Sharq ziyokori kitob do’koni
Faoliyati asosan badiiy adabiyotlar tayyorlash va chop etish bilan bog‘liq mazkur nashriyot-matbaa ijodiy uyidan ma’lum qilishlaricha, 2012 yilda ushbu korxona tomonidan 136 nomdagi badiiy, ijtimoiy-siyosiy, ilmiy-ommabop va metodik adabiyotlar nashr etilgan. Ularning umumiy adadi 2,4 million nusxadan oshib ketgan. Eng muhimi, badiiy adabiyotlar soni va adadi – ikki baravar, bolalar adabiyotlari uch baravar oshgan.
KITOBLAR (KITOB DO’KONLARI) Chirchiqda: to’liq ro’yhat, kontaktlar, ish vaqti, manzillar va boshqa ma’lumotlar.
O’zbekiston Sariq Sahifalari katalogida «KITOBLAR (KITOB DO’KONLARI)» Chirchiqda mintaqasi bo’limi kompaniyalari haqida batafsil ma’lumotlar keltirilgan.
Topilgan tashkilotlar: 1
1 SHARQ ZIYOKORI MChJ CHIRCHIQ FILIALI
Mamlakat kodi: +998
Yuridik nomi: SHARQ ZIYOKORI MChJ CHIRCHIQ FILIALI
Brend nomi: SHARQ ZIYOKORI MChJ CHIRCHIQ FILIALI
Kompaniya faoliyat sohalari
“KITOBLAR (KITOB DO’KONLARI)” bo’limining boshqa shaharlaridagi tashkilotlar
Faoliyat sohasi statistikasi: KITOBLAR (KITOB DO’KONLARI) Chirchiqda
shu oy mobaynida (mart 2023): 1215
o’tgan oy mobaynida (fevral 2023): 2213
3 oy mobaynida (dekabr 2022 – fevral 2023): 7164
yarim yil mobaynida (sentyabr 2022 – fevral 2023): 13096
1 yil mobaynida (mart 2022 – fevral 2023): 25507
KITOBLAR (KITOB DO’KONLARI) Chirchiqda – manzillar, telefonlar, barcha ma’lumot katalogimizda
Yellowpages.uz kitoblar (kitob do’konlari) Chirchiqda turkumiga oid so’rov ma’lumotlarni taqdim etadi. Bu yerda ularning telefonlari, manzillari, joylashuvi va boshqa kontaktlari joylashtirilgan, shu jumladan ularning electron pochta manzillari, agarda mavjud bo’lsa. KITOBLAR (KITOB DO’KONLARI) Chirchiqda bo’limiga murojaat qilgan holda, siz tezkor ravishda maxalliy kompaniyalar haqida kerakli ma’lumotlarni, ish vaqtlari, ularga yetib olish uchun kerak bo’lgan taxminiy mo’ljallarini topishingiz mumkin.
KITOBLAR (KITOB DO’KONLARI) Chirchiqda turkumidagi barcha kompaniyalarni jamlagan malumotlar bazasi doimiy ravishda yangi ma’lumotlar bilan, hamda mavjud ma’lumotlardagi o’zgarishlar bilan yangilanib va to’ldirilib boriladi. Yellowpages.uz mutaxassislari bunday ma’lumotlar aniq ekanligini ta’minlash maqsadida barcha kelib tushgan ma’lumotlarni albatta tekshirishadi. Shunday qilib, biz ushbu bo’limda keltirilgan ro’yhatdagi Chirchiqdada joylashgan kitoblar (kitob do’konlari) bo’limi ma’lumotlarini aniq va dolzarbligini ta’minlaymiz. Shu jumladan, ma’lumotlar bazaga tastiqlangandan so’ng kiritiladi.
KITOBLAR (KITOB DO’KONLARI) Chirchiqda mintaqasi bo’limini shakillanishida katalog foydalanuvchilari yaqindan yordam berishadi. Shuning uchun agarda siz noaniq bo’lgan, xato yoki yetishmayotgan ma’lumotlarni ko’rib qolsangiz, sizdan bu haqda info@yellowpages.uz electron pochtamizga xat orqali ma’lum qilishingizni so’raymiz. Xatingizni tezkor ravishda ko’rib chiqishimiz uchun xat mavzusida «saytdagi xato» deb yozib, xat ichida esa muammoni ta’riflab berish kerak. Nima bo’lganda ham, ushbu bo’limdagi ma’lumotlarni shaqillanishiga qo’shgan hissangiz uchun sizdan bag’oyatda minnatdor bo’lamiz.
KITOBLAR (KITOB DO’KONLARI) Chirchiqda so’rov bo’limini yaratishda shu sohada ish yuritayotgan tadbirkorlarni qo’shadigan muhim hissasi ham kam bo’lmaydi. Yellowpages.uz sizga kerakli bo’limga o’zingiz haqingizda reklama ma’lumotini foydali ravishda joylashtirishingizni taklif etadi. Shu qatorda aytish joiz-ki, siz shu zahotiyoq o’zingizni auditoriyangizni qo’lga kiritasiz, bunga faqat anketa to’ldirish kerak bo’ladi. Mutaxassislarimiz takliflaringizni ko’rib chiqishga va hamkorlik uchun albatta ikki tomonga ham foyda keltiradigan optimal sharoit yaratishga doimo tayyordirlar. Biz kitoblar (kitob do’konlari) Chirchiqda mintaqasi turkumida joylashtirilgan kompaniyangizni ko’rish bo’yicha eng yuqori reytingni egallashingiz uchun qo’limizdan kelgan barchasini qilamiz!
Sharq ziyokori kitob do’koni
Bu dunyoda aziz ne’matlar ko‘p, lekin ularning orasida eng azizlaridan biri kitobdir. Shu ne’matdan bahramandligimiz, nashriyotlarimizdagi nashr, bosmaxonalarimizdagi chop etish, kitob do‘konlarimizdagi savdo ishlari qay ahvolda? Ba’zi davralarda quloqqa chalinadigan “odamlar, ayniqsa, yoshlar kitob o‘qimay qo‘ydi” degan yozg‘irishlarda qanchalik asos bor? Ushbu savollarga javob izlab, turli tashkilot, nashriyot, bosmaxona va kitob do‘konlarida bo‘ldim, mutaxassisu kitobxonlar bilan suhbatlashdim.
Avvalo, shuni ta’kidlash kerakki, mustabid tuzumdan meros – tog‘dek uyilib qolgan iqtisodiy muammolar girdobida ovora bo‘lib, ro‘zg‘oru qorin tashvishidan ortmay qolgan odamlarning muayyan muddat kitobga, kino, teatru gazeta-jurnalga “qiyo boqish”ga hafsala qilishi qiyin bo‘lgani ham rost.
Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida barcha sohalarda izchillik bilan amalga oshirilayotgan buyuk islohotlar, erishilayotgan ulkan yutuqlar jarayonida bu boradagi vaziyat ham tez orada butunlay o‘nglandi: teatrlarimiz va kinoteatrlarimiz – san’atsevar tomoshabinlarga, kitob do‘konlarimizu kutubxonalarimiz – kitobsevar kitobxonlarga tobora to‘lib borayotir. Kutubxonalar, kitob do‘konlari, teatrlar, kino-konsert, badiiy ko‘rgazma zallariga borib, razm soling: odamlarimizda san’atga, ma’rifatga, ilmga ulkan bir tashnalikni, ishtiyoqni ko‘rasiz. Yanada quvontiradigani: ana shu ishtiyoqmandlar, tashna ko‘ngillarning ko‘pchiligi yoshlar! Qayd etilganlarga bu borada yaratilgan boshqa imkoniyatlarni – internet orqali o‘qilayotgan kitoblarni, gazeta-jurnallarni, ko‘rilayotgan filmlaru teatr-konsert tomoshalarini qo‘shing. Ulkan bir ummon paydo bo‘ladi!
Ilmu ma’rifatga intilish bizga ajdodlarimizdan meros. Ayni paytda, bugungi yuksalish, avvalo, davlatimiz rahbari tomonidan istiqlolimizning ilk yillaridan madaniyat, ma’rifat va ma’naviyatni yuksaltirishga qaratilayotgan doimiy e’tibor samaralari ekanini alohida ta’kidlash kerak. Zero, daraxt qurib-qaqshagan cho‘lda emas, saxovatli zaminda barq urib o‘sadi, meva beradi. Ilmu ma’rifat, madaniyat rivoji doimiy e’tiborda, ma’rifat ahli har tomonlama qo‘llab-quvvatlangan mamlakatda ana shunday ulug‘ yuksalishlar bo‘ladi. Ma’rifatli jamiyatda mehnatga rag‘bat, mehnatkash elda esa ma’rifatga intilish, tinchlik, barqarorlik va ahillik bo‘ladi. Davlatimiz rahbari ta’kidlaganidek, ahil, o‘z yo‘lida sobit xalq buyuk ishlarga qodir bo‘ladi. Shukrki, biz ana shunday baxt nasib etgan saodatli xalqmiz.
Kitob do‘konlaridagi ishlar ko‘lami va samarasini bilmoq uchun nashriyotlar, nashriyotlardagi ahvolni anglamoq uchun bosmaxonalar faoliyati bilan tanishmoq kerak. Chunki kitob – tovar. Tovarni tayyorlash (nashriyot), ishlab chiqarish (bosmaxona), sotish (do‘kon) jarayoni o‘zaro bog‘liq, yaxlit tizimki, ularni bir-biridan ayri holda tasavvur etish qiyin.
Gapni kitob do‘konlaridan boshlaylik. Qaysi do‘konda qanday kitoblar sotilayotgani bilan qiziqib, o‘rganib shunday xulosaga keldimki, bugun kitobxonning talabi ham, kitob do‘konlariyu nashriyotlar va bosmaxonalar faoliyati ham butunlay o‘zgargan. Ularni mustabid tuzum davridagi faoliyati har tomonlama cheklangan va chegaralangan, qashshoq va qoloq texnikaga kuni qolgan nashriyotu bosmaxonalarga, “qizil g‘oya bilan sug‘orilgan” kitoblarni mutolaa qilishga “mahkum etilgan” kitobxonga aslo muqoyasa qilib bo‘lmaydi.
Bu, avvalo, kitob do‘konlaridagi beqiyos o‘zgarishlar bilan bog‘liq. Ilgari qaysi kitob do‘koniga kirsangiz, avvalo, yaxshilab aksa urar edingiz: chunki torgina xonada bir-biriga qalashib yotgan kitoblarga o‘rnashib qolgan “ming yillik” chang dimog‘ingizni “qitiqlar” edi. O‘sha zamondagi barcha savdo do‘konlarida bo‘lgani kabi sizni iddao bilan qarshi oladigan “o‘zi – xon, ko‘lankasi – maydon” sotuvchi kitoblarni jo‘ngina taxlab qo‘yish nari tursin, aqalli, changini artishni ham lozim topmasdi: “olsang – shu, olmasang, ana, katta ko‘cha, yo‘lingdan qolma. ” Inson sha’nini shu tariqa yerga urish, manfaatlarini oyoq osti qilish taqchillik saltanatining eng og‘ir xastaligi edi. Chunki mehnat va tashabbusning qadri, rag‘bati yo‘q edi: sotuvchi bitta kitob sotsa ham, mingta kitob sotsa ham belgilangan maoshni olardi.
Bugun katta-kichikligidan, qishloq yoki shahardaligidan qat’i nazar, barcha kitob do‘konlarida ko‘zni va dilni quvontiradigan bir holat e’tiboringizni tortadi. Bu – batartiblik, yorug‘lik, ozodalik va sotuvchilarning xushmuomalaligi. Kitoblar javonlarga mavzulariga qarab tartib bilan terib qo‘yilgan: badiiy, ilmiy, texnik adabiyotlar, bolalar kitoblari, xorijiy tillardagi nashrlar. Do‘konga kirgan har bir mijozni sotuvchi tavoze bilan qarshi oladi. Xaridor izlagan nashrni topishda astoydil yordam va maslahat beradi. Mabodo, o‘sha kitob sotuvda yo‘q bo‘lsa, buyurtma orqali topishda ko‘maklashadi. Ilgarigidek sotuvchining qovoq-tumshug‘iga qaramaysiz, tahqirlanmaysiz, ezilmaysiz, eng muhimi, unga yalinmaysiz! Negaki, sotuvchi sizning xaridingizdan, ko‘proq kitob o‘qishingizdan, do‘koniga tez-tez kirib turishingizdan, boshqacha aytganda, ma’rifatga intilishingizdan manfaatdor. Kitob do‘konlarimiz haqiqiy ma’rifat maskanlariga aylanib borayotgani go‘zal!
Poytaxtimizdagi kitob do‘konlarida ko‘rganlarim, kuzatganlarim asosida yozayapman bu xulosalarimni.
«Sharq ziyokori» kitob do‘konlari tizimini bugun butun O‘zbekiston ahli biladi. Barcha viloyatlar, hatto tumanlar markazlarida ham filiallari – do‘konlari bor. Bu do‘konlar orqali har yili minglab nomdagi milliardlab so‘mlik kitob sotiladi. Mabodo, siz istagan kitob do‘kon javonida bo‘lmasa, kuyunmang, buyurtma bersangiz, topib berishadi. Kitob savdosining zamon talablari asosida tashkil etilishi samarasida ushbu tizim do‘konlarida 2008-2012 yillar mobaynida kitob savdosi hajmi qariyb ikki baravar oshgan.
«Sharq ziyokori»ning Toshkentdagi do‘koniga kirib, kuzatib turdim. Ertalab soat o‘nlar edi. Badiiy adabiyotlar bo‘limiga yarim soat ichida 17 xaridor kirdi va ko‘pchiligi kitob xarid qildi. Sotuvchilarning qo‘li-qo‘liga tegmaydi. Men «Davr» nashriyoti tomonidan «Eng go‘zal ertaklar» turkumida g‘oyat sifatli qog‘ozga chop etilgan va chiroyli rasmlar bilan bezatilgan beshta kitobni sotib oldim. Narxini aytsam, buncha arzon, deb ajablanasiz: bir ming yetti yuz so‘mdan.
Bu arzonlikning zamirida mamlakatimizda yoshlar ma’naviyatini yuksaltirishga qaratilayotgan ulkan e’tibor mujassamdir. Bunda Prezidentimizning 2011 yil 30 dekabr kuni qabul qilingan «Ommaviy axborot vositalarini yanada rivojlantirish uchun qo‘shimcha soliq imtiyozlari va afzalliklar berish to‘g‘risida»gi qarori muhim omil bo‘lmoqda. Ushbu qarorga binoan 2012 yilning 1 yanvaridan boshlab ommaviy axborot vositalari tahririyatlari va nashriyotlarga ko‘plab soliq imtiyozlari va yengilliklari berildi. Jumladan, ular ijtimoiy-siyosiy hamda bolalar adabiyotlarini, imkoniyatlari cheklangan shaxslarga mo‘ljallangan adabiyotlarni sotishdan olingan foydadan foyda solig‘ini hamda obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig‘ini to‘lashdan to‘la ozod etildi. Kitob mahsulotlarini sotishdan va ularning nusxalarini ko‘paytirish bo‘yicha xizmatlardan olinadigan daromadlar qismida Respublika yo‘l jamg‘armasiga hamda Ta’lim va sog‘liqni saqlash muassasalarini rekonstruksiya qilish, mukammal ta’mirlash va jihozlash jamg‘armasiga majburiy ajratmalarni to‘lashdan, xorijdan olib kelinadigan qog‘oz, poligrafiya materiallari va axborot saqlash moslamalari, uskunalar bojxona to‘lovlaridan (bojxona yig‘imlari bundan mustasno) besh yil muddatga ozod etildi. Ommaviy axborot vositalari va kitob mahsulotlarini yetkazib berish xizmatlari qo‘shilgan qiymat solig‘iga tortilmaydigan bo‘ldi. Mikrofirmalar va kichik korxonalarga tegishli ommaviy axborot vositalari tahririyatlari, nashriyotlar, poligrafiya tashkilotlari, teleradioeshittirish kompaniyalari uchun yagona soliq to‘lovi stavkalari 6 foizdan 5 foizga, O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi huzuridagi “Ijod” jamg‘armasiga nashriyot va matbaa tashkilotlari to‘laydigan majburiy ajratmalar miqdori ikki foizdan bir foizga, gazeta, jurnallar va kitob mahsulotlarini chakana sotishga ixtisoslashgan yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun qat’iy belgilangan soliq stavkasi o‘rta hisobda 2 barobarga pasaytirildi.
– Prezidentimiz Islom Karimov tomonidan nashriyotlar va matbaa korxonalari sohasini rivojlantirishga qaratilayotgan doimiy e’tibor, yaratilayotgan imtiyoz va afzalliklar samarasida ulardagi uskuna va jihozlar texnik jihatdan yangilanib, izchillik bilan modernizatsiya qilinmoqda, – deydi O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi bosh direktorining o‘rinbosari R.Safoyev. – Bu matbaa mahsulotlari tannarxini sezilarli tarzda kamaytirish, sifatini oshirish, import o‘rnini bosuvchi tovarlar ishlab chiqarishda muhim omil bo‘lmoqda.
“O‘zbekiston” nashriyot-matbaa ijodiy uyining bosma sexiga yaqinda Germaniyaning “CTP-Agfa Avalon 8-20Sc” uskunasi o‘rnatildi. Ushbu zamonaviy texnologiya ofset bosma qoliplarini qimmatbaho kumush moddasiga asoslangan fotoplyonkadan voz kechib, kompyuter texnikasi vositasida bevosita tayyorlash imkonini beradi. Natijada ishlab chiqarish jarayoniga sarflanadigan vaqt, katta mablag‘, qimmatli xomashyo materiallari tejalib, bosma mahsulotlarning sifati yanada oshadi. Buyuk Britaniyaning “Perfekt-115 TS” yangi kompyuterlashtirilgan ikkita qirqish uskunasi ham ana shunday maqsadga xizmat qilmoqda.
Shu o‘rinda bir ajib holat yodga tushadi: ilgari biz oddiy albom-kitobni ham falon ming valyuta to‘lab, xorijdagi bosmaxonalarda chop ettirardik. Endi dunyoning turli mamlakatlarida o‘tayotgan nufuzli xalqaro kitob yarmarkalarida matbaachilarimiz tomonidan chop etilgan kitoblarimiz o‘zining yuksak mazmuni va yuqori poligrafik sifati bilan sovrinli o‘rinlarni qo‘lga kiritishi odatiy holga aylandi. Bunga ko‘plab misollar keltirish mumkin.
Davlatimiz rahbarining yuqorida nomi qayd etilgan qaroriga binoan berilgan imtiyozlar natijasida bugun kitoblarning tannarxi yanada arzonlashib, ularni chop etish miqdori va sifati sezilarli darajada oshmoqda, kitobxonlarning safi tobora kengaymoqda. Bundan o‘n-o‘n besh yil burun Toshkentda kitob do‘konlarini barmoq bilan sanash mumkin edi. Endi poytaxtimizning o‘zida kitob sotishga ixtisoslashgan yuzlab do‘konlar, internet magazinu tashkilotlar samarali faoliyat yuritmoqda. Yo‘q, adashmadingiz, bu o‘rinda «samarali» so‘zini behuda ishlatmadim. Zero, kitob savdosi hozir biznesning eng qulay, eng foydali va eng barqaror turiga aylanganini tadbirkorlarning o‘zlari mamnuniyat bilan ta’kidlamoqda. Bu, avvalo, davlatimiz rahbarining qaroriga binoan kitob savdosi bilan shug‘ullanadigan tashkilotlar va tadbirkorlik sub’yektlariga berilgan ko‘plab imtiyoz va yengilliklar, kitobxonlar safining izchil kengayib, odamlarda kitob o‘qishga qiziqish va intilish tobora oshib borayotgani bilan bog‘liqdir.
Kitob savdosi bilan shug‘ullanadigan bir tadbirkor o‘afur o‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyiga O‘zbekiston Qahramoni, O‘zbekiston xalq Yozuvchisi Said Ahmadning «Ufq» romanini besh ming nusxada qo‘shimcha chop etish to‘g‘risida buyurtma bergani va tayyor bo‘lgach, olib ketgani bunga misoldir. Bozor iqtisodiyotining o‘ziga xos tomonlaridan biri – talab va taklif o‘rtasidagi mutanosiblikdir. Odamlarda talab bordirki, ushbu nashriyot tomonidan Alisher Navoiyning 10 jildlik to‘la asarlar to‘plami, o‘afur o‘ulomning “Tanlangan asarlari” bir yil ichida ikki marta, Abdulla Qahhorning «Anor» hikoyalar to‘plami lotin alifbosida uch marta qayta chop etilgan.
Faoliyati asosan badiiy adabiyotlar tayyorlash va chop etish bilan bog‘liq mazkur nashriyot-matbaa ijodiy uyidan ma’lum qilishlaricha, 2012 yilda ushbu korxona tomonidan 136 nomdagi badiiy, ijtimoiy-siyosiy, ilmiy-ommabop va metodik adabiyotlar nashr etilgan. Ularning umumiy adadi 2,4 million nusxadan oshib ketgan. Eng muhimi, badiiy adabiyotlar soni va adadi – ikki baravar, bolalar adabiyotlari uch baravar oshgan.
Ilgari nashriyotlar faoliyati asosan kitobni nashrga tayyorlab, bosmaxonaga topshirishdan iborat bo‘lar, chop etilgan kitob sotiladimi, omborxonalarda chang bosib yotadimi – noshirlarning unchalik «boshini og‘ritmas» edi. Hozir marketing xizmati nashriyotlarning eng katta va nufuzli bo‘linmasiga aylangan. Endi siz zarur kitobni, nafaqat do‘konlardan, balki nashriyotning o‘zidan ham bevosita, jumladan, internet orqali xarid qilishingiz mumkin. Buni o‘zim sinab ko‘rdim: o‘afur o‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyining internetdagi sayti orqali Abdulla Qahhorning «Anor» kitobiga buyurtma berdim. Kitobni o‘sha kunning o‘zida olib kelib berishdi.
Zamon qo‘yayotgan talablar, shakllangan o‘zaro sog‘lom raqobat nashriyotlarni nafaqat o‘qishli, badiiy va ilmiy saviyasi baland kitoblarni tanlash va chop etishga, balki o‘zining «tayyor mahsuloti» – kitobni sotish ishiga ham bosh qo‘shishga undamoqda. Bugun mamlakatimizdagi deyarli barcha yirik nashriyotlar o‘z savdo do‘konlari va dillerlariga ega.
Ayni paytda, mamlakatimizda bu sohada hali foydalanilmayotgan ulkan imkoniyatlar mavjudligidan ham ko‘z yumib bo‘lmaydi. Bu kitoblar targ‘ibotida yaqqolroq namoyon bo‘ladi. Mahsulot – tovar – kitob bor, ishlab chiqaruvchi – nashriyot, muallif, bosmaxona bor, lekin uning targ‘iboti va reklamasi bilan muntazam va tizimli shug‘ullanadigan tashkilot yo‘q hisobi. Shu bois sotilmay yotgan kitob ham, o‘zi uchun zarur kitobni topolmayotgan kitobxon ham kam emas.
Sir emas, kitobni sotish bilan ayrim hollarda mualliflarning o‘zi shug‘ullanadi. Ta’lim dargohlari, turli tashkilot va korxonalarda tanish-bilishlari bor mualliflarga osonroq – o‘shalarni ishga soladi. «Mana bu yaxshi kitob ekan, ol», deb turgan domlasining gapini qaysi talaba yoki o‘quvchi rad qila oladi. Yoki bosh shifokor «imo qilsa», hamshira xo‘p deyishi aniq: kitobni aytilgan narxda oladi. Natijada har qancha o‘qishli, qiziqarli va foydali bo‘lmasin, bunday kitobning qadri, bozori o‘tgan matohdek, kitobxonning oldida keskin tushadi: «Majburan sotishayaptimi, demak, o‘qishga arzimaydi. »
Avtobusu taksilarning «biqinida», shoh ko‘chayu tor ko‘chalarda, bozoru do‘konlarda, dorixonayu shifoxonalarda, internetda, ommaviy axborot vositalarida – xullas har qadamda mineral suvdan to kiyim-kechakkacha, oziq-ovqatu dori-darmon, sayohatu dam olish, konsertu tomoshagacha bo‘lgan minglab turdagi mahsulotlar, tovarlar, xizmatlar reklamasiga duch kelamiz.
Reklamaning ko‘pligi, turfa xilligi – xalqimiz farovonligi, yurtimiz obodligi yuksalib borayotgani, iqtisodiyotimiz muttasil rivojlanayotgani, mamlakatimizda inson qadriga, uning manfaat va ehtiyojlarini ta’minlashga e’tibor oshayotganining amaldagi ifodasidir. Qani endi, tobora kengayib, rang-baranglik kasb etib borayotgan ana shunday takliflar, chorlovlar va xitoblar – reklamalar orasida noshirlarimiz, matbaachilarimiz, kitob savdosi bilan shug‘ullanuvchi tujjorlarimizning ham ovozi barallaroq jaranglab, o‘z mahsulotlarini keng va faol targ‘ib etayotgani ko‘zga yaqqolroq tashlanib tursa! Kiyim-kechak, mebel, oziq-ovqat kabi minglab turdagi mahsulotlarni sotayotgan internet magazinlarimizning qatorida paydo bo‘layotgan kitob savdosi bilan shug‘ullanadigan internet do‘konlar soni ko‘paysa. Men ana shunday do‘konlardan biri – «BookStore.Uz”ga kirdim: sotuvda to‘rt yuz mingga yaqin kitob bor ekan: Agata Kristi va Ryunoske Akutagavaning kitoblarini buyurtma bergan edim, ikki haftaga qolar-qolmas olib kelib berishdi. Bu do‘konda kitoblarni nafaqat sotib olish, balki sotish ham mumkin. Afsuslanarli jihati – Toshkentda faoliyat yuritayotgan shunday yirik do‘konda o‘zbek tilida, O‘zbekistonda chop etilgan birorta ham kitob yo‘q ekan.
Bu borada Amerikaning tarmoqlari butun dunyo bo‘ylab yoyilib ketgan amazon.com internet do‘koni tajribasini o‘rgansa arziydi. Qachonlardir oddiy garajda bitta eski kompyuterda ish boshlagan ushbu do‘konning 2008 yildagi tovar aylanmasi 19,2 milliard dollardan oshgani o‘rganishga arziydigan ishdir. Turli til va mavzulardagi millionlab nusxa kitob sotuvga qo‘yilgan ushbu do‘konda o‘zbek tilida 307 nomdagi minglab nusxadagi kitoblar bor ekan.
Reklama va targ‘ibotning kuchini, samarasini quyidagi misoldan ham ko‘rish mumkin: o‘afur o‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi Alisher Navoiyning 10 jildlik to‘la asarlar to‘plamini, Abdulla Qahhorning «Anor» kitobini qayt-qayta chop etganining boisi o‘tgan yili «Ma’rifat», «Kitob dunyosi» gazetalarida bu kabi nashrlar haqida bot-bot reklama berilganida hamdir.
Ayni paytda, joylarda, ayniqsa, qishloqlarda kitob do‘konlarini ko‘paytirish ham bugungi kunning eng dolzarb masalalaridan. Bu – bugun mutaxassislarni ham, kitobxonlarni ham, tujjorlarni ham – hammani o‘ylantirayotgan masala.
Qush uyasida ko‘rganini qiladi, deydi xalqimiz. Bola kitobni sevishi uchun ota-onasining mutolaaga mehri baland bo‘lishi lozim. Buning uchun uyida kitob mo‘l bo‘lishi, uni xarid qilish uchun esa joylarda kitob do‘konlari yanada ko‘paymog‘i kerak. Otalardan farzandlariga faqat hashamatli uy-joy, mashina, mol-dunyo emas, kitoblar ham meros qolsa qani edi!
Bugun biz maqtansak arzigulik bir-biridan mahobatli, zamonaviy va qulay supermarketu gipermarketlarimiz ko‘p. Ulardagi turfa tovarlardan, taqdim etilayotgan xizmatlardan bahramand bo‘layotgan yurtdoshlarimiz mamnun. Ayni paytda, azaldan ilmu ma’rifat markazlaridan biri bo‘lib kelgan mamlakatimizda, jumladan, poytaxtimizda kitob do‘konlarining safi muttasil kengayib borayotganiga qaramay, ana shunday zamonaviy supermarketu gipermarketlar bilan bo‘ylashadigan va istalgan kitobni xarid va mutolaa qilish, dam olish, shoir va Yozuvchilarning kitobxonlar bilan uchrashuvlari, yangi kitoblarning taqdimotlari, boshqa ko‘plab madaniy-ma’rifiy tadbirlar o‘tkazish mumkin bo‘lgan yirik savdo markaziga tobora katta ehtiyoj sezilmoqda. Poytaxtimiz ziyoratiga kelgan kishi zamonaviy kutubxonalarimiz, muzeylarimiz, galereyalarimiz, ko‘rgazma zallarimiz, istirohat bog‘larimiz, qadimiy obidalarimiz bilan birga, muhtasham kitob markazimizni ham borib ko‘rsa, turfa tillarda chop etilgan kitoblarimiz, rang-barang albomlarimizni xarid qilsa, dam olsa.
Qadimda o‘tgan donishmandlardan biri kitobsiz uyni ruhsiz tanaga o‘xshatgan ekan. Kitob do‘konlarimizdagi bugungi gavjumlik, kitobxonlar safining tobora kengayib, kitobdorlik ishlarining muttasil rivoj topib borayotgani xonadonlarimizda pokiza ruh, fayzu baraka yuksalayotganidan dalolatdir.
“Hurriyat” gazetasidan olindi (2013).
O’zbekiston va Tojikiston yosh ijodkorlari tarixiy birlikni tiklashmoqda
O’zbekistonning Samarqand viloyatidan bir necha yil muqaddam Grin karta sohibi bo’lib, AQShga ko’chib ketgan havaskor shoira Marziya Sodiqova yoz faslida ona vataniga tashrif buyurar ekan, Facebook tarmog’i orqali tanishgan mintaqa ijodkorlarini diydor uchun Toshkentga taklif etdi.
Poytaxt viloyatining Parkent nohiyasidan Sobir Jalolov, Qashqadaryoning Chiroqchi nohiyasidan Rasul Ro’ziyev va Sirojiddin Asqarov singari ijodkorlar Toshkentning Bo’rijar arig’i sohilidagi salqin “Sokin Diyor” kafesida diydorlashdi. Yig’ilishga tojikistonlik yosh ijodkorlar ham kelib qo’shildi.
Iyul oyining eng issiq jazirama kunida Chilonzordagi Bo’rijarning bahovo qirg’og’ida ikki qardosh respublikaning o’ttizga yaqin yosh ijodkorlari diydorlashuvi o’ziga xos she’rxonlik, ijodiy bahs oqshomiga aylandi.
Samarqandlik shoiralar Marziya Sodiqova, Marhabo Shodmonova, Jizzaxdan Dilfuza Umirova, Ozoda Umarova, Qashqadaryodan Sanobar Qulmirzayeva, Rasul Ro’ziyev, Sirojiddin Asqarov singari ijodkorlar o’z tengdoshlarining ijodlaridan namunalar o’qibgina qolmay, o’zaro yangi ijodlari bilan ham tanishdilar, muhokama etdilar. Ijodkorlardan samarqandlik Marhabo Shodmonova va AQShdan tashrif buyurgan Marziya Sodiqovalarning badiiy o’qishlari, Sanobar Qulmirzayevaning “Jannatdan uzib keldim…”, Iroda Umarovaning “Jinoyat ko’chasidagi ishq” kitoblari muhakamasi har qanday rasmiy ilmiy-amaliy forumlardan qiziqarliroq o’tdi.
Tojikistonning Xatlon, So’g’d va O’zbekistonning Toshkent, Jizzax, Samarqand, Qashqadaryo viloyatlaridan kelgan yosh adabiyot ixlosmandlari diydor uchrasuvini she’rxonlik-mushoira oqshomiga aylantirishdi. Bu tadbirda ishtirok etgan yosh ijodkorlarning fikricha, o’lkadagi millat farzandlarining bu kabi tabiiy va norasmiy ijodiy uchrashuvlari natijasiga ko’ra, ba’zi davlatlararo erishilgan rasmiy qarorlardan balandroq turishi mumkin.
“Rostdan ham bu kabi fikrga qo’shilaman, chunki ijodiy faoliyatim davomida juda ko’p rasmiyatchiliklarga duch kelamanki, ba’zida xit bo’lib ketaman, idoralar eshigini buzib yuborgim keladi, ba’zi rahbarchalar o’zaro almanax kitobimiz chopiga xalaqit ham berib keladi, bahonalar ko’pu, amaliy ish kam. Nomi ulug’ uyushmalar esa haligacha mudrab yotibdi. O’tgan ikki yil orasida O’zbekiston va Tojikiston shoir va shoiralaridan ellikdan ortig’i ijodlaridan terib, “Iste’dod uchqunlari” va “Mehrigiyo” deb nomlangan almanax-kitoblarni chop ettirdim, ikki mamlakat yoshlari birlashib, biron-bir davlat nashriyoti rejasida yo’q ishni bajardik. Ehtimol, rejalarida bordir, u rejalar fahmimcha, qog’ozlarda yillab qolaveradi. Biz ishni o’z kuchimiz bilan amalda qildik, hech bir idora yoki tashkilotning yordamiga qarab qolmadik, ularga umidning o’zi qolmagandi. Ishimizda xatolarimiz bordir, kamchiliklar ko’rinar, albatta, ammo hozir qoqilmasdan yurishning o’zi bo’lmaydi. Hozircha bizni qo’llovchi bir vallomatni ko’rmadim”, – deydi shoira Zilola Xoliqova.
Tojikistonning Xatlon va So’g’d viloyatlaridan Toshkentdagi diydorga oshiqqan yosh ijodkorlar norasmiy ijodiy kecha va O’zbekiston poytaxti bilan tanishuvdan mamnun ekanliklarini izhor etadi.
“Oramizda tanilib qolgan shoira opamiz Zilolabonu Xoliqova Toshkentda nafaqat kitobimizni chop etishga bosh-qosh bo’ldilar, balki navqiron poytaxtlari bilan ham tanishtirib chiqdilar, shaharning markaziy xiyobonlaida miriqib sayr qildik, taniqli publisist yozuvchi, ustoz Dadaxon Nuriy bilan hamsuhbat bo’ldik, mintaqamizning dolzarb masalasida yozilgan yangi kitoblarini muhokama ham qildik”, – deydi Tojikistonning Yovon nohiyasidan yosh shoir Karomatullo G’oziyev. Unga hamrohlik qilgan hamyurti, agronom-shoir Roziqul Alimardonov yosh o’zbek ijodkorlari bilan uchrashuv va Toshkent bilan tanishuvni hayotidagi muhim sana deb hisoblaydi.
“Hozir O’zbekistonda katta o’zgarishlar bo’lmoqda. Ikki qardosh respublika liderlarining bahorgi uchrashuvlari natijasi o’laroq biz Toshkentdamiz, doim bu shaharni ko’rishni, muqaddas joylarni ziyorat etishni orzu qilardim, niyatimga erishdim, mashhur Ko’kaldosh madrasasini, Chorsu bozorini, mintaqamizdan yetishib chiqqan adib va san’atkorlarimiz abadiy qo’nim topgan Chig’atoy qabristonini ziyorat qildik, ulug’larimiz ruhlariga tilovatlar tushirdik”, – deydi u.
“Ilgarilari chegarani kesib o’tishning o’zi bir azob edi, hamma biladi, Toshkentga yetguncha Amerikaga borib-kelardik, vaziyat shu tariqa edi, endi yo’llarimiz ochiq va tinch, ortiqcha qiyinchiliklar yo’q, orada avtobuslar qatnamoqda, juda xursandmiz. Ikki mamlakat prezidentlari Emomali Rahmon va Shavkat Mirziyoyevning do’stlik rishtalarini qayta bo’glayotganlarini munosib baholaymiz. Yaqinda har ikki davlatlar Bosh vazirlari Qohir Rasulzoda va Abdulla Aripov Farg’onada uchrashdilar, endi esa Tojikiston prezidenti Toshkentga safar qiladi, rishtalar yanada qattiq bog’lanadi deb umid qilamiz”, – deya qo’shimcha qiladi Roziqul Alimardonov.
O’zbekiston Yozuvchilar uyushmasi xodimlaridan birining aytishicha, yoshlarning stixiyali tarzda bunday uyushishlari bugungi kun talablariga javob beradi.
“Biz hali hozirgacha davlatimiz rahbarining zamon talabiga mos ravishda har narsaga tez javob qilish talabiga javob berolmay qolyapmiz, goh u, goh bu rasmiy tadbirlar bilan bo’lib, mintaqa yoshlarining uyushishga tabiiy ehtiyojlarini qondirolmayotirmiz, bizning o’rnimizga ular o’zlari bu ishga bel bog’laganlari, uzoq Amerikadan turib, bunga bosh qo’shganliklari aslida bizni sergak qilishi lozim. To’g’ri, respublika miqyosida yoshlar ishtirokida katta-katta tadbirlar o’tkazilmoqda, mintaqa yoshlarining orzu-tilaklari inobatga olinmoqda, respublikalararo xalqaro forumlar o’tkazilmoqda. Nazarimda, Bo’rijar sohilida o’zbek va tojik yosh ijodkorlarining samimiy diydorlashuvi har qanday rasmiy tadbirlardan ta’sirliroq bo’lgan, chunki unda rasmiyatchilik bo’lmagan, dil rishtalari samimiy bog’langan. Yoshlarning u uchrashuvidan biroz kechikib xabardor bo’ldim, uni uyushmaga birlashtirolmaganimizdan taassufdaman, zotan bunday tadbir vazifamizning shoh ustuni bo’lishga arziydigan uchrashuvdir”, – deydi o’zbek shoirlaridan biri.
Ushrashuvda ishtirok etgan yoshlar aytishadiki, ayni paytda o’lka ijodkorlari bunday tadbirlarda davlat ko’magiga katta ehtiyoj sezsalar-da, byurokratiya, “ulug”larning nopisand munosabatlari rasmiy idoralardan uzoqlashuvlariga sabab bo’ladi.
“Biz katta-katta muhtasham zallaru-mehmonxonalarga muhtoj emasmiz, kichik bir imkoniyat, yo’llarning ochilishi, ozgina daldaning o’zi kifoya qiladi, intilishlarimizni qo’llab tursalar, barchasini o’zimiz bajara olamiz, ishtiyoqimiz zo’r. To’g’ri, ijtimoiy qiyinchiliklar sabab, bepoyon hududlarga tarqalib ketgan yoshlarning ko’pida qo’l qisqaligi bor, moliyaviy imkoniyatlar cheklangan, hozir hech kimga oson emas. Aynan shuni inobatga olib, hozir rasmiylar ijtimoiy tarmoqlar orqali qobiliyatlilarni tanlay olishlari zarur, bizlar bormiz va faolmiz. Bundan yuz yillar oldin ijodkor ahli Toshkentdan Qo’qonu Samarqandgacha, Buxorodan Xo’jandu-Andijongacha necha kunlab ot aravada yo’l bosib borishgan, biz ana o’shalarning farzandlarimiz, intilishimizning cheki yo’q”, – deyshadi ular.
Matn va rasmlar muallifi Ravshan Shams
Bo’rijar sohilidagi Sokin diyor restorani
Tojikistonning Xatlon va O’zbekistonning Qashaqadaryo viloyatlari ijodkorlari