Press "Enter" to skip to content

Tadbirkorlik asoslari, 11 sinf, G‘afurov U. V, Sharipov Q. B, 2018

21. Ishlovchilar soni jixatdan mikrofirmalardan kattaroq kichik tadbirkorlik subyekti . deb ataladi

Tadbirkorlik asoslari 11-sinf

O‘rta ta’lim muassasalarining 11-sinfi va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi

Последняя версия

17 сент. 2018 г.
Разработчик
Google Play ID
Количество установок

App APKs

Tadbirkorlik asoslari 11 APK Lector de documentos APK Dokumentenbetrachter APK 문서 뷰어 APK

Tadbirkorlik asoslari 11-sinf APP

O‘rta ta’lim muassasalarining 11-sinfi va o‘rta maxsus,
kasb-hunar ta’limi muassasalarining o‘quvchilari uchun darslik
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tasdiqlagan
1-nashri
U. G‘afurov, Q. SharIpov
Toshkent
«O‘zbekIston»
2018

Популярные запросы

LD Player – #1 Android Emulator

Лучший Эмулятор Андроида для ПК

Приложения · Hot

Gacha Plus FémLol Stúdió · Искусство и дизайн

InstaPro Sam Mods · Социальные

YouTube Vanced Team Vanced · Видеоплееры и редакторы

自由浏览 Greatfire.org · Связь

Google Play Маркет Google LLC · Инструменты

Популярные

MangaLib Malo Boucé · Книги и справочники

Cool Reader Vadim Lopatin · Книги и справочники

Когда намаз Kogdanamaz · Книги и справочники

Brawl Stars Wiki Fernas Techno · Книги и справочники

Русско Узбекский Переводчик GK Apps · Книги и справочники

Читы на стандофф 2 на голду Tim_Dev · Книги и справочники

Super PDF Drive Reallyloaded Inc. · Книги и справочники

MangaHub HippoAD · Книги и справочники

Генератор гемов для бравл старс Banza-Dating · Книги и справочники

JW Library Jehovah’s Witnesses · Книги и справочники

APKCombo Installer

Порядок установки XAPK, APKS, OBB?

Tadbirkorlik asoslari, 11 sinf, G‘afurov U.V., Sharipov Q.B., 2018

Tadbirkorlik asoslari, 11 sinf, G‘afurov U.V., Sharipov Q.B., 2018.

Учебник по предпринимательству для 11 класса на узбекском языке.

Bizning yana bir muhim vazifamiz – kichik biznes va tadbirkorlik sohasini qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirish, mamlakatimiz iqtisodiy qudratini, yurtimizda tinchlik va barqarorlik, ijtimoiy totuvlikni mustahkamlashdan, bu soha ulushini yanada oshirish uchun qulay shartsharoitlar yaratib berishdan iborat. Nega deganda, tadbirkor nafaqat o‘zini va oilasini, balki xalqni ham, davlatni ham boqadi. Men takror bo‘lsa ham, aytishdan hech qachon charchamayman, ya’ni, xalq boy bo‘lsa, davlat ham boy va qudratli bo‘ladi.

TADBIRKORLIKNING AHAMIYATI.
Siz o‘z oila a’zolaringiz turmush sharoitining yuqori darajada bo‘lishini xohlaysizmi? Bu sharoit va imkoniyatlarning aksariyat qismi tadbirkorlik faoliyati orqali yaratilishini hech o‘ylab ko‘rganmisiz?

Tadbirkorlik har bir insonni muayyan daromad bilan ta’minlab, uning o‘z ehtiyojlarini to‘laroq qondirish, turmush darajasini oshirishga imkon yaratadi. Agar jamiyatda tadbirkor insonlar ko‘p bo‘lsa, unda tinchlik va osoyishtalik, barqarorlikka intilish shunchalik kuchli bo‘ladi. Tadbirkorlik yaxshi rivojlangan jamiyatda yaratuvchanlik, ilm-ma’rifat va saxovat yetakchi o‘rin tutadi.

MUNDARIJA.
1-Mavzu. Tadbirkorlikning mazmuni va ahamiyati.
2-Mavzu. Tadbirkorlik turlari va shakllari.
3-Mavzu. Yakka tartibdagi tadbirkorlik.
4-Mavzu. Oilaviy tadbirkorlik.
5-Mavzu. Mikrofirma va kichik korxona.
6-Mavzu. Xususiy korxona.
7-Mavzu. Mas’uliyati cheklangan jamiyat.
8-Mavzu. Aksiyadorlik jamiyati.
9-Mavzu. Qishloq joylarda tadbirkorlik.
10-Mavzu. Yoshlar tadbirkorligi.
11-Mavzu. Biznes-reja ishlab chiqish.
12-Mavzu. Biznes loyiha va startaplar.
13-Mavzu. Korxona ta’sis hujjatlari.
14-Mavzu. Tadbirkorlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish.
15-Mavzu. Tadbirkorlik mas’uliyati.
16-Mavzu. Korxona mablag‘lari va ulardan foydalanish samaradorligi.
17-Mavzu. Bank kreditlari.
18-Mavzu. Korxona xarajatlari.
19-Mavzu. Mahsulot tannarxi.
20-Mavzu. Korxonaning moliyaviy natijalari.
21-Mavzu. Tadbirkorlikni soliqqa tortish.
22-Mavzu. Tadbirkorlikda marketing.
23-Mavzu. Tovarlarni sotish va reklama.
24-Mavzu. Korxonani boshqarish.
25-Mavzu. Mahsulotni eksportga chiqarish.
26-Mavzu. Investitsiya faoliyati.
27-Mavzu. Innovatsion faoliyat.
28-Mavzu. Tadbirkorlik risklarini baholash.
29-Mavzu. Korxonada mehnat resurslari.
30-Mavzu. Raqobatdoshlikni ta’minlash.
Glossariy.

Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Tadbirkorlik asoslari, 11 sinf, G‘afurov U.V., Sharipov Q.B., 2018 – fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.

Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России. Купить эту книгу

Tadbirkorlik asoslari 11-sinf Скачать

Запустите это приложение под названием Tadbirkorlik asoslari 11-sinf или загрузите его с помощью ApkOnline. Вы можете сделать это с помощью нашего онлайн-эмулятора Android.

орта талим муассасаларинанинг 11-синфи ва орта макссус,
касб-хунар талими муассасаларинанинг окувчилари учун дарслик
Узбекистон Республикаси Халг талими вазирлиги тасдиклаган
1-нашри
У. Гафуров, К. Шарипов
Тошкент
ОзбекИстон
2018

Запустите или загрузите Tadbirkorlik asoslari 11-sinf с помощью нашего онлайн-эмулятора Android с ApkOnline.net

Мы используем файлы cookie для персонализации контента и рекламы, а также для анализа нашего трафика. Вы подтверждаете, что ознакомились и приняли наши правила. Дополнительная информация о файлах cookie

ОБ АПКОНЛАЙН®

ApkOnline — это онлайн эмулятор андроид приложения и Загрузчик APK для поиска и загрузки любого приложения для Android. Он также ищет Приложения для iPhone со ссылками для загрузки приложений для iPhone. В качестве мобильного эмулятора ApkOnline позволяет пользователям и разработчикам использовать свои приложения для Android из любой точки мира. Он содержит множество приложений для iOS и Android, доступных для загрузки с идентификатором приложения в качестве ссылки. У APKOnline также есть хостинг, где разработчики могут загружать любые apk-файлы, сохранять свои приложения и запускать их онлайн.

Следите за нами в соцсетях:
Ссылки на сайты

  • О Нас
  • Свяжитесь с нами
  • Политика облачных приложений
  • Политика мобильных приложений
  • Условия Предоставления Услуг
  • Cookies политики
  • Блог

11-sinf Tadbirkorlik asoslari

1.Tadbirkorlik layoqiyatiga yani qandaydir turdagi tovar ishlab chiqarish yoki hizmat ko’rsatish jarayonini tashkil eta olish borasida bilim,ko’nikma va tajribaga ega bo’lgan shaxs kim deyiladi?

1-mavzu(Tadbirkorlikning mazmuni va ahamiyati)

a) Tadbirkor b)Yuridik shaxs c)Jismoniy shaxs d)Marketolog

2.Tadbirkorlikning asosiy jihatlari bu .

1-mavzu(Tadbirkorlikning mazmuni va ahamiyati)

a)Tashabbuskorlik b)Tavakkalchilik c)Mas’uliyat d)Tashabbuskorlik,tavakkalchilik,mas’uliyat, yangilikka intilish.

3.Kim tadbirkor bo’lishi mumkin?

1-mavzu(Tadbirkorlikning mazmuni va ahamiyati)

a)Muomala layoqiyatiga ega bo’lgan, ya’ni 18 yoshga to’lgan barcha fuqaro.

b)Mahshus bilimga ega bo’lgan shaxs c)Yurist d)Mansabdor shaxs

4.Ayrim sabablarga ko’ra tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanishi mumkin bo’lmagan shaxslar guruhiga . kiritish mumkin.

1-mavzu(Tadbirkorlikning mazmuni va ahamiyati)

a)Davlat organlari b)Mansabdor shaxslar c)Sudyalar

D)Davlat organlari,mansabdor shaxslar, tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanishi qonun hujjatlarida man etilgan shaxslar

5. – faoliyat yuzasidan hamkorlar boshqa tadbirkorlar va davlat idoralari bilan munosabati jihatidan farqlanuvchi belgilar tizimi.

2-Mavzu(Tadbirkorlik turlari va shakllari)

a)Tabirkorlik shakli b)Tadbirkorlik turi c)Tadbirkorlik layoqiyati d)Sug’urta faoliyati

2-Mavzu(Tadbirkorlik turlari va shakllari)

a)Xizmat ko’rsatishga yo’naltirilgan faoliyat. b) Pul va qimmati qog’ozlar oldi-sottisi bilan bog’liq tadbirkorlik faoliyati

c)Tovar va xizmatlarni qayta sotishga asoslangan faoliyat

d)Turli xil kutilmagan holatlar natijasida yuzaga keladigan moliyaviy muammolardan muhofaza qilish faoliyati

7.Sug’urta faoliyati turiga nimalar kiradi?

2-Mavzu(Tadbirkorlik turlari va shakllari)

a)Mulk sug’urtasi b)Risk sug’urtasi c)Javobgarlik sug’urtasi

d)Mulk sug’urtasi, risk sug’urtasi,hayot va sog’ligining shaxsiy sug’urtasi, javobgarlik sug’urtasi.

8. Ishlab chiqarish tadbirkorligi faoliyati sohasini tanlash tadbirkorlikning moliyaviy resurslari va . orqali belgilanadi.

2-Mavzu(Tadbirkorlik turlari va shakllari)

a)Shaxsiy moyilligi b)Qonunda c)Nizomda d)Talab darajasida

9. Yuridik shaxs tashkil etilmasdan xususiy tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish shakli bu .

3-Mavzu(Yakka tartibdagi tadbirkorlik)

a)Sug’urta b)Moliyaviy tadbirkorlik c)Yakka tartibdagi tadbirkorlik d)Ishlab chiqarish tadbirkorligi

10.Davlat tomonidan mamlakatda muayyan vaqt davri (masalan: Soat, kun,hafta,oy yoki yil) uchun mehnatga haq to’lashning belgilangan miqori qanday ataladi?

3-Mavzu(Yakka tartibdagi tadbirkorlik)

a) Eng kam ish haqi b)Dividend c)Renta d)Omonat

11.O’zbekiston “Tadbirkor ayol” assotsiyatsasi qachon tashkil topgan?

3-Mavzu(Yakka tartibdagi tadbirkorlik)

a) 2002-Yil b)1995-Yil c)1991-Yil d) 2017-Yil

12.Yakka tartibdagi tadbirkorlikda bir necha faoliat turi bilan shug’ullanish mumkinmi?

3-Mavzu(Yakka tartibdagi tadbirkorlik)

a)Mumkin b)Mumkin emas c)Bilmayman d)A va B javoblar

13. Qachon O’zbekiston Respublikasi Savdo-Sanoat palatasi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoniga muvofiq tashkil etilgan?

3-Mavzu(Yakka tartibdagi tadbirkorlik)

a)2002-yil 14-Fevral b)2001-yil 16-Oktabr c)2004-yil 7-iyul d)2001-yil 14-fevral

14.Oila a’zolari va ularning yaqin qarindoshlari tomonidan tashkil etiladigan tadbirkorlik faoliyatiga . kiradi

a)Oilaviy tadbirkorlik b)Yakka tadbirkorlikc)Tijorat tadbirkorligi c)Tijorat tadbirkorligi

15.Oilaviy tadbirkor oyiga qancha miqdorda sug’urta badallarini to’laydi?

a)Eng kam ish haqidan kam bo’lmagan hajmda b)Eng kam ish haqining 10% c) Eng kam ish haqining 14%

d)Eng kam ish haqining 32%

16.Yuridik shaxs tashkil etgan holda amalga oshiradigan oilaviy tadbirkorlik shakli nima deb ataladi?

a)Sherikchilik firmasi b)Oilaviy tadbirkorlik korxonasi c) Yakka tadbirkolrik korxonasi d)Xususiy korxona

17. Oilaviy korxona foydalanishi mumkin bo’lmagan moddalar, materiallar va asbob uskunalarning ro’yxati O’zbekiston Respublikasining 2012-yil 13-Sentabrdagi nechanchi sonli qarori bilan tasdiqlangan?

a)269-sonli b)260-Sonli c)240-Sonli d)250-Sonli

18.O’zbekiston kichik tadbirkorlik subyektlari faoliyati turi qay tartibda belgilanadi?

5-Mavzu(Mikrofirma va kichik korxona)

a)Ishchilar soni b)Foydasiga qarab c)Aylanma mablag’iga d)Yalpi tushumiga qarab

19. 2018-yil 1-Yanvar xolatiga qarab Respublikamizda faoliyat ko’rsatayotgan kichik korxonalar va mikrofirmalar soni qanchani tashkil etgan?

5-Mavzu(Mikrofirma va kichik korxona)

a)229666 b)3202 c)5350707 d)2943202

20.Muayyan soxadagi ishlovchilar soni jihatidan eng kichik bo’lgan yuridik shaxs ko’rinishidagi subyekti nima deb ataladi?

5-Mavzu(Mikrofirma va kichik korxona)

a)Yakka tadbirkorlik b)Mikrofirma c)Firma d)Kichik korxona

21. Ishlovchilar soni jixatdan mikrofirmalardan kattaroq kichik tadbirkorlik subyekti . deb ataladi

5-Mavzu(Mikrofirma va kichik korxona)

a)Firma b)Kichik korxona c)Hususiy korxona d)Oilaviy korxona

22. Korxonadagi xodimlarning o’rtacha yillik soni qanday aniqlanadi?

5-Mavzu(Mikrofirma va kichik korxona)

a)Korxonaning xarajati orqali b)Korxonaning o’rtacha oyligi orqali d)Korxonaning aylanma mablag’i orqali

c)Korxonadagi hodmlarning o’rtacha yillik soni barcha oylarda mavjud bo’gan hodimlarning o’rtacha oylik sonini qo’shish va 12 oyga bo’lish orqali

23.Nima uchun xususiy korxona ustav fondi ulushlariga bo’linmaydi va ustav fondining hajmini mulkdorning o’zi belgilaydi?

a)O’zi belgilay olmaydi b)Davlat tomonidan tashkil etilganligi uchun

c)Yagona jismoniy shaxs tomonidan tashkil etilganligi uchun d)A va C javoblar

24. Xususiy korxona mulkdori korxonani rahbar sifatida qanday tartibda boshqaradi?

a)Sherikchilik asosida b)Bir kishining yagona rahbarligi ostida c)Davlat organlari tomonidan d)To’g’ri javob yo’q

25.Xususiy korxona ta’sischisi qanday shaxs bo’lishi mumkin?

a)Faqat jismoniy shaxs b)Yuridik shaxs c)Jismoniy va yuridik shaxs d)To’g’ri javob yo’q

26. O’zbekistonda muvofaqiyatli faoliyat olib borayotgan tadbirkorlik subyektlaridan biri nomini toping.

a)”Murad Buildings” b)”Coca-Cola” c)”_ASTRO_” d)”WoooW”

27.MCHJ yoki LTD qisqartmasi mavjud bo’lib bu qanday ma’noni anglatadi?

7-Mavzu(Mas’uliyati cheklangan jamiyat)

a)Mas’uliyati cheklangan jamiyat b)Mas’uliyati cheklanmagan jamiyat c)Firma d)Korxona

28.Mas’uliyati cheklangan jamiyat a’zolari soni necha kishidan oshmasligi lozim?

7-Mavzu(Mas’uliyati cheklangan jamiyat)

a) 32 nafar b)3202 nafar c)50 nafar d)5066 nafar

29.MCHJ ustav fondi eng kam ish haqining necha barobaridan kam bo’lmagan miqdorda bo’ladi?

7-Mavzu(Mas’uliyati cheklangan jamiyat)

a) 40 barobar b) 50 barobar c)32 barobar d)30 barobar

30.MCHJ ishtirokchilari o’zlari olgan dividenddan necha foiz foiz hajmda soliq to’laydilar?

7-Mavzu(Mas’uliyati cheklangan jamiyat)

a)32% b)10% c)14% d)17%

S 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
J A D A D A B D A C A C A C A A
S 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
J B A A A B B C C B A A A C A B

Do’stlaringiz bilan baham:

Ma’lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2023
ma’muriyatiga murojaat qiling

Tadbirkorlik faoliyati, uning rivojlanish shart-sharoitlari

1. Tadbirkorlik faoliyati, uning rivojlanish shart-sharoitlari

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance Academy
Tadbirkorlik faoliyati, uning rivojlanish shartsharoitlari
Режа:
1. Тадбиркорликнинг моҳияти ва
хусусиятлари.
2. Тадбиркорликнинг турлари.
3. Тадбиркорлик ва хусусий мулк.
4. Мулкнинг шакллари ва улар ўртасидаги
нисбат.
1

2.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance Academy
1.Тадбиркорликнинг моҳияти
ва хусусиятлари.
Тадбиркорлик – бу товарлар ишлаб чиқариш
ва хизматлар кўрсатишга йўналтирилган манфаатли
ишлаб чиқариш фаолиятини ташкил этишдир.
Тадбиркорлик
фаолиятининг
мулкчиликнинг
хусусий,
акционер,
кооператив шакллари ташкил этади.
асосини
давлат,
Тадбиркорлик
фаолиятининг
субъектлари
сифатида жисмоний шахслар (мулкдорлар ва ёлланма
ишчилар), фирмалар, давлат институтлари намоён
бўлишади.
2

3.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
1.Тадбиркорликнинг моҳияти ва хусусиятлари.
Banking and
Finance
Academy
Тадбиркор (мулкдор) ер, меҳнат ва капитал
ресурсларини товарлар ва хизматлар ишлаб
чиқариш жараёнига бирлаштиради.
Ёлланма
ишчилар
ўз
манфаатларини
(даромад
олишни)
тадбиркорлик
корхонасида
шартнома
асосида
мажбуриятларини
бажариш
орқали амалга оширадилар.
Давлат институтлари бевосита бозорга
манфаатли таклифлар билан чиқишса тадбиркорлик
фаолиятининг
тенг
ҳуқуқли
ҳамкори
ҳисобланадилар:
корхоналарга
давлат
буюртмаларини бериш, нархларни ўрнатиш, махсус
ишларни
бажаришда
бериладиган
имтиёзлар
таркиби ва ҳажмини белгилаш.
3

4.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Якка ва жамоа тадбиркорлиги.
Якка тадбиркорлик шахсий даромад
ёки фойда олишга йўналтирилган бўлади.
П.Самульсоннинг
таъкидлашича,
ягона
мулкдор бўлиш учун ҳеч кимдан рухсат
сўрамаслик лозим. Якка тадбиркор ўз
номидан иш кўради ва таваккал қилади.
Жамоа
тадбиркорлигида
хўжалик
операциялари
жамоа
субъектлари
томонидан амалга оширилади. Бунинг учун
корхона ташкил этилади.
4

5.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Якка тадбиркорлик (ташкилий шакл сифатида)
Фаолиятидаги афзалликлари
қарорлар қабул қилишдаги мустақиллик
фойда олишда ягона хўжайин бўлиш
бухгалтерия
ҳисобини
юритишнинг
соддалиги
корхонани очиш ва бекор қилиш жараёнининг
оддийлиги
Фаолиятидаги камчиликлар
чекланган масъулият
5

6. Замонавий тадбиркорликнинг амал қилиши қулай ижтимоий-иқтисодий муҳит билан боғлиқ. Мазкур муҳит давлат томонидан яратилади ва

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Замонавий тадбиркорликнинг амал қилиши
қулай ижтимоий-иқтисодий муҳит билан боғлиқ.
Мазкур муҳит давлат томонидан яратилади ва у
қуйидагиларда намоён бўлади:
давлат томонидан тадбиркорликни қўллабқувватлашга қаратилган ижтимоий-иқтисодий
сиёсатнинг барқарорлиги;
тадбиркорлик соҳасига молиявий ресурсларни оқиб
келишига кўмаклашувчи имтиёзли солиқ режими;
тадбиркорлик инфратузилмасининг ривожланиши:
инновация марказлари; янги иш бошлаётган
тадбиркорларга ёрдам кўрсатувчи махсус фирмалар;
бошқарув, маркетинг, реклама масалалари бўйича
маслаҳат марказлари; тадбиркорларни тайёрловчи
курслар ва мактаблар;
интеллектуал мулк ҳуқуқини самарали ҳимоя қилувчи
тизимларни ишлаб чиқиш, жамоатчиликнинг
тадбиркорлик фаолиятига ижобий муносабатини
шакллантириш.
6

7. 2. Тадбиркорликнинг турлари.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
2. Тадбиркорликнинг турлари.
Корхонанинг ташкилий-ҳуқуқий шакллари
1. Якка корхона
Кичик ва ўрта корхоналар
2. Ўртоқлик жамияти Кичик ва ўрта корхоналар
3. Акционер жамият
Йирик корхоналар
7

8.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Кичик корхона (умумий тушунча сифатида)
Фаолиятидаги афзалликлари
мослашувчанлик ва тез ривожланиш
кичик ҳажмдаги капитал қўйилмалар
қисқа муддатда техник қайта қуролланиш
инновацияларни тезда жорий этиш
ишчан муҳит
Фаолиятидаги камчиликлар
фаолиятининг бошланғич босқичларидаги
ёпилиш хавфи
8

9. 2. Тадбиркорликнинг турлари.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
2. Тадбиркорликнинг турлари.
Жаҳон амалиётида тадбиркорлик
фаолиятининг ташкилий-ҳуқуқий шакллари:
тўлиқ
ўртоқлик жамияти;
масъулияти чекланган жамият;
коомандит (аралаш) ўртоқлиги;
акционер жамият.
9

10.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Тўлиқ ўртоқлик жамияти. Тўлиқ
ўртоқлик
жамияти
мулкдорларнинг
бошқарувдаги тўғридан-тўғри қатнашувига
асосланган корхонани ташкил этиш шакли
ҳисобланади.
Тўлиқ ўртоқлик учун хос хусусиятлар:
ўртоқлик мажбуриятлари бўйича барча
аъзоларнинг чекланмаган масъулияти;
аъзоларнинг биргаликдаги мулки;
ташкилий
структуранинг
барқарор
эмаслиги.
10

11.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Масъулияти чекланган жамият – бу
корхонани ташкил этишнинг шундай шаклики, унда
ҳар бир қатнашчи корхонанинг устав капиталига
муайян пай бадали киритади ва ўз ҳиссаси доирасида
чекланган масъулиятга эга бўлади.
Масъулияти
чекланган
жамиятга
хос
хусусиятлар:
ўз мажбуриятлари бўйича мулки доирасида
жавобгарлик, чунки аъзолар фақат бадаллари
доирасида жавобгарликка масъулдирлар;
юридик шахс мақомига эга эканлиги;
фаолиятининг давлат томонидан акционер
қонунчилик меъёрларига мувофиқ тартибга
солиниши.
11

12.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Коомандит (аралаш) ўртоқлиги.
Коммандит ўртоқлиги корхонани ташкил
этишнинг шундай шаклики, унга мувофиқ
чекланган
ва
чекланмаган
маъсулият
биргаликда қўлланилади.
Коммандит ўртоқлигида икки турдаги
қатнашчи
мавжуд

коммандитлар
(мажбуриятлар
бўйича
ўз
бадаллари
доирасида жавоб беришади) ва тўлиқ
ўртоқлар (барча мулк бўйича жавоб
беришади).
12

13.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Ўртоқлик жамиятлари (ташкилий шакл ва унинг
турлари сифатида)
Тўлиқ ўртоқлик жамияти
қатнашчиларнинг
тўлиқ
ҳамкорликдаги
жавобгарлиги
Масуълияти чекланган жамият
корхона
капитали
билан
чекланган
жавобгарлик
Коммандит (аралаш) ўртоқлиги
Тўлиқ
Коммандитлар
қатнашчилар
бадаллари
доирасида
тўлиқ
жавобгарлик
жавобгарлик
13

14.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Акционер жамият тадбиркорликнинг ташкилийҳуқуқий шакли сифатида жаҳон амалиётида XVII
асрнинг охирларида пайдо бўлган ва ривожланган бозор
иқтисодиётида жуда кенг тарқалган.
Акционер жамият – бу маблағлари акцияларни
чиқариш ва сотиш орқали жамғармаларни бирлаштириш
йўли билан ташкил этиладиган корхона шаклидир.
Акционер жамият аъзолари (акционерлар) улушлари
доирасида масъулиятга эгадирлар.
Акционер жамиятга хос хусусиятлар:
юридик шахс мақоми;
мажбуриятлар
бўйича барча мулк билан
жавобгарлик;
акционер жамият мулкининг алоҳида акционерлар
мулкидан алоҳидалашуви;
муайян
акциялар
сонига
бўлинган
устав
капиталининг мавжудлиги.
Banking and
Finance
Academy
14

15.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Акционер жамият (ташкилий шакл сифатида)
Фаолиятидаги афзалликлари
йирик молиявий ресурсларни жалб этиш имконияти
акционерларнинг
қўйилган
рискларининг чекланганлиги
маблағлар
бўйича
бошқарувда профессионал менежментдан фойдаланиш
Фаолиятидаги камчиликлар
бюрократлашиш
акционерларнинг акционер жамият фаолиятини назорат
қилишдаги камчиликлари
менежерларнинг акционер жамият ва акционерларга зарар
келтиришлари
акционер жамият фойдасидан икки марта солиқ олиниши
корхонани ташкил этиш ва бекор қилишдаги юқори
харажатлар
15

16.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Акционер жамиятни бошқариш
икки ва уч босқичли таркибга эга.
Икки
босқичли
таркиб
акционерларнинг умумий йиғилиши
ва бошқарувдан (ижроия дирекцияси)
иборат.
Уч босқичли таркибда унга яна
кузатиш кенгаши ҳам қўшилади.
16

17.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Акционер жамиятнинг устав капитали
икки
йўл
билан
шакллантирилади:
акцияларни очиқ сотиш ва акцияларни
таъсисчилар ўртасида тақсимлаш.
Биринчи
ҳолатда
очиқ
турдаги
акционер жамиятлар, иккинчи ҳолатда эса
ёпиқ турдаги акционер жамиятлар юзага
келади.
Акция

бу
акционер
жамиятда
қатнашишни
таъминловчи
ва
унинг
фойдасидан улуш олиш имконини берувчи
қимматбаҳо қоғоздир. Акциядан келадиган
даромад дивиденд деб аталади.
17

18.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Акциялар сотиладиган ва сотиб
олинадиган нарх акция курси деб
юритилади.
Banking and
Finance
Academy
Акция курси
Дивиденд
х100
Банк фоизи
Акция
курси билан акционер
жамиятнинг
таъсисчилари
оладиган
таъсис фойдаси ҳам ўзаро боғлиқ.
Таъсис фойдаси акциянинг курс
қиймати билан акционер корхонага
ҳақиқатда сарфланган капитал ҳажми
ўртасидаги фарққа тенг.
18

19.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Акцияларнинг турлари кўп. Улардан
энг асосийлари эгалик ва тақдим этувчига,
оддий ва имтиёзли.
Эгалик (именная) акция акционер
жамият китобига ёзиб қўйиш орқали муайян
шахсга бириктириб қўйилади. Одатда эгалик
акциялар
корхона
ишчилари
учун
чиқарилади.
Тақдим
этувчига
акцияси
унинг
ҳақиқий эгасига тегишли бўлади ва аниқ
бирон шахсга бириктириб қўйилмайди.
Акцияларнинг бошқа шахсга берилиши
автоматик тарзда эгасининг ўзгаришини
билдиради.
Унга
мазкур
корхонада
ишламаётган шахс ҳам эгалик қилиши
мумкин.
Banking and
Finance
Academy
19

20.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Дивидендлар ҳажмини аниқлаш ва тўлаш
тартиби бўйича оддий ва имтиёзли акциялар
фарқланади.
Оддий акциялар ўз эгаларига акциоенр
жамият фаолиятининг натижаларига боғлиқ
ҳолда дивиденд олиш ва акционерларнинг
умумий йиғилишида овоз бериш ҳуқуқини
беради.
Имтиёзли
акцияларда
дивиденд
олдиндан белгилаб қўйилган тартиб бўйича
берилади. Уларнинг имтиёзли деб аталишга
сабаб акционер жамият бекор қилинган
ҳолларда муайян сумма биринчи навбатда
мазкур акциялар бўйича бўлинади. Аммо
имтиёзли акция эгалари акционерларнинг
умумий йиғилишида овога эга эмаслар.
Banking and
Finance
Academy
20

21.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Акционер
жамиятни
бошқариш
имконини
берувчи
акциялар
сони
акцияларнинг назорат пакети деб
аталади.
Назарий жиҳатдан назорат пакети
чиқарилган акцияларнинг 50 фоизи ва
плюс битта акцияга тенг. Амалиётда эса
5-10
фоиз
(баъзан
ундан
кам)
акцияларга эгалик қилиш акционер
жамият
ишларини
бошқариш
учун
етарли ҳисобланади.
Banking and
Finance
Academy
21

22.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Акциялар тўлиқ тўланган ҳолларда
акционерга унга тегишли барча акциялар
учун сертификат берилади.
Акциялар
сертификати
унда
кўрсатилган шахсга жамиятнинг муайян
акциялари тегишли эканлигини билдирувчи
қимматбаҳо қоғоздир.
Banking and
Finance
Academy
Облигация – эгасига қайд этилган
фоизни (бунда улар имтиёзли акцияларга
ўхшаш бўлади) олиш ҳуқуқини берувчи
қимматбаҳо қоғоздир.
Охирги вақтларда жаҳон амалиётида
конвертациялашадиган облигациялар, яъни
акцияларга алмаштирилиши мумкин бўлган
облигациялар кенг тарқалди.
22

23.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Бирлашган корхоналар
Умумий
тавсиф
Стихияли тартиб ва иерархия элементларининг
аралашмаси
Ташкилий
шакли
Картеллар, синдикатлар, концернлар, молия-саноат
гуруҳлари
Фаолиятидаги афзалликлари
йирик молиявий ресурсларни аккумляция қилиш имконияти
инвестицион фаолият учун қулай шарт-шароитлар
рақобатбардошликнинг ортиши ва экспансия имкониятлари
ресурсларни тармоқлараро қайта тақсимлаш имконияти
илмий тадқиқот тажриба-конструкторлик ишларини (НИОКР)
қўллаб-қувватлаш
Фаолиятидаги камчиликлар
монополияга интилиш
жамиятда ҳокимият функциясини олиш имконияти ва унга
интилиш
23

24.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Давлат – тадбиркор
Фаолият соҳалари
мамлакатнинг иқтисодий ва
ҳарбий ҳавфсизлиги учун муҳим
тармоқлар
табиий монополиялар
зарар
кўриб
ишлайдиган
тармоқлар
24

25. 3. Тадбиркорлик ва хусусий мулк.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
3. Тадбиркорлик ва хусусий мулк.
Мулк – у ёки бу буюмнинг кимга
тегишлилигини
белгиловчи
кишилар
ўртасидаги муносабатлардир.
Тадбиркорлик фаолияти учун ишлаб
чиқариш
воситаларига
(ерга,
ишлаб
чиқаришда иштирок этувчи биноаларга,
иншоатларга, асбоб-ускуналарга) нисбатан
бўлган мулкчилик муносабатлари муҳим
аҳамият касб этади. Бу муносабатлар жуда
муракаб ва кўп қирралидир, аммо уларда
учта ўзаро боғлиқлик қирраларини ажратиб
кўрсатиш мумкин.
25

26.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Ишлаб чиқариш воситаларига нисбатан мулкчилик
муносабатлари
ишлаб
чиқариш
воситалар
ини
ўзлаштир
иш
ишлаб
Эгалик
чиқариш
қилиш
воситалар
идан
Фойдалани фойдалан
ш
иш
Ишлаб
чиқариш
ишлаб
чиқариш
воситалар
ини
иқтисодий
реализац
ия қилиш
26

27.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Мулк турларини икки хил кўрсаткич
бўйича таснифлаш мумкин: а) субъекти
бўйича (ким эгалик қилади) ва б) объектига
кўра (нимага эгалик қилади). Иқтисодиёт учун
биринчи турдаги таснифланиш муҳим. Бу
кўрсаткич бўйича иқтисодиётда хилма-хил
мулк турларини учратиш мумкин. Аммо
уларнинг ҳаммаси мулкнинг асосий икки
туридан келиб чиққан: хусусий ва жамоат
мулки.
Хусусий мулк асосан икки шаклга эга:
фуқаролар мулки ва фуқаролар томонидан
ташкил этилган юридик шахслар (корхона,
фирма) мулки. Жамоа мулкининг икки асосий
тури бор. Мисол учун Россияда уни (1) давлат
мулки ва (2) маҳаллий мулк – шаҳар ва
қишлоқ ўз-ўзини бошқариш жамоаси мулки.
Banking and
Finance
Academy
27

28.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
МУЛК
хусусий
жамоа
Фуқаролар
мулки
давлат мулки
юридик шахслар
мулки
муниципалитет
мулки
28

29.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Жаҳонда мукаммал мулк шакли
йўқ. Тарихан тадбиркорликда ҳам
ҳаётда ҳам хусусий мулк ўзининг
афзаллик жиҳатлари билан ажралиб
туради.
Биринчидан, у аниқ эгасига эга
бўлиб одамларни мехнат қилишга
рағбатлантиради. Иккинчидан, у
ҳар бир инсон ҳаётининг асосини ва
моддий бойлигини ташкил қилади.
29

30.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Ижобий
хусусиятл
ари
Хусусий
мулк
меҳнат қилишга
ундайди;
моддий бойлик
асоси;
шахснинг эркинлиги
ва мустақиллиги
кафолати;
мулк эгасининг
маънавий қониқиши
Салбий
хусусиятл
ари
одамларда
индивидуализмни,
шахсий эгоизмни
ривожлантиради;
жамиятда ижтимоий
зиддиятларни
келтириб чиқаради
30

31.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Мулк
объекти
бўйича
моддий,
интеллектуал ва бошқариладиган мулк
турларига бўлинади.
Моддий
мулк

бу
нисбатан
анъанавий ва таниш бўлган моддий
объектларга (ер, корхона, асбоб-ускуна,
пул ресурслари, уйлар ва х.к.ларга)
эгаликдир.
Мулкдорлар
ер,
фабрика
эгалари,
савдогарлар
ва
бошқа
тадбиркорлар кўринишида бўлади.
31

32. 4. Мулкнинг шакллари ва улар ўртасидаги нисбат.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
4. Мулкнинг шакллари ва улар
ўртасидаги нисбат.
Мулк турлари
Моддий мулк
Интеллектуа
л мулк
Бошқарилад
иган мулк
Мазмуни
Моддий объектларга (ишлаб
чиқариш воситалари ва
истеъмол маҳсулотларига)
эгалик қилиш
Ақлий объектларга (билим,
ғоя, ахборот ва х.к.) эгалик
қилиш
Жамоа ҳаётини бошқариш
ҳуқуқи
32

33. Корхоналарнинг асосий турлари ва уларни қисқача таърифи

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Корхоналарнинг асосий турлари ва
уларни қисқача таърифи
Корхона турлари
Корхона мулки
Иқтисодий
жавобгарлиги
Хусусий корхона
Якка шахсга тегишли бўлади
Чекланмаган
Ўртоқлик
Иштирокчилар ўртасида
бўлинган
Чекланмаган
ёки чекланган
Акционерлик
жамияти
Акционерлар харид
қиладиган қисмларга
бўлинган
Чекланган
Унитар корхона
Бўлинмас: давлат ёки
маҳаллий ҳокимиятга
тегишли, тадбиркорга
фойдаланиш учун берилади
Чекланган
33

34.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Хўжалик
юритиш
шаклини
танлашнинг асосий мезони трансакцион
харажатлар ҳажми ҳисобланади.
Трансакцион харажатлар – бу
бевосита ишлаб чиқариш билан боғлиқ
бўлмаган харажатлар бўлиб улар сотиш
ва ҳарид қилиш, ишлаб чиқаришни
ташкил этиш билан боғлиқ бўлади.
34

35.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Трансакцион харажатлар
ҳамкорлар тўғрисида маълумот
тўплаш;
шартномалар тузиш;
мулкчилик ҳуқуқига аниқликлар
киритиш ва уни ҳимоя қилиш;
маркетинг
ва
реклама
харажатлари
35

36.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Фирмаларни самарали фаолият кўрсатиш
сабаблари
Ресурсларни ҳарид қилишни самарали
амалга ошириш орқали маблағларни
тежаш;
Ҳамкорларни ўйин қоидаларига риоя
қилмаслиги (“оппортунистик ҳаракат”)
хатарини
пасайтириш бўйича чора–
тадбирлар;
Фирманинг мослашувчанлик қобилияти
(кутилмаган вазиятларга юқори даражада
мослашувчанлиги)
36

37.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Фирмани самарасиз фаолияти сабаблари
(хажми ўсган ҳолатларда)
бошқариш назоратини йўқолиши;
иерархия даражаси ошганда ахборот
мазмунининг бузилиши;
йирик
фирмада
мотивациянинг
пасайиши;
қўшимча ҳисобга олишни жорий этиш
зарурати
37

38. Ўзбекистонда ялпи ички маҳсулотнинг мулкий таркиби, 2006 й. (% ҳисобида)

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Ўзбекистонда ялпи ички маҳсулотнинг
мулкий таркиби, 2006 й. (% ҳисобида)
Жами
Давлат
100
22.2
Нодавлат
Шу жумладан:
Фуқаролар
Хўжалик бирлашмалари
Қўшма корхоналар
Фермер ва деҳқон хўжаликлари
Нодавлат мулкининг бошқа турлари
77.8
33.1
24.6
8.6
7.3
4.2
38

39.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Рўйхатга олинган хўжалик субъектларини
мулк шакллари бўйича тақсимланиши,
2007 йил 1 июль, % ҳисобида
39

40.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Давлат ва нодавлат секторларининг улуши
январь – июнь 2007 й., % ҳисобида
Жадвал
Давлат
сектори
Нодавлат
сектор
ЯИМ
24,7
75,3
Саноат маҳсулоти
19,8
80,2
Чакана товар айланмаси
0,2
99.8
Ташқи савдо айланмаси
15
85
Аҳолига пуллик хизматлар
24,9
75,1
Иқтисодиётда банд бўлганлар сони
22,3
77,7
Қурилиш ишлари
11,6
88,4
Қишлоқ хўжалик маҳсулотлари
0,1
99,9
Алоқа
3,4
96,6
Транспорт
55,9
44,1
Манба: ЎзР Давлат статистика қўмитаси
40

41. Иқтисодиёт тармоқлари бўйича маҳсулот (иш, хизматлар) ҳажмида кичик тадбиркорликнинг улуши январь – июнь 2007 йил, % ҳисобида

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Иқтисодиёт тармоқлари бўйича маҳсулот (иш,
хизматлар) ҳажмида кичик тадбиркорликнинг улуши
январь – июнь 2007 йил, % ҳисобида
41

42.

Uzbekistan Banking
Association
BFA
Banking and
Finance
Academy
Хусусий секторнинг кичик тадбиркорлик
маҳсулотлари (иш, хизматлар) ҳажмидаги улуши
январь – июнь 2007 йил, % ҳисобида
42