўйиб ичаман. Буни юзимга қарасангиз, дарров сезасиз. Куйган чарм дейсиз. Юзим эмас, юрагим куйиб кетган, куйган ковушга ўхшаб қолган. Ўзим ҳам мисоли ғижимлаб ташланган қоғозман. Ҳаёт мени ғижимлаб ташлади, биродар. ғижимлаб-ғижимлаб, сўнг мана шу хиёбонга отиб юборди. Кўнглим куйганидан ичаман, ҳаётим несту забун бўлганидан ичаман. Қўлларимга қаранг, кимнинг қўлларига ўхшайди? Зиёли одамнинг дейсизми? Тополмадингиз, биродар, қотилнинг қўлига ўхшайди. Бу қўллар қотил қўллар, ўз фарзандини бўғиб ўлдирган қўлдир. Нега юзингиз оқариб кетди, қўрқиб кетдингизми? Афтидан, тагли-тугли одам бўлсангиз керак, келинг, сизга тақсирим деб мурожаат қилай. Олис замонларда яхши одамлар бир-бирларига тақсир деб муомала қилишаркан. Сизга ёқдими? Хурсандман. Шундай, тақсир, бу қотил қўллар. Сизга мана шу қотиллик ҳақида гапириб бермоқчи эдим. Бўшман дейсизми? Жуда яхши. Ҳаёт, сизга айтсам, тақсирим, тавқи-лаънат тўшагидир. Момоҳаво билан Одам отанинг гуноҳи нимада биласизми? Олма ўғирлаганликда? Билмабсиз, тақсирим, иккаласининг айби шундаки, улар ер юзида гуноҳкорлар, тавқи-лаънатга учраганлар наслини пайдо қилди. Мана шу уларнинг катта гуноҳи. Одамзодни яратмаслик керак эди. Парвардигор одам билан бирга гуноҳни ҳам ер юзига экиб қўйди. Биз ҳаммамиз лаънатга маҳкум этилганлармиз.
Ёмғир ёғаяпди? Ўтиб кетади. Ёмғир барибир гуноҳларимизни ювиб кетолмайди. Қаранг, ер ҳиди келиб қолди. Мен ёмғирдан кейин шу ҳидни яхши кўраман. Тақсирим, кечалари менинг тушимга жалалар кириб чиқади. У ойлаб, йиллаб ёғаётган бўлади — ҳаммаёқ сувга тўлиб кетади, шаҳарлар сел остида қолади, ер юзи ғарқоб бўлади. Бу гуноҳ селлари, тақсирим, гуноҳ ёмғирлари, бу ёмғир ҳар кеча мени бир марта чўктириб ўлдиради ва мен яратган олдида тавба қила бошлайман. Ул олий ҳилқатнинг жамолини кўриш учун ўзимни ҳозирлайман, айрилиқ пардалари кўтарилгунча, кўзларимни висол юлдузлари қамаштиргунча уйғониб кетаман ва шунда дунё яратгандан бери уни жизғанак қиламан деб, ҳар тонг аҳд қилиб чиқадиган, лекин ҳар кечқурун умидсиз сўнадиган қуёш кўзларимни қамаштириб турган бўлади. Мен шундай пайтда кўзларим кўр бўлиб қолишини истайман. Биласизми, тақсирим, ўша олис тушимда бир куни узоқларда қизғиш туман қоплаган оқшом пайти сел гирдобига чўкиб кетган бир одамни кўриб қолдим, чўкаркан, у жон ҳолатда қичқирди — унинг қичқириғидан тушимнинг деворлари зириллаб кетди, сўнг у кўпириб оқаётган тим қора лойқа остида кўринмай қолди. Мен унинг абадий чўкиб кетганини англадим — ўша чўкиб кетган одам мен эдим, тақсирим, сиз кўриб турган ва ҳар куни гуноҳкор, қуёшни олқишлаб уйғонадиган шунчаки жасад, ўша чўкиб кетган одамнинг қичқириғи, холос. Йўқ, мен эмас, бутун одамзод нафрат тўла қичқириқ. Сизга кўнглимни очаяпман, тақсирим, фақат сизга. Гапларим эриш туюлаётгандир, бироқ мен одамзоднинг анови чуркун хазонлардай чириб бўлганини сизга айтиб қўймоқчиман. Унда на ният қолди, на истиқбол. Гапларим китоблардагига ўхшаб кетаяпдими? Демак, ўша китоблар башорат қилиб ёзилган экан. Мен ҳам сиздай навқирон пайтларимда ҳаёт нақадар гўзал деб ўйлардим. Энди эса, ҳаёт заҳар бўктирилган чиройли кулчадан бошқа нарса эмас, дейман, тақсирим.
Ёзувни танланг
Кирилл | Lotin
Мавзулар
Адабиёт
- Ўзбек мумтоз шеърияти
- Ўзбек шеърияти
- Жаҳон шеърияти
- Ўзбек халқ оғзаки ижоди
- Ўзбек насри онлайн антологияси
- Жаҳон насри онлайн антологияси
- Энг сара асарлар
Сўнгги киритмалар
- Лосось увулдириқ сочаётганида нега оқимга қарши сузади?
- Собир Ўнар. Сел (ҳикоя)
- Тулуза шаҳрида Мирзо Улуғбек ҳайкали ўрнатилди
- Ўзбекистонда БМТ шартномалари қандай бажарилмоқда?
- Тошкентда Озарбайжон–Ўзбекистон дўстлик музейи очилди
- Хожа Самандар Термизий. Дастур ул-мулук: Подшоҳларга қўлланма
- Александр Вампилов. Тўнғич ўғил (икки пардали комедия)
- Улуғбек Ҳамдам. Кўнгилни танитмоқ фурсати етди
- “Ёш китобхон” танлови ғолиблари аниқланди
- Туркия президенти девони вакили зилзила ҳақидаги саволларга жавоб берди
Сайт ривожига ҳисса
Uzcard: 8600 5504 8563 9786
© Зиё истаган қалблар учун. 2004-2021
Портал Ўзбекистон Матбуот ва ахборот агентлиги томонидан 27.07.2011 да рўйхатга олинган. Гувоҳнома № 0677
Сайтда тақдим этилган электрон манбалардан фақатгина шахсий мутолаа мақсадида фойдаланиш мумкин. Тижорий мақсадларда фойдаланиш (сотиш, чоп этиш, кўпайтириш, тарқатиш) қонунан тақиқланади.
“QORA KITOB” QISSASINING NOODATIY TALQINI Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»
Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Ulugʻbek Abdunazarov
Mazkur maqolada oʻzbek modern adabiyoti vakili Nazar Eshonqulning “Qora kitob” nomli qissasi tahlil qilinadi. Asarning noodatiy badiiy talqin uslubi haqida fikrlar bildiriladi. Badiiy jihatlari haqida xulosalar qilinadi.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Похожие темы научных работ по языкознанию и литературоведению , автор научной работы — Ulugʻbek Abdunazarov
ZAMONAVIY O‘ZBEK NASRIDA TASVIR VA TALQIN
Nazar eshonqulning “momoqo‘shiq” Qissasi badiiy talqini
XURSHID DO’STMUHAMMADNING “DONISHMAND SIZIF” ROMANIDA RAMZIY-MAJOZIY OBRAZLAR BADIIY SINTEZI
JAHONGASHTA ADIB
GADOIY IJODI BADIIY POETIKASI
i Не можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
AN UNUSUAL INTERPRETATION OF THE “QORA KITOB” STORY
This article analyzes the story “Black Book” by Nazar Eshankul , a representative of modern Uzbek literature . Opinions are expressed about the unusual artistic interpretation style of the work. Conclusions are made about the artistic aspects.
Текст научной работы на тему «“QORA KITOB” QISSASINING NOODATIY TALQINI»
”QORA KITOB” QISSASINING NOODATIY TALQINI
Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o’zbek tili va adabiyoti universiteti kechki
bo’lim, 101-guruh talabasi ulugbekabdunazarov47@gmail.com
Mazkur maqolada o’zbek modern adabiyoti vakili Nazar Eshonqulning “Qora kitob” nomli qissasi tahlil qilinadi. Asarning noodatiy badiiy talqin uslubi haqida fikrlar bildiriladi. Badiiy jihatlari haqida xulosalar qilinadi.
Kalit so’zlar: o’zbek modern adabiyoti, Nazar Eshonqul, “Qora kitob” qissasi, badiiy xususiyatlari.
AN UNUSUAL INTERPRETATION OF THE “QORA KITOB” STORY
Tashkent State University of Uzbek Language and Literature named after Alisher Navoi, evening group, student of 101 Group ulugbekabdunazarov47@gmail.com
This article analyzes the story “Black Book” by Nazar Eshankul, a representative of modern Uzbek literature. Opinions are expressed about the unusual artistic interpretation style of the work. Conclusions are made about the artistic aspects.
Keywords: modern Uzbek literature, Nazar Eshankul, the story “Black Book”, artistic features.
Adabiyotshunos-olim Qozoqboy Yo’ldoshning ta’riflashicha “San’atning ijtimoiy, siyosiy, diniy, mafkuraviy kabi turli nobadiiy bo’g’ovlardan ustun turadigan erkin va ozod hodisa ekaniga ustuvorlik beradigan estetik strategiyaga tayanish modernistic yo’nalishning asosiy belgisi sanaladi” [1. Qozoqboy Yo’ldosh. Badiiy tahlil asoslari. 391-bet]. Ma’lumki, Nazar Eshonqul o’zbek modern adabiyotining ko’zga ko’ringan vakillaridan biri. Muallifning e’tirof etishicha “Qora kitob” bu – o’zini anglash, o’zligini toppish isyoni” [2. Kh-davron.uz. Nazar Eshonqul. Og’riq lazzati].
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Modernist yozuvchi Nazar Eshonqulning “Qora kitob” qissasi adabiy jamoatchilikka tanish. [3. Nazar Eshonqul. “Qora kitob” Qissa.] Qissada inson ma’naviyati, uning tarbiyasi, taqdiri kabi masalalar asosiy o’rinni egallaydi. Asar g’oyasi butun insoniyat taqdirining bir inson hayoti misolida aks etgan. Yozuvchi qahramonini ismini bildirmaydi. Bu esa asar voqealarining har bir o’quvchiga tegishliligini bildradi. Asar qahramoni ziyoli, yetmishni qoralagan, o’zligini anglab yetgan inson hisoblanadi. Ya’ni u ham aybdor, ham tergovchi, ham hakam bo’lib hayotini taftish qiladi, xatolari uchun muqarrar hukm e’lon qiladi. U hayotda belgilanadigan jazodan qo’rqmaydi : “Jazo nima u? Shunchaki rasmiy marosim. Hakamlar, tergovchilar kun kechirishi uchun o’ylab topilgan marosim.”[3. “Qora kitob, 195-bet]. Aslida u o’zi chiqargan muqarrar jazo “o’lim”dan qo’rqadi. Bu esa uning o’zligini anglab yetganiga misol bo’loladi. Nima uchun u o’ziga muqarrar o’lim jazozini tayinladi? Qizini o’ldirgani uchunmi?! Yo’q. U o’ziga o’ttiz yil oldin jazo tayinlagan va qizining o’limi unga ozodlik bergan. Nazar Eshonqul asar davomida bu savolga oldin javob tayyorlagan: “Momahavo va Odam otaning gunohi nimada bilasizmi? Olma o’g’irlaganlikda? Bilmabsiz, taqsirim, ikkalasining aybi shundaki, ular yer yuzida gunohkorlar, tavqi-la’natga uchraganlar naslini paydo qildi. Parvardigor odam bilan birga gunohni ham yer yuziga ekib ekib qo’ydi. Biz hammamiz la’natga mahkum etilganlarmiz” (“Qora kitob”, 193-bet). Asar qahramoni bir tomondan kufriy gaplarni aytayotganga o’xshaydi. Ammo u masjidga boradi, Muqaddas kitobni ochib, bir oyatni o’qishi unga yetarli bo’ladi. Xo’sh, uning gunohlari qanday? Qahramon so’zi va orzulari bilan dunyoni o’zgartirmoqchi bo’ladi. Ammo uning ma’ruzalari tobora xudbinlikka, zo’rlikka, o’limni sevishga chorlab boradi. Qora kitobni ko’rganidan buyon uning yuragiga iblis o’rnasha boshlaydi: “zo’rlikni, o’limni sevish va unga o’zlikni baxshida qilish uchun odam aqldan ozishdan tashqari yana bir narsaga ega bo’lishi kerak: iblisning yuragiga. “(3. 219-bet) U o’g’illarini ahvolini ko’rib: “Adashayotgan inson yo’l izlayotgan insondir”-deydi (3. 217-bet). Yoshligida u ham adashib “qora kitob”dan yo’l izlaydi va o’g’illariga ham u bo’ yicha tarbiya beradi. Natijada dunyoni o’zgartirishga qilgan harakati sarob, yaxshilik deb bilivchi narsalar yomonlik ekanini anglaydi. Anglagan vaqtda esa kech, orzu-umidlari so’ngan, xudbin bir inson bo’lib qoladi. O’g’lining kundalik daftaridagi quyidagi gaplar misol bo’loladi: “. u judayam xudbin odam. O’zini tutishi va tarbiyasida xudbinlik sezilmasa ham o’zining har sohada birinchi bo’lib tilga olinishini istaydi” (3. 233-bet). Hayotni o’zgartirish orzusida yashab o’zligini afsus bilan anglagan qahramonimiz shunday gap havola qiladi: “.butun insoniyat shu paytgacha bo’shliq ichida yashab kelanimizni, shu paytgacha orzu qilib, intilib, etishib kelgan narsalarimizni ham zim-ziyo nomsiz bo’shliqdan iborat ekanligini angladim” (3. 231-bet). Shuncha vaqt davomida qilgan
ishlari, so’zlagan ma’ruzalari yovuzlikka xizmat qilishini tushunganda esa kech bo’ladi, xatosini to’g’irlashga kirishadi. Iblisning avlodi bo’lgan qizini o’ldiradi. Hayoti davomida iiblisga xizmat qilgani shaytonni yaratgani va iblisning avlodlari bo’lmish bolalarini o’ldirib umri nest-u zabunlikda o’tgan inson umrining oxirida katta xulosa beradi: “Asbob buzilsa, uni yaratgan ustaga olib borib tuzatamiz. Odamzodning ham buzilgan qalbini uni yaratgan ustagina tuzata oladi. Kim ustalikka da’vogar bo’lsa, kim uni men tuzataman desa, uni faqat yana ham ko’proq vayron qilishga olib keladi”. (3. 249-bet). Asar qahramoni iblis bilan birga yashayotgan insoniyatga murojaat qilib, so’nggi adashgan inson bo’lishini aytib hayqiradi.
Nazar Eshonqulning ijodi bilan tanish insonlar uning asarlarida o’zini anglashga harakat qilayotgan qahramonlarni ko’radilar. Ular bilan bo’lgan suhbatda asarlarining bosh g’oyasi nima ekanligi so’ralganda shunday javob beradilar: Har bir inson asarlarda o’zini topa bilsin va inson haqida, uning kelajagi haqida fikr yuritishni o’rgansin. “Qora kitob” qissasida o’zini anglagan insonning hayotini tasvir etiladi. O’zini anglagan inson ming afsuslar bo’lsinkim, iblisning xizmatkoriga, keyin esa vositasiga aylanib, hayotda go’zal deb bilgan narsalarning yovuzlikka xizmat qilishni tushunib yetadi. Asar syujeti psixologik konfliktga asoslangan, unda tugun, voqealar rivoji, kulminatsiya va yechim mavjud. Asarda tarbiya masalasiga ham e’tibor berilishini anglatadigan o’rinlar mavjud. Qissaning sovet davrida yozilganini hisobga olib qarasak, qahramonimiz o’zini va bolalarini xudbin qilib, ya’ni doim birinchi bo’lishga intilib, intiltirib tarbiya qiladi. Bu bir jihatdan to’g’ri . Ammo sho’ro davridan hozirgacha oilalarimizda o’sib kelayotgan yosh avlodni maktabda, litseyda, institutlarda birinchi bo’lishi, doim “besh” baho olishini talab qilamiz. Natijada bolalar doim g’alabaga inonib yashaydi. Asardagi qahramon o’g’li singari tanqidga uchrasa tushkunlikka tushishi mumkinligni o’ylab ko’rmaganmiz. Yozuvchi bir jihatdan bu an’ana, ya’ni farzandlarni “5 baho ol, birinchi bo’l!”- deb emas, o’zi qiziqqan yo’nalishga yo’naltirishni o’rgatish lozimligini ham ta’kidlamoqda.
“Badiiy tafakkur azaldan abadga qadar olam va odam uyg’unligini muhokama qiladi, insonni ilohiy uyg’unlik rishtalari bilan bog’lab turadi. Badiiy tafakkur esa o’zining maqomiga chiqa olgan asarni o’zining aql o’yiniga – idrok tegirmoniga tashlaydi – aynan ana shu tasavvur va tafakkur o’yiniga erishish bugungi asl adabiyotning orzusidir. [4. Nazar Eshonqul. Ijod falsafasi, 243-bet].
Umarali Normatov “Modernizm – yoppa taraqqiyot tufayli onglarda sodir bo’lgan ulkan o’zgarish – tafakkur tarzimizdagi yangi bosqich”-deydi [5. Umarali Normatov. Ijod sehri. 277-bet]. Demak, hali bu qissa mutolaasi jarayonida yana yangicha talqinlar paydo bo’lishi tabiiy.
1. Козокбой Йулдош, Мухдйё Йулдош. “Бадиий та^лил асослари”. T.: “Kamalak”, 2016. – 464 б.
2. www.Kh-davron.uz. Nazar Eshonqul. Og’riq lazzati
3. Назар Эшонкул. “Кора китоб” Т.: “ШАРК” 2018. – 250 б.
4. Назар Эшонкул. “Ижод фалсафаси”(“Мендан менгача”). Т.: Академнашр. 2018. – 416 б.
5. Норматов У. “Ижод сехри” Т.: “ШАРК”. 2007. – 352 б.
Qora kitob (ro’yxat) – The Black Book (list) – Wikipedia
The Sonderfahndungsliste G.B. (“Buyuk Britaniyaning maxsus qidiruv ro’yxati”) hibsga olinadigan taniqli britaniyaliklarning yashirin ro’yxati bo’lib, 1940 yilda SS Buyuk Britaniyaning istilo qilinishiga tayyorgarlik doirasida kod nomini oldi Unternehmen Seelöwe (Dengiz Arslon operatsiyasi). Urushdan keyin ro’yxat nomi ma’lum bo’ldi Qora kitob. [1] [2]
Ma’lumotlar tomonidan tayyorlangan Reyxning asosiy xavfsizlik idorasi (RSHA) ostida Reynxard Xaydrix. Keyinchalik SS-Oberfyurer Valter Schellenberg o’z xotiralarida ro’yxatni tuzganligini da’vo qilgan, [3] 1940 yil iyun oxiridan boshlab. [4] Unda zudlik bilan hibsga olinishi kerak bo’lgan Britaniya fuqarolari va Evropada surgun qilingan 2820 kishining ismlari bor edi SS Einsatzgruppen Buyuk Britaniyaning bosib olinishi, bosib olinishi va unga qo’shilishi bilan Uchinchi reyx. Har bir ismdan keyingi qisqartmalar ushbu shaxsni RSHA Amt IV ( Gestapo ) yoki Amt VI (Ausland-SD, Chet el razvedkasi). [1]
Ro’yxat sirga qo’shimcha yoki qo’shimcha sifatida chop etildi Ma’lumotlar Schellenberg ham yozgan deb yozgan qo’llanma. Ushbu qo’llanmada talon-taroj qilish imkoniyatlari qayd etilgan va potentsial xavfli fashistlarga qarshi institutlar, shu jumladan Masonik uylar, Angliya cherkovi va Skautlar. 1940 yil 17-sentyabrda SS-Brigadefürer doktor Frants Six Londonda ishg’oldan keyingi hibslarni va muassasalarga qarshi harakatlarni amalga oshiradigan lavozimga tayinlangan, ammo o’sha kuni Gitler bosqinni noma’lum muddatga qoldirgan. [5] 1945 yil sentyabr oyida, urush oxirida, ro’yxat Berlinda topildi. Hisobotda ro’yxatdagi ba’zi kishilarning reaktsiyalari ko’rsatilgan. [6]
Mundarija
- 1 Fon
- 2 Tavsif
- 3 Urushdan keyingi kashfiyot
- 4 Taniqli odamlar ro’yxatiga kiritilgan
- 5 Shuningdek qarang
- 6 Izohlar
- 7 Adabiyotlar
- 8 Tashqi havolalar
Fon
SS funktsional Valter Schellenberg Qora kitobni tuzganini aytdi
Ro’yxat SS tomonidan tuzilgan avvalgi ro’yxatlarga o’xshash edi, [7] kabi Maxsus prokuratura kitobi – Polsha (Nemis: Sonderfahndungsbuch Polen) dan oldin tayyorlangan Ikkinchi jahon urushi nemis a’zolari tomonidan beshinchi ustun Germaniya razvedkasi bilan hamkorlikda va ushbu ro’yxatdagi 61000 polshalikni nishonga olish uchun foydalanilgan Tannenberg operatsiyasi va Intelligenzaktion 1939 yildan 1941 yilgacha bosib olingan Polshada.
Germaniyaning tezkor g’alabalari tezda yetib keldi Frantsiyaning qulashi davomida Britaniya kuchlari olib chiqilishi kerak edi Dunkirkni evakuatsiya qilish, 1940 yil 21-mayda fashistlarning nayza uchi qirg’oqqa yetib borganida. Shundagina Gitler bilan Britaniyani bosib olish istiqbollari paydo bo’ldi va Germaniya oliy qo’mondonligi 2 iyulgacha tayyorgarlik ko’rish uchun hech qanday buyruq chiqarmadi. Oxir-oqibat, 16-iyul kuni Gitler o’zining “Yo’q” direktivasini chiqardi. 16 bosqinchilikka tayyorgarlik, kod nomi bilan Dengiz Arslon operatsiyasi. [8]
Nemis razvedkasi o’zlarining bosqinchi kuchlarini foydali ma’lumotlar beradigan ensiklopedik qo’llanmalar bilan ta’minlashga kirishdilar. Ettita xarita, ularning har biri butun qismini qamrab oladi Britaniya orollari, turli topografik jihatlarni qamrab olgan. Kitobda asosan 174 ta fotosurat berilgan havodan suratga olish, gazeta va jurnallardan kesilgan fikrlar bilan to’ldirildi. Ma’lumotlar to’plami kitobga kiritilgan Angliya haqida harbiy-geografik ma’lumotlar. Faqat bitta kitob sirlangan, Ma’lumotlar GB. [9] Valter Schellenberg o’z xotiralarida shunday yozgan edi: “1940 yil iyun oyining oxirida Buyuk Britaniyaning eng muhim siyosiy, ma’muriy va iqtisodiy institutlarini qisqacha tavsiflab, bosqinchi qo’shinlar va ularga hamroh bo’ladigan siyosiy va ma’muriy birliklar uchun kichik qo’llanma tayyorlashni buyurdim. etakchi jamoat arboblari. ” [4]
Tavsif
The Sonderfahndungsliste G.B. maxfiy qo’llanmaning ilova yoki qo’shimchasi edi Grossbritannien haqida ma’lumot (Ma’lumotlar GB) Germaniya xavfsizlik xizmatlari uchun fashistlarga, shu jumladan, xususiylarga qarshi turishi mumkin deb o’ylagan muassasalar haqida ma’lumot taqdim etdi davlat maktablari, Angliya cherkovi va Skautlar. Britaniya muzeylari va san’at galereyalarida o’tkazilgan umumiy so’rovda talon-taroj qilish imkoniyatlari taklif qilindi. Qo’llanmada quyidagilar tasvirlangan Britaniya politsiyasining tashkiloti va bo’limini tahlil qildi Britaniya razvedka agentliklari. Shundan so’ng, to’rtta sahifada 30 kishining pasport o’lchamidagi fotosuratlari mavjud bo’lib, ular ham qo’shimchada ko’rsatilgan. [10]
104 sahifadan iborat ilova alifbo tartibida ro’yxat edi [11] [12] 2820 nomdan, ularning ba’zilari takrorlangan. Atama Fahndungsliste “qidirilayotganlar ro’yxati” ga tarjima qilinadi va Sonderfahndungsliste “maxsus” yoki “ayniqsa qidirilayotganlar ro’yxatiga”. [13] “Sämtliche in der Sonderfahndungsliste G.B. aufgefürten Personen sind festzunehmen” ko’rsatmasi (“Maxsus qidiruv ro’yxatiga kiritilgan barcha shaxslar hibsga olinishi kerak”). [4]
Har bir ismning yonida raqamlari bor edi Reyxning asosiy xavfsizlik idorasi (RSHA) unga topshirilishi kerak bo’lgan shaxs. Cherchill Amt VI hibsxonasiga berilishi kerak edi (Ausland-SD, Chet el razvedkasi), ammo Qora kitobga kiritilgan odamlarning aksariyati Amt IV hibsxonasiga berilishi kerak edi (Gestapo ). Kitobda ba’zi bir muhim xatolar bor edi, masalan vafot etgan odamlar (Lytton Strachey, 1932 yilda vafot etgan) yoki Buyuk Britaniyada bo’lmagan (Pol Robeson, 1939 yilda Qo’shma Shtatlarga qaytib keldi) va kamchiliklar (masalan Jorj Bernard Shou, asarlari natsistlar Germaniyasida nashr etilgan va ijro etilgan ingliz tilidagi oz sonli yozuvchilardan biri). [14]
Bukletning o’lchami 19 santimetr (7,5 dyuym) va “Geyxem! “(” Yashirin! “) Muqovada bosilgan. Faksiya versiyasida bosma qizil rangda, och kulrang-yashil rangda va 376 betdan iborat. [2] [15]
Urushdan keyingi kashfiyot
Ro’yxatning bosma nashrida 20 mingga yaqin buklet ishlab chiqarilgan, ammo ular saqlangan ombor bombardimon qilingan reydda yo’q qilingan [16] va faqat ikkita asl nusxa omon qolishi ma’lum. [17] Ulardan biri Imperial urush muzeyi Londonda, [18] va bittasida qayd etilgan Guver instituti kutubxonasi va arxivlari. [15]
1945 yil 14 sentyabrda, Guardian ichida buklet topilganligini xabar qildi Berlin Reyx xavfsizlik politsiyasining bosh qarorgohi (Reyxning asosiy xavfsizlik idorasi ). [6] Avvalgi kuni ular Gestapo ro’yxatida ekanliklari aytilganida, Lady Astor (“Germaniya dushmani”) dedi: “Bu dahshatli yolg’onga to’liq javob”Kliveden to’plami ‘fashistik tarafdor edi “, ammo Lord Vansittart “Nemislarning qora ro’yxati hozirda o’zlarini topayotganlarning ba’zilariga mening qarashlarimdan farqli bo’lgan qarashlari biroz noto’g’riligini ko’rsatishi mumkin. Ehtimol, bu ular uchun ko’z ochib bergandir” va karikaturachi Devid Low “Hammasi yaxshi, ularni men ham ro’yxatimga kiritganman” dedi. [19]
Ro’yxatga kiritish sharaf belgisi sifatida qabul qilindi. Noël qo’rqoq kitobni o’rganganida, Rebekka G’arb unga “Azizim, biz o’liklarni ko’rishimiz kerak bo’lgan odamlar” deb telegramma yubordi. [1] [17]
Taniqli odamlar ro’yxatiga kiritilgan
- Lascelles Abercrombie, shoir, adabiyotshunos va ingliz tili professori. Professor Aberkrombining noto’g’ri ro’yxati 1938 yilda vafot etgan. [20]
- Richard Acland, “anti-fashistik liberal M.P.” [19]
- Devid Adams, Leyborist siyosatchi [21]
- Vyvyan Adams, Konservativ partiyaning siyosatchisi [22]
- Jenni Adamson, Leyborist siyosatchi [23]
- Kristofer Addison, 1-Viskonton Addison, tibbiyot shifokori va siyosatchi [24]
- Fridrix Adler, Avstriyalik sotsialistik siyosatchi va inqilobchi [25]
- Henrietta Adler (Nettie Adler ro’yxatida), yahudiy liberal siyosatchi [26]
- Maks Aytken, Lord Beaverbrook, Angliya-Kanadalik biznes boyligi, “Beaverbrook” ro’yxatiga kiritilgan [27]
- Leopold Ameri, Konservativ siyosatchi va jurnalist [28]
- Fergus Anderson, mototsiklda ikki marotaba Gran-Pri yo’nalishi bo’yicha jahon chempioni [29]
- Janob Norman Angell, Mehnat partiyasi deputati Tinchlik bo’yicha Nobel mukofoti 1933 yilda [30]
- Frederik Antal, tug’ilgan Frigyes Antal, keyinchalik Fridrix Antal sifatida tanilgan, yahudiy venger san’atshunosi [31]
- Jon Jeykob Astor, Heverning 1-baron Astori, Amerikada tug’ilgan ingliz gazetasi egasi, siyosatchi, sportchi, harbiy ofitser va Astor oilasi a’zosi [32]
- Nensi Astor, Viscountess Astor, Amerikada tug’ilgan ingliz sotsialistik va “Germaniya dushmani” ro’yxatiga kiritilgan konservativ deputat [19]
- Katarin Styuart-Myurrey, Atoll knyazligi (Ketrin, Atol Düşesi), Shotlandiya Ittifoqchi partiyasi siyosatchisi, Respublikachilar Ispaniyasining tarafdori va fashizmning ashaddiy raqibi [33]
- Klement Attlei, “Attlei, Klement Richard, major” va “Attlee, Klemens, lideri Leyboristlar partiyasi” sifatida ikki marotaba namoyish etildi [27][34]
- Robert Baden-Pauell, asoschisi va rahbari Skaut fashistlar josuslik tashkiloti deb hisoblashgan [35]
- Edvard Benes, Chexoslovakiya hukumati surgunida [36]
- J. D. Bernal, olim va kommunist [37]
- Violet Bonham Karter, anti-fashist liberal siyosatchi. “Tevarak-atrofdagi ayol siyosatchi” [38]
- Vera Brittain, feminist yozuvchi va pasifist [39]
- Fenner Brokvey, sotsialist va siyosatchi. [40]
- “Garri Bullok”, deb xato deb o’ylardi Qay Genri Bullok, diplomat va Everest alpinisti [41][42]
- Nevill Chemberlen, “siyosiy, sobiq Bosh vazir”, [19][43] 1940 yil 9-noyabrda vafot etdi
- Sidney Chapman, iqtisodchi va davlat xizmatchisi [43]
- Uinston Cherchill, Bosh Vazir[44][43]
- Janob Valter sitrin, kasaba uyushma xodimi [45]
- Marte Knokaert, Birinchi Jahon urushi josusi [46]
- Klod Kokbern, jurnalist [46]
- Seymur xo’rozlari, Leyborist siyosatchi [46]
- Lionel Leonard Koen, yurist [46]
- Robert Ueyli Koen, sanoatchi [46]
- G. D. H. Koul, akademik [46]
- Norman Kollinz, ijro etuvchi ijro etuvchi [46]
- Edvard Konze, Ingliz-nemis olimi [46]
- Duff Cooper, Axborot vaziri [46]
- Per Coalfleet, aka Frenk Devison, yozuvchi [47]
- Marjeri Korbett Eshbi, feministik [46]
- Noël qo’rqoq, MI5 bilan aloqani tinchlantirishga, qarshilik ko’rsatishga qarshi bo’lgan taniqli aktyor va qurolli kuchlar ko’ngilochari [43][48]
- Janob Stafford Cripps, Leyborist siyosatchi [45]
- Nensi Kunar, yozuvchi, merosxo’r va antifashist [49]
- Frederik Frensis Charlz Kurtis, me’mor [50][51]
- Sefton Delmer, jurnalist [52]
- Entoni Eden, Urush bo’yicha davlat kotibi [53]
- Jeykob Epshteyn, haykaltarosh [48]
- Arslon Feuchtwanger, Nemis yahudiy yozuvchisi va dramaturg [54]
- Frank Fuli Urushgacha Berlinda MI6 Stantsiya rahbari sifatida minglab nemis yahudiylarini qutqargan josus [55]
- E. M. Forster, muallif [55]
- Zigmund Freyd, Psixoanalizning yahudiy asoschisi (1939 yil 23 sentyabrda vafot etgan) [56]
- Villi Gallaxer Deputat, kasaba uyushma va kommunistik siyosatchi [57]
- Sharl de Goll, “Frantsiyaning sobiq generali” ro’yxatiga kiritilgan erkin frantsuz rahbari va generali [44]
- Janob Filipp Gibbs, jurnalist va yozuvchi [58]
- Viktor Gollanch, noshir [59]
- J. B. S. Haldane, genetikchi, evolyutsion biolog va kommunist [60]
- Ernst Hanfstaengl, Germaniyalik qochqin. Bir paytlar Gitlerni moliyaviy qo’llab-quvvatlagan, u yoqdan ketgan va 1937 yilda Germaniyadan qochgan [60]
- Aldous Xaksli, muallif (AQShga 1936 yilda hijrat qilgan) [48][61]
- Kiril Edvin Joad, o’qituvchi [62]
- Egon Ervin Kisch, “Egon Ervin Kich” ro’yxatiga kiritilgan avstriyalik-chexoslovakiyalik yahudiy yozuvchi va jurnalist. [63]
- Aleksandr Korda, Vengriyada tug’ilgan britaniyalik prodyuser va kinorejissyor [iqtibos kerak ]
- Jorj Lansberi, “nemis muhojirlari siyosiy doiralarini boshqaradi” [19]
- Xarold Laski, siyosiy nazariyotchi, iqtisodchi va muallif [62][64]
- Megan Lloyd Jorj, siyosatchi, qizi Devid Lloyd Jorj, kim ro’yxatda bo’lmagan [16]
- Devid Low, siyosiy karikaturachi va karikaturachi [48][65]
- F. L. Lukas, adabiyotshunos, yozuvchi va antifashistik targ’ibotchi [65]
- Geynrix Mann, Nemis yozuvchisi va antifashist [66]
- Yan Masarik, Chexoslovakiya hukumatining surgundagi tashqi ishlar vaziri [67]
- Jimmi Makston, pasifist siyosatchi [57]
- Naomi Mitchison, yozuvchi [57]
- Gilbert Myurrey, uchun klassik olim va faol Millatlar Ligasi[68]
- Garold Nikolson, diplomat, muallif va diarist [69]
- Filipp Noel-Beyker, Leyborist siyosatchi [62]
- Konrad O’Brayen-ffrans, SIS / MI6 agenti ST36, agent Z3 uchun Dansi “s Z tashkiloti[56]
- Vik Oliver, Asli avstriyalik va Uinston Cherchillning qiziga uylangan britaniyalik aktyor va radio komediyachi Sara, “Olivier, yahudiy aktyori” ro’yxatiga kiritilgan. [27][70]
- Ignacy Jan Paderewski, pianinochi, Polshaning sobiq bosh vaziri [71]
- R. Palme Dut, Buyuk Britaniya Kommunistik partiyasining jurnalisti va nazariyotchisi [72]
- Silviya Panxurst, sufragist, yozuvchi, jurnalist va antifashist [73]
- Nikolaus Pevsner, Nemis (va keyinchalik inglizlar) arxitektura tarixchisi [74]
- Garri Pollitt, Buyuk Britaniya Kommunistik partiyasining bosh kotibi [75]
- J. B. Priestli, natsistlarga qarshi ommabop eshittirishlar va fantastika yaratuvchisi [76]
- Eleanor Rathbone Deputat, qochqinlarga yordam berish bo’yicha faol [77]
- Hermann Rauschning, Germaniyalik qochqin va Gitlerga qarshi bo’lgan bir paytlar uning shaxsiy do’sti [77]
- Duglas Rid, jurnalist va muallif [48][77]
- Pol Robeson, Afroamerikalik qo’shiqchi / kuchli kommunistik aloqalarga ega aktyor [48][78]
- Doktor Agnes Mod Royden, sufragist, muallif, voiz, faylasuf, pasifist [79][80]
- Ser Tomas Royden, Cunard Line kompaniyasining direktori va sobiq raisi (Mod Roydenning ukasi) [81]
- Bertran Rassel, faylasuf, tarixchi va pasifist [80]
- Dunkan Sandis, “Dunkan Sandys” ro’yxatiga kiritilgan konservativ siyosatchi [27]
- Janob Archibald Sinclair, Liberal siyosatchi [45]
- Robert Smolbonlar, 48000 yahudiylarga viza bergan diplomat, 2010 yilda a Xolokostning Buyuk Britaniya Qahramoni[82]
- C. P. Snow, fizik va roman yozuvchisi [83]
- Stiven Spender, shoir, yozuvchi va esseist [84]
- Lytton Strachey, 1932 yilda vafot etgan, yozuvchi va tanqidchi [85]
- Sybil Thorndike, aktrisa [48][86]
- Gotfrid Reyxold Treviranus, siyosatchi, Germaniyaning sobiq vaziri [87][88]
- Lord Vansittart, “Britaniya razvedka xizmati rahbariyati, tashqi ishlar vazirligining bosh diplomatik maslahatchisi” [19]
- Beatrice Uebb, sotsialistik va iqtisodchi [62][89]
- Doktor Chaim Weizmann, Rossiyada tug’ilgan ingliz ma’ruzachisi va Germaniyada ishlagan sionistlar etakchisi; keyinchalik Isroil prezidenti [62][90]
- H. G. Uells, muallif va sotsialistik[90]
- Rebekka G’arb, sufragist va yozuvchi [48][90]
- Ted Uillis, dramaturg [91]
- Leonard Vulf, siyosiy nazariyotchi, muallif, noshir va davlat xizmatchisi, Virjiniya Vulfning eri [92]
- Virjiniya Vulf, romanchi va esseist, Leonard Vulfning rafiqasi [92]
- Alfred Zimmern, mumtoz olim, tarixchi va siyosatshunos [93][94]
- Karl Tsukmayer, Nemis yozuvchisi va dramaturg [95][94]
- Leonie Zuntz (1908-1942), nemis Hititolog, qochqinlar bo’yicha olim Somerville kolleji, Oksford[96]
- Stefan Tsveyg, Avstriyalik yahudiy yozuvchisi [94]
Shuningdek qarang
- Maxsus prokuratura kitobi – Polsha (Nemis: Sonderfahndungsbuch Polen)
- Doktor Frants Six. SS tomonidan tayinlangan rasmiy Reynxard Xaydrix Germaniya tomonidan bosib olingan Buyuk Britaniyadagi davlat politsiyasi operatsiyalariga rahbarlik qilish.
Izohlar
- ^ abv Filipp Guden; Piter Lyuis (2014 yil 25-sentyabr). Urushdagi so’z: Ikkinchi jahon urushi 100 ta iborada. Bloomsbury nashriyoti. 21-22 betlar. ISBN978-1-4729-0490-4 .
- ^ abFaksimile – Geyxem! (Yashirin!) Kulrang-yashil qopqoqda qizil rangda bosilgan.
- ^Shirer 2011 yil, 937-938-betlar.
- ^ abv Reinhard R. Doerries (18 oktyabr 2013). Gitler razvedkasi boshlig’i: Valter Schellenberg: Walter Schellenberg. Enigma kitoblari. 32-34 betlar. ISBN978-1-936274-13-0 .
- ^Shirer 2011 yil, 937, 939-betlar.
- ^ abGuardian, Berlin 1945 yil.
- ^Force War Records 2017.
- ^Fleming 1975 yil, 35-41 bet.
- ^Fleming 1975 yil, 191-192 betlar.
- ^Fleming 1975 yil, 192-195 betlar.
- ^ Valter Schellenberg, Schellenberg xotiralari, London 1956 (Deutsch: Aufzeichungen, Myunxen 1979)
- ^ Invasion 1940. SS general Valter Schellenberg tomonidan Buyuk Britaniyaga natsistlar bosqini rejasi, London 2000 yil
- ^“Qora kitob”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. 2017 yil 28-fevral . Olingan 10 mart 2017 .
- ^ Schellenberg, Bosqin, 1940 yil, p. 150
- ^ abSearchWorks.
- ^ ab Dalrimple, Jeyms. Vatan Buyuk Britaniya, Mustaqil, 2000 yil 3 mart
- ^ ab Noël qo’rqoq, Kelajak abadiy. London; Bloomsbury nashriyoti, 2014 yil
- ISBN 1408191482 (92-bet).
- ^Imperial urush muzeylari 1999. sfn xatosi: maqsad yo’q: CITEREFImperial_War_Museum1999 (Yordam bering)
- ^ abvdefGuardian, Berlin 1945 yil, 10-xat.
- ^“Gitlerning qora kitobi – Lascelles Abercrombie uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 2 yanvar 2017 .
- ^“Gitlerning qora kitobi – Devid Adams uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 27 sentyabr 2017 .
- ^“Gitlerning qora kitobi – Vyvyan Samuel Adams uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 27 sentyabr 2017 .
- ^“Gitlerning qora kitobi – Jenni Adamson uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi . Olingan 27 sentyabr 2017 .
- ^“Gitlerning qora kitobi – Kristofer Addison uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi . Olingan 27 sentyabr 2017 .
- ^“Gitlerning qora kitobi – doktor Fridrix Adler uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi . Olingan 27 sentyabr 2017 .
- ^“Gitlerning qora kitobi – Nettie Adler uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 27 sentyabr 2017 .
- ^ abvdGuardian, Berlin 1945 yil, 8-xat.
- ^“Gitlerning qora kitobi – Leopold Ameri uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 27 sentyabr 2017 .
- ^“Gitlerning qora kitobi – Fergus Anderson uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi . Olingan 27 sentyabr 2017 .
- ^ Schellenberg, p. 160
- ^“Gitlerning qora kitobi – doktor Fridrix Antal uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi . Olingan 27 sentyabr 2017 .
- ^“Gitlerning qora kitobi – Jon Astor uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 27 sentyabr 2017 .
- ^“Gitlerning qora kitobi – Ketrin, Atoll knyazligi uchun ma’lumot”. Force War Records | Imperial urush muzeyi . Olingan 27 sentyabr 2017 .
- ^ Schellenberg, p. 161
- ^ Schellenberg, p. 162
- ^ Schellenberg, p. 165
- ^“Gitlerning qora kitobi – Jon D professor Bernal uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 29 aprel 2020 .
- ^ Schellenberg, p. 168
- ^ Schellenberg, p. 170
- ^“Gitlerning qora kitobi – Fenner Brokvey uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 23 oktyabr 2020 .
- ^“Agar Britaniya zabt etilgan bo’lsa. Natsistlarning qora ro’yxatiga kiritilgan 2300 nom” . Dandi Evening Telegraph. Britaniya gazetalari arxivi. 1945 yil 14 sentyabr. P. 8 . Olingan 26 iyun 2014 .
- ^ Schellenberg, p. 171
- ^ abvd Schellenberg, p. 173
- ^ abGuardian, Berlin 1945 yil, 6-xat.
- ^ abvGuardian, Berlin 1945 yil, 11-xat.
- ^ abvdefghmenj Schellenberg, p. 174
- ^ Cite error: nomlangan ma’lumotnoma p175 chaqirilgan, ammo hech qachon aniqlanmagan (qarang yordam sahifasi).
- ^ abvdefghGuardian, Berlin 1945 yil, 9-xat.
- ^“Gitlerning qora kitobi – Nensi Kunard uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 29 aprel 2020 .
- ^“Gitlerning qora kitobi – doktor Frederik F. Kurtis uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 29 yanvar 2017 .
- ^ Schellenberg, p. 175
- ^ Schellenberg, p. 177
- ^ Schellenberg, p. 181
- ^“Gitlerning qora kitobi – Arslon Feyxtvanjer uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 29 aprel 2020 .
- ^ ab Schellenberg, p. 186
- ^ ab Schellenberg, p. 187
- ^ abv Ogilvi, Grem. Atoll knyazligi suiqasd uchun fashistlar ro’yxatiga kiritilgan Daily Mail 2000 yil 13 mart
- ^ Schellenberg, p. 191
- ^ Schellenberg, p. 192
- ^ ab Schellenberg, p. 195
- ^ Schellenberg, p. 201
- ^ abvdeGuardian, Berlin 1945 yil, 12-xat.
- ^“Gitlerning qora kitobi – Egon Ervin Kich uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 29 aprel 2020 .
- ^ Schellenberg, p. 213
- ^ ab Schellenberg, p. 217
- ^“Gitlerning qora kitobi – Geynrix Mann uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 29 aprel 2020 .
- ^ Schellenberg, p. 221
- ^ Schellenberg, p. 225
- ^ Xadson, Kristofer.Gitlerning qora tanli yo’riqchisi . , Daily Mail 23 fevral 2000 yil
- ^ Schellenberg, p. 228
- ^ Schellenberg, p. 230
- ^“Gitlerning qora kitobi – Palme R Dutt uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi . Olingan 29 aprel 2020 .
- ^ D. Mitchell, Jangovar Panxurstlar, Jonathan Cape Ltd, London 1967, p. 263
- ^ Brayan Xarrison “Pevsner, ser Nikolaus Bernxard Leon (1902–1983)”, Oksford milliy biografiyasining lug’ati, Oksford universiteti matbuoti, 2004
- ^“Gitlerning qora kitobi – Garri Pollitt uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi . Olingan 29 aprel 2020 .
- ^ Schellenberg, p. 234
- ^ abv Schellenberg, p. 235
- ^ Schellenberg, p. 237
- ^Liverpool Evening Express. 1945 yil 14 sentyabr. 9-xat. Yo’qolgan yoki bo’sh sarlavha = (Yordam bering)
- ^ ab Schellenberg, p. 239
- ^“Gitlerning qora kitobi – Tomas Royden uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 20 sentyabr 2019 .
- ^ Schellenberg, p. 243
- ^ Schellenberg, p. 244
- ^ Schellenberg, p. 249
- ^ Qo’rq, Nikolay. “Natsistlar uchun sayohat ko’rsatma”. Daily Telegraph, 2000 yil 18 mart
- ^ Schellenberg, p. 253
- ^ Lourens D. Stoks. “Yashirin razvedka va fashistlarga qarshi qarshilik. Gotfrid Raynxold Treviranusning sirli surgun qilinishi”. Yilda Xalqaro tarix sharhi, Jild 28, № 1 (2006 yil mart), p. 60.
- ^ Schellenberg, p. 255
- ^ Schellenberg, p. 259
- ^ abv Schellenberg, p. 260
- ^ Schellenberg, p. 261
- ^ ab Schellenberg, p. 262
- ^“Gitlerning qora kitobi – Alfred Zimmern uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 2 yanvar 2017 .
- ^ abv Schellenberg, p. 265
- ^“Gitlerning qora kitobi – Karl Tsukermeyer uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 2 yanvar 2017 .
- ^“Gitlerning qora kitobi – doktor Leonie Zuntz uchun ma’lumot”. Urush yozuvlarini majbur qiladi. Imperial urush muzeyi . Olingan 23 mart 2019 .
Adabiyotlar
- Schellenberg, Walter (2001) Bosqin, 1940 yil: Angliya uchun fashistlarning bosqinchilik rejasi, Little Brown Book Group.
- ISBN 0-9536151-3-8. Saytidan kirish Imperial urush muzeyiAmazon qidiruvi
- Shirer, Uilyam L. (2011 yil 23 oktyabr). Uchinchi reyxning ko’tarilishi va qulashi. RosettaBooks. ISBN978-0-7953-1700-2 .
- 1964 yildagi 22-bob, 936–940-betlar. Qog’ozli kitoblar – “Agar istilo muvaffaqiyatli bo’lsa”, qora kitob va uning mazmunini muhokama qiladi.
- Fleming, Piter (1975). Dengiz sher operatsiyasi: nemislarning tayyorgarligi va inglizlarning qarshi choralari haqida hisobot. London: Pan kitoblari. ISBN0-330-24211-3 .
- “Berlinda fashistlarning qora ro’yxati aniqlandi”. Guardian Century – 1940-1949 yillar. 1945 yil 14 sentyabr . Olingan 9 mart 2017 .
- Force War Records (2017 yil 28-fevral). “Gitlerning qora kitobi – qidirilayotgan shaxslar ro’yxati” . Olingan 9 mart 2017 .
- – ismlarning to’liq ro’yxati
Tashqi havolalar
- SearchWorks (2017). “Die Sonderfahndungsliste G.B.” (PDF) . Guver instituti kutubxonasi va arxivlari. Vault DA585 .A1 G37 (V), 376 p. 19 sm. Muqovada: Geheim !, ‘Angliya uchun Gestapo hibsga olish ro’yxati’. muqovada.
- Imperial urush muzeylari (1999 yil 22-fevral). “Die Sonderfahndungsliste G.B.: [Qora kitob] (LBY 89/1936)” . Olingan 9 mart 2017 . 1940 yil may oyida Reichssicher-heitshauptamt tomonidan ishlab chiqarilgan asl nusxani faksimil tarzda qayta nashr etish. Unda “Maxsus qidiruv ro’yxati GB” ning kelib chiqishini tushuntirib beradigan kirish mavjud. Maxsus to’plamdagi asl nusxasi (41820)
- ISBN kitoblari (2017). “Qora kitob: Sonderfahndungsliste G.B.”Faksimni qayta nashr etish seriyasi (nemis tilida).
- Faksimni qayta nashr etish seriyasi, Imperial War Museum London,
- ISBN 978-0-901627-51-3
Einsatzgruppen va Einsatzkommandos
- Reynxard Xaydrix
- Ernst Kaltenbrunner
- Humbert Axamer-Pifrader
- Walther Bierkamp
- Xorst Bohme
- Erix Erlinger
- Vilgelm Fuks
- Heinz Jost
- Erix Naumann
- Artur Nebe
- Otto Ohlendorf
- Fridrix Panzinger
- Otto Rasch
- Geynrix Zetzen
- Frants Valter Steklecker
- Bruno Strekkenbax
- Erix von dem Bax-Zelevskiy
- Rudolf Batz
- Ernst Bibersteyn
- Volfgang Birkner
- Helmut Bishoff
- Pol Blobel
- Uolter Blyum
- Fridrix-Vilgelm Bok
- Otto Bredfish
- Verner Braun
- Fridrix Buchardt
- Fritz Ditrix
- Karl Jäger
- Fridrix Jekeln
- Valdemar Klingelxofer
- Volfgang Kygler
- Valter Kutschmann
- Rudolf Lange
- Gustav Adolf Nosske
- Xans-Adolf Prutzmann
- Valter Rauff
- Martin Sandberger
- Hermann Shaper
- Karl Eberxard Shengart
- Ervin Shuls
- Frants Six
- Eugen Steimle
- Eduard Strauch
- Martin Vayss
- Udo von Voyrsh
- Avgust Beker
- Lotar Fendler
- Yoaxim Xamann
- Emil Xaussmann
- Feliks Landau
- Albert Vidmann
- Viktorlar Arajlar
- Herberts Cukurs
- Antanas Impulevichyus
- Konrāds Kalējs
- Algirdas Klimaitis
- Shutsstaffel (SS)
- Reichssicherheitshauptamt (RSHA)
- Sicherheitspolizei (SiPo)
- Sicherheitsdienst (SD)
- Ordnungspolizei (Orpo)
- 8-SS otliq divizioni Florian Geyer
- Volksdeutscher Selbstschutz
- Sonderdienst
- Shutzmannschaft (Belorussiya, Estoniya, Latviya, Litva, Ukrain )
- Arajlar Kommando
- Litva xavfsizlik politsiyasi
- Rollkommando Hamann
- TDA
- Ypatingazis