Tana tili – Body language – Wikipedia
Xo’sh, o’sha sizga nisbatan o’zini tavoze’ bilan tutayotgan shaxs “Men sizga hurmat ko’rsatyapman.” – deb aytganmi sizga? Yoki sizni aldashga urinayotgan tanishingiz so’z bilan “Men hozir sizni aldayapman.” – deb tan olganmi? Aslo bunday emas. Inson suhbat davomida o’zining yonidagi insonga bo’lgan munosabatini so’z bilan izhor qilmaydi. Unday bo’lsa, yuqorida berilgan savollarning javobini qayerdan bildingiz? Keyingi satrni o’qishga kirishishdan oldin shu savolga javobni topishga harakat qiling.
Tana tili nima?
Eslab ko’ring-a, birov bilan muloqot qilayotganingizda, shu odamning sizga nisbatan hurmat ko’rsatayotgani, yoki aksincha, sizni mensimay muloqot qilayotganini sezganmisiz? Ro’parangizda siz bilan gaplashayotgan odamning sizga yolg’on gapirayotgani yoki samimiyat bilan aynan haqiqatni aytayotganini his qilganmisiz? Bu savollarga darhol “Ha!”, “Yo’q!” deb javob berish qiyin, albatta. Biroq, agar bu haqida yaxshiroq fikrlasangiz, bunday holatlar ro’y berganligini eslashingiz mumkin.
Xo’sh, o’sha sizga nisbatan o’zini tavoze’ bilan tutayotgan shaxs “Men sizga hurmat ko’rsatyapman.” – deb aytganmi sizga? Yoki sizni aldashga urinayotgan tanishingiz so’z bilan “Men hozir sizni aldayapman.” – deb tan olganmi? Aslo bunday emas. Inson suhbat davomida o’zining yonidagi insonga bo’lgan munosabatini so’z bilan izhor qilmaydi. Unday bo’lsa, yuqorida berilgan savollarning javobini qayerdan bildingiz? Keyingi satrni o’qishga kirishishdan oldin shu savolga javobni topishga harakat qiling.
Dunyoning yetakchi psixolog olimlari va inson ruhiyati bo’yicha mutaxassislarning barchasining bir ovozdan ta’kidlashicha, biz muloqot davomida suhbatdoshimizga yetkazib bergan ma’noning faqat 30% gina bevosita so’zlar orqali ifodalanar ekan. Boshqacha qilib aytganda, agar muloqot paytida suhbatdoshingiz sizdan 1,000 ta signal qabul qilgan bo’lsa, shundan faqat 300 tasigina so’zlar orqali yetkazilib berilar ekan. Yana ba’zi manbalarda bu ko’rsatkich 20% deb beriladi. Raqamlar turli bo’lgani bilan, shuni aniq aytish mumkinki, insonlar orasidagi muloqotda so’zlar oz ahamiyatga ega.
Tabiiy savol tug’iladi: “Agar, so’zlar ma’no ifodalashda shunchalik oz ahamiyatga ega ekan, unda asosiy ma’no ifodalash vazifasini nima bajaradi?” Bu savolga qisqa qilib – “Bizning tanamiz.” Deb javob berish mumkin. Keling aniq misollarga murojaat qilsak. Tasavvur qiling, siz birovdan biror narsa haqida bilish yoki bilmasligini so’radingiz. Birinchi vaziyatda suhbatdoshingiz sizga ko’zlarini lo’q qilib, bo’ynini oldinga cho’zib, baland ovozda “Bilmayman!” dedi. Ikkinchi vaziyatda esa ro’parangizdagi inson boshining orqa qizmini qashigan bo’ldi, qoshlarini kerdi va “Bilmayman.” deb javob berdi. Uchinchi holatda esa javob beruvchi sizdan nigohini chetga olib qochdi va ko’zlaringizga qaramasdan, “Bilmayman.” dedi.
Ana endi yuqoridagi misollarni tahlil qilib ko’raylik. Birinchi misolda biz suhbatdoshimizning bizga nisbatan g’azab tuyg’usini ifodalayotganini tushunishimiz qiyin emas. Ikkinchi shaxsning hatti harakati esa sizga uning o’zini noqulay his qilganligini bildiradi. Uchinchi suhbatdoshning nigohini olib qochishi undagi hijolatlik holatini ifodalaydi yoki aniq javobni aytishdan qochayotganidan darak beradi. Shuni esda tutmoq lozimki, yuqoridagi uchala odamdan birortasi ham o’zlari his qilib turgan holatni bizga so’z bilan ta’riflagani yo’q.
Ingliz tilida “body language” (o’zbekcha tana tili) deb ataluvchi fenomen bugunga kelib ko’pchilikda katta qiziqish uyg’otmoqda. Bunga sabab, insonlar muloqot paytida o’zlarini qanday tutishi, turli hatti harakatlaridan kelib chiqib, ularning bizga ochiq aytmayotgan fikrlari maqsadlarini to’g’ri ilg’ab olish mumkin. Tana tili shunchalik keng qamrovlikki, unga insonning suhbat jarayonidagi ovoz ohangidan tortib, qosh ko’z harakatlarigacha, qo’l – oyoqlarning joylashuvidan tortib, insonning o’tirgan o’rniyu turgan holatigacha ushbu tilning tarkibiy qismi hisoblanadi. Boshqacharoq qilib aytganda, tana tili bu suhbatdoshingizning og’zidan chiqqan so’zlar emas balki uning tana harakatlari orqali uni tushuna olish tilidir.
Tana tilini imo-ishoralar tili bilan adashtirib yubormaslik juda muhimdir. Zero imo-ishoralar tili, masalan, harbiylarda, aniq va mutloq ma’noga ega bo’lib, faqat bir yo’sinda tushuniladi. Bunga sabab, harbiy operatsiya paytida har bir imo ishora bir xil tushunilishi shart. Shundagina hamma askarlar birgalikda va aniq harakat qila oladi. Aks holda tarqoqlik kelib chiqadi. Tana tilida esa aynan bir xil belgi holatdan kelib chiqib turlicha talqin qilinishi mumkin. Yuqorida aytganimizdek, javob berayotib nigohini olib qochgan odam yolg’on gapirayotgan bo’lishi mumkin. Lekin bu odam o’zini hijolatchilikdan qutqarish uchun nigohini olib qochgan bo’lishi ham mumkin. Masalan, Yapon madaniyatida ko’zga tik qaragan holda javob berish qo’pollik, ayrim holatlarda esa hurmatsizlik deb hisoblanadi.
Tana tilining yana bir o’ziga xos jihati shuki, uning ba’zi elementlari dunyodagi barcha xalqlar uchun bir xil tegishli (universal) bolishi mumkin. Masalan, nutq paytidagi tabassum barcha millatlarda samimiyat va do’stona munosabat belgisidir. Biroq, tana tilining boshqa elementlari har bir millatning madaniyati, yashash muhiti va axloqiy me’yorlaridan kelib chiqib, turlicha bo’lishi mumkin. Misol uchun ko’p millatlar uchun qo’lni musht qilib bosh barmoqni yuqoriga ko’tarish “yaxshi, zo’r” degan ma’nolarni bildiradi, lekin ba’zi millatlarda huddi shu ishora haqoratni ifodalaydi.
Tana tilini to’g’ri talqin qila olish va uni yaxshi bilish uchun tana a’zolarining quyidagi jihatlariga alohida e’tibor berish kerak bo’ladi:
Yuz ifodasi. Hech kimga sir emaski, insonning yuzi u haqidagi eng birinchi ma’lumot va taassurotni beruvchi a’zodir. O’zbek tilida biror jismning darhol ko’zga tashlanadigan qismi bejiz “yuz” deb atalmaydi. Masalan, nonning yuzi. Qolaversa, aynan yuz insonning his tuyg’ulari va ruhiy holatini eng aniq ko’rsatib beruvchi a’zodir. Masalan, hursandlik, hafalik, g’azab, samimiylik kabi holatlar avvalo yuz orqali aks ettiriladi.
Yuz ifodasining paydo bo’lishida qosh, ko’zlar, burun lablarning ham o’rni katta. Ularning o’zaro mushtaraklik bilan harakatlanishi orqali inson o’z kechinmalarini aniq ifodalay oladi. O’zbek tilidagi “Ko’zini suzdi”, “Labini burdi”, “Qoshini uchirdi” kabi iboralarimiz aynan shu a’zolar hosil qiluvchi yuz ifodalarini ta’riflaydi.
Shuni esda tutmoq lozimki, yuz insonning ruhiy holati va hissiyotlarini har qancha aniq aks ettirmasin, u har doim tananing boshqa qismlari (qo’l, yelka, oyoq) bilan doim birgalikda ishlaydi va shu orqaligina bizga aniq manzarani taqdim eta oladi.
Tananing holatlari. Tanamizning aynan qay tarzda joylashgani, holati ham biz haqimizda juda ko’p narsani aytib bera oladi. Bunga g’azablangan odamning huddi hujum qilmoqchiday holatga kirishini, yoki qo’rqayotgan odamning go’yo o’zini nimadandir himoya qilayotganday ko’rinishini misol qilish mumkin.
Turgan yoki o’tirgan paytdagi tananing holati ham suhbatdoshingiz haqida ancha ma’lumot berishi mumkin. Agar odam stulga erkin suyanib o’tirgan bo’lsa, demak u siz bilan gaplashishga tayyor va buni xohlaydi. Va agar aksincha, stulda o’tirgan odam oyoqlarini chalishtirib olsa, va ularni asabiy qimirlatsa, demak bu odam siz bilan suhbatdan mamnun emas.
Imo – ishoralar. Imo ishoralar ham inson tanasi so’zlashadigan tilning muhim qismi hisoblanadi. Zero, suhbat asnosidagi oyoqlarimiz, qo’llarimiz, barmoqlarimiz orqali qilinadigan hatti harakatlarning asosiy qismi g’ayri ixtiyoriy bo’lib, ba’zida hatto bir bildirishni istamagan fikr mulohazalrni ham yaqqol oshkor qilib qo’yadi. Masalan, ko’krak balandligida qo’llarni bir biriga bog’lash suhbatdoshga nisbatan ishonchsizlik yoki xavfsirashni bildirsa, barmoqlar orasida biror jismni tinmay harakatlantirish asabiylikning belgisi hisoblanadi.
Bundan tashqari, barmoq va qo’l harakatlari kuchli fikr va hissiyotlarni yetkazib berishda muhim vosita hisoblanib, mohir notiqlar tomonidan juda keng qo’llaniladi.
Ko’rishish. O’zbek madaniyatida inson bilan ko’rishish va uni qarshilash juda muhim ahamiyatga ega. Aytaylik, yoshlar Yoshi kattalarga albatta salom beradilar va kattalar alik oladilar. Bu jarayonda, shubhasiz, tana harakatlari ham katta ahamiyatga ega. Misol uchun, salom berayotganda qo’lni ko’ksiga qo’yib salom berish katta hurmat belgisidir. Salomlashish paytida qo’lni cho’ntakka slogan holda salomlashish hurmatsizlik hisoblanadi. Yoshi kattalar bilan qo’l berib ko’rishayotgan ikki qo’llab ko’rishish ularga nisbatan hurmat belgisidir.
Yuqoridagi fikrlarga shuni qo’shimcha qilish mumkinki, tana a’zolari tomonidan ifodalanadigan ma’nolar hayotimizning har bir jabhasi va turli maishiy holatlarda o’zining yorqin aksini topgan. Inson qanday holatda bo’lmasin, xoh ixtiyoriy, xoh g’ayri ixtiyoriy tarzda tana tilidan foydalanadi. Biroq ko’pchilik bu tilni unchalik ilg’ay olmaydi. Tana tili yaxshi tushuna olish esa insonga katta ustunlik va imkoniyatlar bera oladi, chunki uni yaxshi bilgan inson har doim suhbatdoshining haqiqiy maqsadi va fikrlarini aniq ilg’ay oladi. Bunday bilim esa bizga har doim juda asqotishi mumkin.
Tana tili – Body language – Wikipedia
Ikki ayol bir-biri bilan gaplashmoqda. E’tibor bering, ko’k rangdagi ayolning tanasi yonida qo’li bor, ikkinchisi gestikulyatsiya qilish uchun uning qo’lidan foydalanadi, bu ikkala tana tilining alomatlari
Tana tili a turi og’zaki bo’lmagan aloqa bunda so’zlardan farqli o’laroq jismoniy xulq-atvor ma’lumotni ifodalash yoki etkazish uchun ishlatiladi. Bunday xatti-harakatlar o’z ichiga oladi mimika, tana holati, imo-ishoralar, ko’z harakati, teginish va bo’sh joydan foydalanish. Tana tili ikkalasida ham mavjud hayvonlar va odamlar, ammo ushbu maqola inson tanasi tilini talqin qilishga qaratilgan. Bundan tashqari, sifatida tanilgan kinesika.
Garchi tana tili muloqotning muhim qismi bo’lsa-da, aksariyati ongli ongsiz holda sodir bo’ladi. Masalan, sizning ko’r kuningiz kelganda, siz o’zingiz sezdirmasdan oyog’ingizni asabiylasha boshlashingiz mumkin. Yaxshiyamki, ushbu mavzu bo’yicha ko’proq ma’lumot olish orqali biz boshqalarning holatini tushunishda mahoratli bo’lishimiz mumkin.
Tana tili bilan aralashmaslik kerak imo-ishora tili, chunki imo-ishora tillari to’la tillar so’zlashuvchi tillar singari va o’ziga xos murakkab grammatik tizimlarga ega, shuningdek, barcha tillarda mavjud bo’lgan asosiy xususiyatlarni namoyish eta oladigan. [1] [2] Boshqa tomondan, tana tilida a mavjud emas grammatika tizim va ma’lum bir harakatga mos keladigan mutlaq ma’noga ega bo’lish o’rniga, keng talqin qilinishi kerak, shuning uchun bu ishora tili kabi til emas, [3] va oddiy madaniyat tufayli oddiygina “til” deb nomlanadi.
Jamiyatda muayyan xatti-harakatlarning kelishilgan talqinlari mavjud. Tafsir har bir mamlakatda yoki madaniyatda har xil bo’lishi mumkin. Ushbu yozuvda tana tili universalmi yoki yo’qmi haqida tortishuvlar mavjud. Tana tili, og’zaki bo’lmagan muloqotning bir qismi, ijtimoiy o’zaro aloqada og’zaki muloqotni to’ldiradi. Darhaqiqat, ba’zi tadqiqotchilar xulosasiga ko’ra, og’zaki bo’lmagan aloqa shaxslararo o’zaro aloqalar paytida uzatiladigan ma’lumotlarning katta qismini tashkil qiladi. [4] Bu ikki kishi o’rtasidagi munosabatlarni o’rnatishga yordam beradi va o’zaro munosabatlarni tartibga soladi, lekin bo’lishi mumkin noaniq.
Mundarija
- 1 Jismoniy ifodalar
- 1.1 Mimika
- 1.2 Bosh va bo’yin signallari
- 1.3 Umumiy tana holatlari
- 1.3.1 Ko’krak qafasi
- 1.3.2 Elkalar
- 2.1 Okuleziya
- 2.2 Haptics
- 2.3 Proksemika
- 6.1 Madaniy ekvivalentlik modeli
- 6.2 Madaniy ustunlik modeli
- 7.1 O’qitish
- 7.1.1 Ikkinchi tilni sotib olish
- 7.1.2 O’qitishni kuchaytirish
- 7.2.1 Huquqni muhofaza qilish
- 7.2.2 Poker
Jismoniy ifodalar
Mimika
Yuz ifodasi tana tilining bir qismi va hissiyotning ifodasidir. Uni aniq talqin qilish odamning kayfiyati va ruhiy holati haqida taassurot qoldirish uchun bir nechta belgilarni, masalan, ko’zlar, qoshlar, lablar, burun va yonoqlarning harakatlarini izohlashga asoslangan; u har doim yuzaga keladigan kontekst va shaxsning ehtimoliy niyatiga qarab qo’shimcha ravishda ko’rib chiqilishi kerak. [5]
- Baxt: odam xursand bo’lganda, ular odatda tabassum qiladilar va pastga qarashlari ehtimoli ko’proq Ularning yuz ifodasi va tana tili umuman ko’proq energiya tuyg’usini anglatadi. [6]
- Xafa: tabassumning etishmasligi va buni istamasligi, bu xafagarchilik belgisidir. Xafa bo’lgan odam ham ko’zlarini xiralashtirishi mumkin. Ularning yuzidagi tana tili, ayniqsa, baxtli odam bilan taqqoslaganda, kuchsiz ko’rinadi. [7]
- Fokuslangan: odam diqqatini qaratganda, qoshlari tushiriladi va markazlashtiriladi. Buning so’zlashuv iborasi “trikotaj qoshlar” ga ega. Ularning ko’zlari ham ko’proq diqqatga sazovor ko’rinadi va umuman olganda ular har qanday vazifani bajarishda yanada qat’iyroq ko’rinadi. Odatda ijobiy kayfiyat ko’proq diqqat markazida bo’lish bilan bog’liq. Agar biror kishi diqqatni jamlagan bo’lsa, demak u o’zining vizual qadr-qimmatini birinchi o’ringa qo’ygan, demak u avvalo ma’lum bir nuqtada yoki sohada bo’lishi kerak. Ushbu jarayon ruhiy funktsiyalarni kuchayishi bilan birgalikda sodir bo’ladi va shuning uchun ba’zida aqlan e’tiborli deb nomlanadi. Shu tarzda, yuzning tanasi odamning qanday fikrlashini qo’shimcha ravishda ko’rsatishi mumkin. Kundalik suhbatda aniq bir misolni topish mumkin: odam suhbatlashayotgan odamga, uning vizual e’tiborining asosiy yo’nalishi bo’lgan kishiga qarab turadi, shu bilan birga ular aytayotganlari haqida o’ylaydi, bu esa ularning aqliy funktsiyalarining oshganligini namoyish etadi. Buni qiladigan kishi, ular boshqa odamni tushunishga, ham vizual, ham ruhiy jihatdan qaratilganga o’xshaydi. [8][9]
- Fokuslanmagan: yuzning noaniq ifodasi ko’pincha qoshlarni ko’tarib, ko’zlarga qaratilmagan ko’rinishga ega bo’ladi. Diqqatsiz bo’lgan kishi, har qanday vazifani bajarishga kamroq ishtiyoq bilan qaraydi. Depressiya, zerikish va xavotirli kayfiyat ko’pincha diqqatni qaratish bilan bog’liq. [10]
- O’ziga ishongan: ishonchli yuz tanasi tili ko’proq yo’naltirilgan, markazlashtirilgan va quvvatli ko’rinishni o’z ichiga oladi. Ishonchli odam, shuningdek, yuqoriga qarab, ko’z bilan aloqa qilishni xohlaydi.
- Qo’rqaman: Qo’rqqan kishining yuzi tana tili stress va umuman kuchsizlantirilgan ko’rinadi. Qoshlari tez-tez ko’tariladi, qoshlari tarang bo’lib ko’rinishi mumkin va og’zi qisman ochiq turishi mumkin. [11] Xafagarchilik singari, qo’rqqan odam ham pastga tushgan ko’zlari bilan pastga qarashga moyil. Agar odam to’satdan qo’rqib yoki qo’rqib ketgan bo’lsa, bunga istisno: bu holda odam beixtiyor boshini orqaga tortadi va tahdid manbasiga qaraydi. Bu tahlikaning manbasini vizual ravishda aniqlayotganda, boshni zararli yo’ldan uzoqlashtirish uchun instinktiv tarzda amalga oshiriladi. Bu hali ham qo’rqinchli javob bo’lgani uchun, ularning diqqat darajasi hali ham diqqat markazida ko’rinadigan ishonchli reaktsiyaga nisbatan kamayadi. Qoshlarini ko’tarish bilan birgalikda ularning bosh terisi ham qisqaradi. “Sochingizni tik turing” kabi iboralar bosh terisi qo’rquvdan to’satdan shartnoma tuzish hissi haqidagi mubolag’a havoladir (horripilatsiya ). Odamning bosh terisi diqqat bilan qarashga qaytganda, qo’rquvdan qisqarishi mumkin: bu holda u qo’rquv hissi bilan kurashadi yoki chalg’itadi, garchi u hanuzgacha davom etsa. Tana tilini faol ishlatadigan, masalan, aktyorlar va ishbilarmonlar kabi ishonchli odamlar paydo bo’lishi uchun foydalaniladigan e’tiborni tiklash uchun ishlatiladigan usullardan biri bu narsalarni ko’proq jismoniy jihatdan ko’rib chiqishdir; bu uning mavjudligini vizual ravishda baholash uchun biror narsaga qarashni yoki biror narsa bilan bevosita jismoniy ta’sir o’tkazish, ya’ni stress to’pini siqish, gul hidi va boshqalarni o’z ichiga olishi mumkin. [12][13]
Yuz tanasining tili chinakam hissiyot belgisi sifatida talqin qilinishi mumkin bo’lsa-da, uning etishmasligi samimiylikning yo’qligini ko’rsatishi mumkin. Masalan, ko’z atrofidagi ajinlar etishmasligi soxta tabassumni taklif qiladi. Bir vaqtning o’zida tadqiqotchilar haqiqiy ishlab chiqarishga ishonishadi tabassum buyruq bilan bajarish deyarli imkonsiz edi. Biror kishi quvonch bilan jilmayganda, ular ko’zlari atrofida ajinlar. Kimdir buni soxtalashtirayotgan bo’lsa, unday emas. Agar kimdir baxtli ko’rinishga harakat qilsa-da, aslida unday bo’lmasa, ajinlar ko’rilmaydi. Ammo yaqinda tadqiqotchilar tomonidan o’tkazilgan tadqiqot Shimoli-sharq universiteti odamlar ishonchli tarzda soxtalashtirishi mumkinligini aniqladilar Dyuken tabassum qildi, ayniqsa ular o’zlarini baxtli his qilmagan paytlarida ham. [14]
Ko’z qorachig’ini alohida ko’rib chiqish mumkin: uning harakati ham kayfiyatga mos keladi, shu bilan u kuzatilganida odamning kayfiyatini etkazishi mumkin. Masalan, tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, odam o’zini nazorat qila olmaydi o’quvchilar va ular kimdir boshqa odamga qiziqish bildirganda yoki biror narsaga qarashganda kengaygan. [15] “Ko’rsatkich sifatida do’stingiz bilan qiziqarli narsa haqida suhbatlashayotganda uning o’quvchining kattaligini tekshiring, so’ngra mavzuni unchalik qiziq bo’lmagan narsaga o’zgartiring va ularning o’quvchilarining shartnoma tuzishini kuzatib boring!”. [15] Odatda, odamning ko’zlari instinktiv ravishda kerak miltillamoq daqiqada 6-10 marta atrofida, lekin shunchaki tomoshabin “jozibali” deb topgan odam yoki ob’ektga qarab, bu tezlikni pasaytirishi va odam suhbatlashayotgan odamni o’ziga jalb qilishi uchun yaxshi ko’rsatkich bo’lishi mumkin va shunday qilib, bu noz-karashma belgisi bo’lishi mumkin. [15]
Tadqiqotlar va xulq-atvor tajribalari shuni ko’rsatdiki, yuzning ifodasi va tana ifodasi insonning hissiy holatining ko’rinadigan belgilarini etkazish nuqtai nazaridan mos keladi. [16] [17] Bu shuni anglatadiki, miya bir-birining yuz va tana ifodalarini bir vaqtning o’zida qayta ishlaydi. [16] Ushbu tadqiqotlarning sub’ektlari yuzni ifodalashga asoslangan hissiyotlarga yuqori aniqlik bilan baho berishdi. Buning sababi shundaki, yuz va tana odatda tabiiy nisbatlarda birgalikda ko’rinadi va yuz va tanadan kelgan hissiy signallar yaxshi birlashtirilgan.
Bosh va bo’yin signallari
Boshning tanasi tili bo’yin bilan birgalikda ko’rib chiqilishi kerak. Umumiy duruş nuqtai nazaridan, bosh tabiiy his etadigan tarzda joylashtirilishi kerak. Bosh va bo’yin orqali etkazilgan tana tili turli xil harakatlarni o’z ichiga oladi. Shu bilan birga, shuni ta’kidlash kerakki, boshning joylashishi uzoq vaqt davomida bo’ynini bo’shatmasdan cho’zilib yoki siqib qo’yishiga olib kelmasligi kerak. Agar bo’yin shu tarzda taranglashgan bo’lsa, u tana tili xabarlarini samarali etkazish uchun uni ishlatish qobiliyatini to’xtatishi mumkin. Bundan tashqari, ba’zi tadqiqotchilar va sog’liqni saqlash amaliyotchilari bosh va bo’yinning uzoq vaqt yomon holati va salbiy ruhiy holatlar o’rtasida bog’liqlik borligini aniqladilar. [18] [19] Shunday qilib, bosh va bo’yni o’z ichiga olgan tana tili zo’riqishni keltirib chiqarmasligi va iloji boricha tabiiyroq bo’lishga intilishi kerak. Tana tilining barcha shakllarida bo’lgani kabi, ma’noni aniq aniqlash uchun iloji boricha ko’proq bog’liq bo’lgan omillarni tushunish foydalidir.
Bosh bilan ishora qilish odatda “ha” deyishning belgisi sifatida qabul qilinadi. Suhbatda uni ma’qullash belgisi sifatida talqin qilish va ma’ruzachini davom ettirishga undash mumkin. Boshning bitta bosh irg’ashi, boshqa odamni hurmat bilan tan olish belgisidir; shu tarzda u hurmat belgisi sifatida odamga ta’zim qilishning Osiyo amaliyotiga o’xshaydi. Boshni chayqash odatda “yo’q” degan ma’noni anglatadi. Ma’nosi jihatidan u bosh irg’ashga qarama-qarshi. Hindistonda a boshcha boshning yonma-yon yonboshlashi va ha, ok, yoki men qandaydir ma’noda tushunaman degan odatiy belgidir. Uning talqini noaniq bo’lishi mumkin va u qo’llaniladigan kontekstga juda bog’liq. [20]
Ko’zlar bilan birgalikda boshning tushishi ta’kidlanganida, bu bo’ysunish belgisini ko’rsatishi mumkin. Boshning pastga tushirilgan holatidan ko’tarilishi, kimdir aytayotgan narsaga qiziqish kuchayganligini ko’rsatishi mumkin.
Boshning yon tomonga burilishi, boshqa odam gapirayotgan narsaga qiziqish ifodasi bo’lishi mumkin. Shu asosda bu qiziqish, noaniqlik yoki so’roq qilish belgisi bo’lishi mumkin. Agar bosh qiyshayganda bosh qo’l bilan ko’tarilsa, demak, bu biron bir narsa haqida o’ylash yoki davom etadigan suhbat nuqtai nazaridan, qiziqmaslik belgisi bo’lishi mumkin. Oldinga ozgina egilgan bosh, orqaga tortilganda shubhali bo’lishi mumkin. [21]
Umumiy tana holatlari
Tiff, Kanadalik rassomning surati Florensiya Karleyl (taxminan 1902)
Tuyg’ularni tana holati orqali ham aniqlash mumkin. Tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, hissiyotni boshqa yoki neytral tuyg’u bilan taqqoslaganda tana holati aniqroq tan olinadi. [22] Masalan, g’azablangan kishi boshqasiga nisbatan ustunlikni tasvirlaydi va ularning holati yondashuv tendentsiyalarini namoyon qiladi. Buni qo’rqinchli odam bilan taqqoslash: ular o’zlarini zaif, itoatkor his qilishadi va ularning holati qochish tendentsiyasini namoyon qiladi, [22] g’azablangan odamning aksi.
O’tirish yoki turish holatlari ham odamning his-tuyg’ularidan dalolat beradi. Kresloning orqa tomonigacha o’tirgan kishi boshini silkitib oldinga egilib, munozarasi bilan birgalikda ularning ochiq, erkin va umuman tinglashga tayyorligini anglatadi. Boshqa tomondan, oyoqlari va qo’llarini oyog’ini tekkizish bilan kesib o’tgan odam, ularning sabrsizligini va munozaradan hissiy jihatdan chetlanganligini anglatadi. [5]
Doimiy munozarada bir kishi ma’ruzachi tomonga oyoqlarini qaratib, qo’llari bilan akimbo turishi, ularni diqqat bilan va suhbatga qiziqishini ko’rsatishi mumkin. Biroq, bu holatdagi kichik farq juda ko’p narsani anglatishi mumkin. [5] Balida qurol-yarog ‘bilan turish qo’pollik deb hisoblanadi.
Supermen pozasi, ikkala qo’lingiz yoki mushtingiz sonning yonida yoki pastki qismida, paket pozasi esa tirsaklarni ichkariga siljitadi va qo’llar kamarga shimilgan yoki egilgan barmoqlarsiz / ularsiz ayollarning erkaklarga qiziqishini anglatadi. [23]
Agar biror kishi bir xil tana holatini uzoq vaqt davomida qabul qilgan bo’lsa, ular qattiq yoki tarang bo’lib ko’rinishi mumkin. Ular ozgina bo’lsa ham o’z holatlarini muntazam ravishda o’zgartirib, bu ta’sirdan qochishlari mumkin.
Ko’krak qafasi
Tananing yuborgan xabarlarini ko’rib chiqishda ko’krak qafasining holati va harakati muhim ahamiyatga ega. Umuman olganda, ko’krak qafasining, ayniqsa sternum atrofining nisbiy to’liqligi yoki sayozligi ham kayfiyat, ham munosabat uchun asosiy ko’rsatkich bo’lishi mumkin. Kundalik sharoitda ko’krak qafasining tana tili baholanganda, bu shakl va hajmning ushbu omillarini instinktiv ravishda baholashni o’z ichiga oladi.
Agar ko’krak qafasi to’la bo’lsa va u nisbatan oldinga joylashsa, demak, bu ishonch belgisidir. Agar u oldinga siljiydigan bo’lsa, demak, bu odam ijtimoiy jihatdan taniqli bo’lishni va jismoniy ishonchni bildirishni xohlashining belgisi bo’lishi mumkin. Ko’krak orqaga tortilganda, bu kamroq ishonchli munosabatni ko’rsatishi mumkin.
Agar biror kishi ko’kragini boshqa odamga yaqinlashtirsa, bu suhbat davomida ularga ko’proq e’tibor berish belgisi bo’lishi mumkin, yoki boshqa holatlarda bu jismoniy da’vo va tajovuzkorlik belgisi bo’lishi mumkin.
Ko’krakka teginish turli xil narsalarni ko’rsatishi mumkin. Ikki qo’lini yuragi ustiga qo’ygan kishi, aytayotgan gaplarida samimiy ekanliklarini ta’kidlash uchun shunday qilishi mumkin. Ko’krak qafasini, ayniqsa yurak ustidan ishqalash bezovtalik belgisi bo’lishi mumkin, ehtimol stress va zo’riqish. Ko’krak qafasi tilining boshqa misollarida bo’lgani kabi, bu odamning yurak urishi bilan bog’liq bo’lishi mumkin. [24] [25]
Elkalar
‘Elkalar [. ] biz haqimizda boshqalarning fikrini shakllantiradi, ular bizning sog’ligimiz va hissiyotlarimizni ochib beradi va biz bilan muloqot qilishda yordam beradi’ [26]
Ko’krak qafasi singari, elkalarning holati ham osonlikcha kuzatiladigan tana tili belgisidir. Ko’krak oldinga yelkalar orqaga qaytsa, bu umuman ishonchni bildiradi. Agar elkalar tanani egib oldinga qarab turgan bo’lsa, demak bu past ishonch yoki o’z-o’zini hurmat qilish belgisi bo’lishi mumkin; Shuningdek, bu tushkunlik yoki qayg’u tuyg’usini namoyish etishi mumkin. [27] Odatda odam bo’shashgan bo’lsa, elkalari pastroq joylashadi; agar ular zo’riqish yoki tashvish his qilsalar, unda ular ko’tarilgan holatda ushlab turiladi. [28]
Yelkalarning qisilishi, tez va yuqoriga qarab harakatlanish ko’pincha nimanidir bilmaslik yoki qandaydir tarzda yordam bera olmaslik belgisi sifatida beriladi, qisman tanadagi taniqli pozitsiyalari tufayli kuchli va egiluvchan elkalar muloqot qilishga yordam beradi. hayotiylik va tabiiy ritm hissi. Aksincha, agar elkalar zaif va harakatsiz bo’lsa, ehtimol bu tez-tez tanazzulga uchraganligi sababli, bu odamning tushkunlikka tushganligi haqida taassurot qoldirishi mumkin. [29]
Imo-ishoralar
Imo-ishoralar – bu tana qismlari bilan qilingan harakatlar (masalan, qo’llar, qo’llar, barmoqlar, bosh, oyoqlar) va ular ixtiyoriy yoki beixtiyor bo’lishi mumkin. [5] Qo’l imo-ishoralarini bir necha xil talqin qilish mumkin. Muhokamada, kimdir turganda, o’tirganda yoki hatto qo’llarini bukib yursa, bu odatda kutib olish ishorasi emas. Bu ularning yopiq aqli borligini va, ehtimol, notiqning nuqtai nazarini tinglashni istamasligini anglatishi mumkin. Qo’l imo-ishoralarining yana bir turiga, shuningdek, ishonchsizlikni va ishonchsizlikni ko’rsatib, boshqasini kesib o’tgan qo’l kiradi. [5]
Barbara Pease va Allan Piz, mualliflari Tana tilining aniq kitobi, hamma yelka qisadi. Yelka – bu odam sizning aytayotganingizni tushunmasligini ko’rsatish uchun ishlatiladigan universal imo-ishoraning yaxshi namunasidir. “Bu uchta asosiy qismdan iborat bo’lgan imo-ishora”, deb davom etadilar ular. “Hech narsa ko’rinmaydigan ochiq xurmolar qo’llarida yashirilmoqda, tomoqni hujumdan himoya qilish uchun egilgan egnilar va ko’tarilgan qosh, bu universal, itoatkor salom”. [30]
Qo’l imo-ishoralari ko’pincha ularni yaratgan odamning farovonlik holatini anglatadi. Bo’shashgan qo’llar ishonch va o’ziga ishonchni bildiradi, siqilgan qo’llar esa stress yoki g’azab belgilari sifatida talqin qilinishi mumkin. Agar biror kishi qo’llarini siqib chiqarsa, bu asabiylashish va tashvishlanishni namoyish etadi. [5]
Barmoq imo-ishoralari, shuningdek, odatda nutqni namuna qilish uchun, shuningdek ularni yashovchi odamning farovonlik holatini ko’rsatish uchun ishlatiladi. Ba’zi bir madaniyatlarda ko’rsatkich barmog’i yordamida ishora qilish maqbul hisoblanadi. Biroq, odamga ishora qilish boshqa madaniyatlarda tajovuzkor deb qaralishi mumkin – masalan, hindu e’tiqodiga sherik bo’lganlar barmoq bilan ishora qilishni haqoratli deb hisoblashadi. Buning o’rniga ular bosh barmoqlari bilan ishora qiladilar. [31] Xuddi shunday, AQSh, Janubiy Afrika, Frantsiya, Livan va Germaniya kabi mamlakatlarda bosh barmog’ini ishorasi “yaxshi” yoki “yaxshi” ni ko’rsatishi mumkin. Ammo Eron, Bangladesh va Tailand singari boshqa mamlakatlarda ham xuddi shu imo-ishora haqoratdir, bu AQShda o’rta barmoqni ko’rsatishga tengdir. [31]
Ko’pgina madaniyatlarda Head Nod “Ha” yoki kelishuvni bildirish uchun ishlatiladi. Bu ta’zimning sustlashgan shakli – odam ramziy ma’noda ta’zimga boradi, lekin qisqa to’xtaydi, natijada bosh irg’adi. Ta’zim qilish – bu itoatkor imo-ishora, shuning uchun Bosh Nod bizni boshqa odamning nuqtai nazari bilan yurishimizni ko’rsatadi. Ko’zi ojiz bo’lib tug’ilgan odamlar bilan olib borilgan tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, ular ushbu imo-ishora bilan “Ha” degan ma’noni anglatadi. [32] [ ishonchsiz chekka manbai? ]
Qo’l siqish
Qo’l siqish bu salomlashish marosimlari bo’lib, odatda uchrashish, salomlashish, tabriklash, do’stlikni ifoda etish yoki kelishuv tugagandan so’ng qo’llaniladi. Ular ko’pincha ishonch va / yoki hissiyot darajasini ushlash va ko’z bilan aloqa qilish kabi omillar orqali aks ettiradi. [5] Tadqiqotlar bir nechta qo’l siqish uslublarini tasnifladi, [31] masalan. barmoq siqish, suyak maydalagich (qo’llarni juda qattiq silkitib qo’yish), mayin baliqlar (qo’llarni juda zaif silkitib) va boshqalar. Qo’l siqish AQShda mashhur bo’lib, erkaklar va ayollar o’rtasida foydalanish uchun mosdir. Biroq, musulmon madaniyatlarida erkaklar hech qanday tarzda qo’l berib yoki ayollarga tegishi mumkin emas va aksincha. Xuddi shunday, hindu madaniyatlarida hindu erkaklar hech qachon ayollar bilan qo’l berib ko’rishlari mumkin emas. Buning o’rniga ular ayollarni xuddi ibodat qilgandek qo’llarini qo’yib kutib olishadi. Bu Hindistonda juda keng tarqalgan. [ iqtibos kerak ]
Qattiq va do’stona qo’l berkitish uzoq vaqtdan beri ishbilarmonlik dunyosida yaxshi taassurot qoldirish usuli sifatida tavsiya etilgan va salomlashish qadimgi zamonlardan beri sizning qurolingiz bo’lmagan musofirga ko’rsatma sifatida saqlanib kelinmoqda. [33]
Nafas olish
Bilan bog’liq tana tili nafas olish va nafas olish tartiblari odamning kayfiyati va ruhiy holatini ko’rsatishi mumkin; shu sababli, tana tili va nafas olish o’rtasidagi munosabatlar ko’pincha biznes uchrashuvlari va taqdimotlar kabi sharoitlarda ko’rib chiqiladi. Odatda, diafragma va qorinni ko’proq ishlatadigan chuqurroq nafas olish tinch va ishonchli taassurot qoldirish deb talqin etiladi; aksincha, sayoz, o’ta tez nafas olish ko’pincha ko’proq asabiy yoki xavotirli taassurot qoldirish sifatida talqin etiladi. [34]
Ba’zi biznes maslahatchilari, masalan, targ’ibotchilar neyro-lingvistik dasturlash, o’zaro tushunish taassurotini etkazish uchun odamning nafas olish tartibini aks ettirishni tavsiya eting. [35]
Turli xil jismoniy harakatlar
Biror kishining og’zini yopib qo’yishi hissiyotni va ehtimol noaniqlikni bostirishni anglatadi. Bu ularning qattiq o’ylayotganligini va bundan keyin nima deyishni bilmayotganligini anglatishi mumkin. [5] Tana tili va og’zaki bo’lmagan signallar orqali siz muloqot qilayotgan narsalar boshqalar sizni qanday ko’rishiga, sizni qanchalik yaxshi ko’rishi va hurmat qilishiga, sizga ishonadimi yoki yo’qligiga ta’sir qiladi.
Afsuski, ko’p odamlar chalkash yoki salbiy og’zaki bo’lmagan signallarni o’zlari bilmagan holda yuborishadi. Bu sodir bo’lganda, ulanish ham, ishonch ham buziladi.
Boshqa pastki toifalar
Okuleziya
Asosiy maqola: Okuleziya
Tana tilining pastki toifasi bo’lgan okülzika ko’z harakati, ko’z harakati, qarash va ko’z bilan bog’liq og’zaki bo’lmagan aloqalarni o’rganadi. Ijtimoiy yoki xulq-atvor fanlari sifatida okulzika ko’zning xulq-atvoridan ma’no olishga qaratilgan og’zaki bo’lmagan muloqot shaklidir. [36] Bundan tashqari, Oculesics madaniy jihatdan bog’liqligini ta’kidlash juda muhimdir, masalan, an’anaviy ravishda Angliya-sakson madaniyat, qochish ko’z bilan aloqa qilish odatda ishonchsizlik, aniqlik yoki haqiqat yo’qligini tasvirlaydi. [37] Biroq, Lotin madaniyati, to’g’ridan-to’g’ri yoki uzoq muddatli ko’z bilan aloqa qilish siz suhbatlashayotgan odamga qarshi turishingizni yoki u bilan romantik qiziqishingiz borligini anglatadi. [37] Bundan tashqari, ko’plab Osiyo madaniyatlarida uzoq vaqt ko’z bilan aloqa qilish g’azab yoki tajovuzkorlik belgisi bo’lishi mumkin.
Haptics
Asosiy maqola: Gaptik aloqa
Baptizm tili subkategori bo’lgan Haptics – bu teginish va uning aloqada qanday ishlatilishini o’rganishdir. [38] Shunday qilib, qo’l siqish, qo’l ushlash, orqaga shapaloqlash, beshga ko’tarilish, kimgadir qarshi g’iybat qilish yoki kimnidir qoqish ma’nosiga ega. [38]
Tana tili loyihasi asosida, [38] teginish tug’ilish paytida eng rivojlangan tuyg’u bo’lib, dunyoga bo’lgan dastlabki qarashlarimizni shakllantiradi. Teginish yordamida tinchlantirish uchun, o’yin paytida ko’ngil ochish uchun, noz-karashma qilish uchun, kuchini ifoda etish va odamlar bilan, masalan, chaqaloq va onasi bilan aloqalarni saqlab qolish uchun foydalanish mumkin. Teginish alohida his-tuyg’ularni ko’tarishi va shu hissiyotlarning intensivligini ko’rsatishi mumkin. Boshqa signallarning yo’qligi teginish davomiyligi va turiga qarab g’azab, qo’rquv, nafrat, sevgi, minnatdorchilik va xushyoqishni bildirishi mumkin. Teginishning ma’nosiga ko’plab omillar ta’sir qiladi, masalan, teginish davomiyligi va tanadagi joylashish.
Tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, odamlar boshqalarning teginish orqali muloqotini kuzatib, o’zgacha his-tuyg’ularni aniq dekodlashlari mumkin. [39]
Heslin beshta haptik toifani belgilab beradi: [40]
Funktsional / professional vazifaga yo’naltirilganligini ifodalaydi
Donald Uolton [41] uning kitobida ta’kidlashicha, teginish ikki kishining yaqinligi yoki ishonchining yakuniy ifodasidir, lekin biznesda yoki rasmiy munosabatlarda tez-tez ko’rinmaydi. Teginish tashabbuskor tomonidan yuboriladigan xabarning qanchalik maxsus ekanligini ta’kidlaydi. “Agar maqtov so’zi yelkasiga tegish bilan birga bo’lsa, bu lentadagi oltin yulduz”, deb yozgan Uolton. [41]
Ijtimoiy / odobli bu marosimning o’zaro ta’sirini ifodalaydi
Jons va Yarbrouning tadqiqotlari [42] teginish bilan aloqani odamlarga boshqalar bilan yaxshi munosabatlarni saqlashga yordam beradigan eng samimiy va ta’sirchan shakl sifatida qaradi. Masalan, Jons va Yarbrou strategik teginish odatda g’ayritabiiy yoki yashirin niyat bilan teginishning bir qatori ekanligini tushuntirishdi, shuning uchun ularni teginishdan o’yin kimnidir ular uchun biror narsa qilishiga undashga o’xshaydi. [42]
Do’stlik / iliqlik o’ziga xos munosabatni ifodalovchi
Sevgi / yaqinlik bu hissiy bog’liqlikni ifodalaydi
Ommaviy aloqalar sizning sherikingiz “olib ketilgan “ligini boshqalarga ko’rsatadigan” taqish belgisi “sifatida xizmat qilishi mumkin. [43] Er-xotin qo’llarini ushlashganda, qo’llarini bir-biriga quchoqlashganda, bu boshqalarning birgalikda ekanliklarini ko’rsatadigan “taqish belgisi”. “Bog’lanish belgilaridan” foydalanish Burgoon, Buller va Woodallga ko’ra turmush qurgan hamkasblari o’rtasidagi munosabatlarga qaraganda, juftliklar tanishish va uchrashish bosqichlarida ko’proq qo’llaniladi. [44]
Jinsiy / uyg’otish bu jinsiy niyatni ifodalaydi.
Madaniyat ichida yuzaga keladigan teginish miqdori ham madaniy jihatdan bog’liqdir.
Proksemika
Asosiy maqola: Proksemika
Tasvirlangan diagramma Edvard T. Xoll insonning shaxslararo masofalari, ko’rsatib berish radius metr va metrlarda
Tana tilining og’zaki bo’lmagan dunyosidagi yana bir diqqatga sazovor joy – bu proksemika deb ham ataladigan kosmik munosabatlardir. Tomonidan kiritilgan Edvard T. Xoll 1966 yilda proksemika – bu odamlar bir-birlari bilan o’zaro munosabatlari davomida o’lchanadigan masofalarni o’rganadi. [45] Kitobda, Tana tili, [46] Yuliy Fast biz tana tili orqali boshqalarga yuboradigan yoki qabul qiladigan signallarning proksemikani tana tilining muhim qismiga bog’laydigan bizning shaxsiy hududlarimizni boshqalarning bosib olishlariga reaktsiyasi ekanligini eslatib o’tdi.
Hall shuningdek, ko’pchilik erkaklar faoliyat yuritadigan to’rtta alohida zonalarni ishlab chiqdi: [45]
Yaqin masofa quchoqlash, teginish yoki pichirlash uchun
Yopish fazasi – 15 dyuymdan kam (15 sm) Uzoq faza – 6 dan 18 dyuymgacha (15 dan 46 sm gacha)
Shaxsiy masofa yaxshi do’stlar yoki oila a’zolari o’rtasidagi o’zaro munosabatlar uchun
Yopish fazasi – 1,5 dan 2,5 futgacha (46 dan 76 sm gacha) Uzoq faza – 2,5 dan 4 futgacha (76 dan 122 sm gacha)
Ijtimoiy masofa tanishlar orasidagi o’zaro munosabatlar uchun
Yopish fazasi – 4 dan 7 futgacha (1,2 dan 2,1 m gacha) Uzoq faza – 7 dan 12 futgacha (2,1 dan 3,7 m gacha)
Jamoat masofasi omma oldida so’zlash uchun ishlatiladi
Yopish fazasi – 12 dan 25 futgacha (3,7 dan 7,6 m gacha) Uzoq faza – 25 fut (7,6 m) yoki undan ko’proq.
Jismoniy masofadan tashqari, suhbatdoshlar o’rtasidagi yaqinlik darajasi “ijtimoiy-petal ijtimoiy-fugal o’qi” yoki “suhbatdoshlarning elkalari o’qi tomonidan hosil qilingan burchak” bilan ham aniqlanishi mumkin. [47]
Ikki kishi orasidagi masofani o’zgartirish yaqinlik istagini bildirishi, qiziqish yo’qligini e’lon qilishi yoki hukmronlikni kuchaytirishi / kamaytirishi mumkin. [48] Shuningdek, u ishlatiladigan tana tiliga ta’sir qilishi mumkin. Masalan, odamlar gaplashganda, ular bir-birlariga yuzma-yuz turishni yoqtirishadi. Agar ularni yonma-yon o’tirishga majbur qilsalar, ularning tanasi tili elkama-elka suyanib, ko’z bilan ko’z bilan aloqa qilmaslikning o’rnini to’ldirishga harakat qiladi. [48]
Shuni ta’kidlash kerakki, boshqa tana tillarida bo’lgani kabi, madaniyatga qarab yaqinlik diapazoni farq qiladi. Xoll “ikki kishining jismoniy aloqasi . bir madaniyatda mukammal, boshqasida esa mutlaqo taqiq bo’lishi mumkin” degan fikrni ilgari surdi. [49]
Lotin tilida umuman begona bo’lishi mumkin bo’lgan odamlar juda yaqin aloqada bo’lishlari mumkin. Ular tez-tez yonoqlaridan o’pishib salomlashishadi. Nortlar esa qo’l berib ko’rishni afzal ko’rishadi. Ular qo’lni chayqash bilan bir oz jismoniy aloqa qilishgan bo’lsa-da, ular boshqa odam o’rtasida ma’lum miqdordagi jismoniy bo’shliqni saqlab qolishadi. [50]
Ovoz ohanglari
Tana bizning nafas olish uslubimizga ham katta ta’sir ko’rsatadi, bu esa so’zlarni gapirish uslubiga katta ta’sir ko’rsatadi. [51]
Ovozning o’ziga xos ohanglari tana tilining ayrim turlari bilan bog’liq. Masalan, kimningdir ovoz ohangida u baxtli ekanligi taassurotlari paydo bo’lsa, demak, ularning tana tili odatda shunga o’xshash taassurot qoldiradi. [52] Buning sabablaridan biri shundaki, odamning kayfiyati o’zgarganda uning nafas olish tartibi o’zgaradi. Bu ularning tana tiliga, shuningdek, ularning ovoz ohangiga bevosita ta’sir ko’rsatadigan va sezilib turadigan qorin ichki bosimiga (IAP) ta’sir qiladi. Masalan, agar odam o’zini ishonchli his qilsa, u holda uning nafas olish tartibi chuqurlashadi, IAP ko’payadi va ovoz ohanglari to’la va kuchliroq bo’ladi. Agar ular bezovtalikni his qilsalar, ularning nafasi juda sayoz bo’lib, IAP kamayadi va ovozi ingichka va zaifroq bo’ladi. Shunday qilib, odamning ruhiy holati uning nafas olish tarzida aks etishiga asoslanib, bu ham ovoz ohangiga, ham tana tiliga ta’sir qiluvchi omil bo’lib, ularning ovoz ohanglari tana tili kabi kayfiyat tuyg’usini bildirishga moyil bo’ladi va aksincha. . Ayniqsa, raqamli ovozdan foydalanadigan hands-free qurilmalar, masalan Amazon.com Ning Alexa, raqamli ovozdan IAP ovozini chiqarishga yoki cheklashga moyil. Shuning uchun ovozda odamga o’xshash ohang to’liqligi yo’q va robotikroq ko’rinadi.
Ba’zi tana holatlari ovoz ohangiga sezilarli ta’sir ko’rsatishi mumkin. Masalan, kimdir kresloda o’tirgancha chalqancha o’tirgan holda gapirayotgan bo’lsa, bu nafas olish tizimiga, shu jumladan tomoqqa to’sqinlik qiladi va ovoz ohangini bo’g’ib qo’yishi va degenergetik, baxtsiz yoki zerikkan taassurot qoldirishi mumkin. Holbuki, ular tik o’tirganlarida, bu nafas olish tizimining to’siqsiz bo’lishiga va ovoz ohangining aniqroq, baquvvat va diqqatli bo’lishiga imkon beradi. [51]
Xulosa
Odamlarning aloqasi nihoyatda murakkab va ifoda etilgan munosabatlarga nisbatan qat’iy qaror qabul qilish uchun barchaga qarash kerak. [53]
Tana tili insonning boshqalarga ko’rsatadigan munosabatiga katta hissa qo’shadi. Albert Mehrabian his-tuyg’ular va qarashlar (ya’ni, yoqtirmaslik) bilan bog’liq suhbat paytida, aytilganlarning 7% aytilganlar orqali, 38% ovoz ohangida va ko’pchilik, 55% tana tilida bo’lishini ta’kidlaydi. Bu, shuningdek, “7% -38% -55% qoida” deb nomlanadi, [54] va ko’pincha odamlarning aloqalarini o’rganishda ko’rib chiqiladi. Uchta omilning har biriga tegishli bo’lishi kerak bo’lgan foiz ulushi to’g’risida kengroq bahs-munozaralar mavjud bo’lsa-da, odatda, tana tili odamning munosabatini aniqlashda asosiy rol o’ynashi haqida kelishilgan.
Odam etkazadigan munosabatni o’zgartirish uchun tana tilini o’zgartirishi mumkin; bu o’z navbatida boshqa odam bilan bo’lgan munosabatlarga ta’sir qilishi mumkin. Rasmiy yoki norasmiy munosabat bildirilganligi, boshqalarning javobiga ta’sir qilishi mumkin. Masalan, agar intervyu beruvchisi rasmiy munosabatni bildirsa, unda bu ishbilarmonlik kabi taassurot qoldiradi, bu esa suhbatdoshni jiddiyroq javob berishga undaydi. Bu ular o’rtasida yanada professional munosabatlarni rivojlantirishi mumkin. Shu bilan bir qatorda, agar suhbatdosh norasmiy munosabatni bildirsa, u holda bu ochiqroq va tasodifiy taassurot qoldiradi. Bu suhbatdoshning ochiq javobini olish, ularni yanada aniqroq javoblar berishga undash va shaxsiy munosabatlarni rivojlantirish uchun ishlatilishi mumkin.
Tayyorlik
Basketbol maydoniga tushganingizda, yoningizdagi barcha jamoadoshlaringiz tezlashib, borishga tayyor bo’lsalar, siz boshqa tomon, ularning kuchi va birligi, kayfiyati va tana holati haqida taassurot qoldirasiz. Albatta, jismoniy xususiyatlar sportda kuchliroq, ammo siyosatda shunga o’xshash narsa yuz beradi, bu erda siz u yoki bu tomonning kayfiyatini shunchaki ularga qarab, u erda birga o’tirib o’qishingiz mumkin. [55]
Tana tili harakat qilishga tayyorligi haqidagi taassurotni etkazishi mumkin. Bu har doim jismoniy ma’noda kuzatiladigan bo’lsa-da, uni “jismoniy mashaqqatga tayyorlik” yoki “ijtimoiy ta’sir o’tkazishga tayyorlik” deb ajratish mumkin. Bunday tayyor holatlar odamning butun vujudiga, ovoz ohangiga va tana tili orqali qanday taassurot qoldirishiga ta’sir qiladi. Yuqori darajadagi tayyorgarlik holatini yuqori energiya yoki intensivlik holatida deb ham atash mumkin. Tayyor bo’lmagan holatlarga nisbatan, tayyorgarlikning aksariyat holatlari odatda chuqurroq nafas olish tartibini, asab tizimining qo’zg’alishini kuchayishini va yurak urish tezligini oshiradi. [56] Bunday fiziologik ta’sirlar odamning terisiga va uning tashqi ko’rinishiga to’liq ta’sir qiladi. Nisbatan aytganda, odamning tayyor holatida terisi odatda to’laqonli va tarangroq bo’lib ko’rinadi, tayyor bo’lmagan holatda esa ingichka va mayinroq bo’ladi. Jismoniy kuch sarflashga tayyor bo’lish, odatda, bu ta’sirlar intensivligi va ingl.
Jismoniy kuch sarflashga tayyorlik
Bu inson o’zini jiddiy jismoniy mashqlar qilishga tayyorlagan payt. Masalan, sport bilan shug’ullanadigan kishi o’ynashni boshlashdan oldin, ular o’zlarini tanalarini isitib, oldilariga qo’yilgan vazifalarga psixologik e’tibor bilan tayyorlab qo’yishgan. Ular shu bilan o’zlarini sarflashga tayyor holatidadirlar. Kuzatuvchiga ular “pompalanadigan” ko’rinadi. Ularning tana tili shiddatli va tezroq harakat qilmoqchi ekanliklarini anglatadi, ular jismonan kattaroq ko’rinadi va ularning harakatlari ko’pincha kattaroqdir. [57] [58]
Agressiv pozitsiya ehtimoliy jismoniy zo’ravonlik taassurotini etkazish uchun tashqi ko’rinishini bo’rttirib ko’rsatmoqda yoki taqlid qiladi, bu esa kimnidir qo’rqitadi. Shunday qilib va torso odatdagidan sezilarli darajada kengayganligi sababli, ushbu tayyorgarlik shakli uchun boshqa og’zaki so’zlar “mustahkamlash” yoki “balonlash”; and due to the preloading of the body’s muscular system for action it is sometimes referred to as ‘loading up’. Aggressive posturing may also sometimes involve a clenching of the fists. [59]
Readiness for social interaction
Readiness for social interaction also involves a pumping up effect but in a different manner, which is usually less pronounced. Due to the different intention, in terms of the future actions, a readiness for social interaction may also involve a person preparing their head, neck and throat for speech, their arms for gesturing, and their legs and torso for the stance they intend to adopt while speaking i.e. preparing how to stand and what shifts of bodyweight to use before giving a speech. When a person is planning to socially interact their body language will in general become more open as they prepare to engage conversationally. This means that they will appear more confident with, and receptive to, another person. For example, if someone was seated with open body language, then they may face someone with their arms open and resting on the sides of the chair; whereas if they were sitting with closed body language they may sit facing away slightly from the other person with their arms folded. This may signal that they are uncomfortable or disinterested in the conversation. Each type of body language indicates a readiness for the conversation to progress in a particular way: either more willingly or more hesitantly. If a person was sitting forward in their chair, this may indicate a willingness to get up: in conversational terms this seated readiness posture may be interpreted as an eagerness to begin a project or other venture. Alternatively, it may simply signal a desire to conclude the conversation. [60] [61]
A body language warm up routine consisting of power poses may also be used by people to prepare themselves for a social engagement: ‘According to Harvard professor Amy Cuddy, two minutes of power posing- standing tall, holding your arms out or toward the sky, or standing like Superman, with your hands on hips- will dramatically increase your confidence.’ [62]
Universal vs. culture-specific
Scholars have long debated on whether body language, particularly facial expressions, are universally understood. Yilda Darvin ‘s (1872) evolyutsion nazariya, he postulated that facial expressions of emotion are inherited. [63] On the other hand, scholars have questioned if culture influences one’s bodily expression of emotions. Broadly, the theories can be categorized into two models:
Cultural equivalence model
One of the strongest pieces of evidence that supports this model was a study conducted by Pol Ekman and Friesen (1971), where members of a preliterate tribe in Papua-Yangi Gvineya reliably recognized the facial expressions of individuals from the United States. Culturally isolated and with no exposure to US media, there was no possibility of cross-cultural transmission to the Papuan tribesmen. [65]
Cultural advantage model
On the other hand, the cultural advantage model predicts that individuals of the same race “process the visual characteristics more accurately and efficiently than other-race faces”. [66] Other factors that increase accurate interpretation include familiarity with nonverbal accents. [67]
There are numerous studies that support both the cultural equivalence model and the cultural advantage model, but reviewing the literature indicates that there is a general consensus that seven emotions are universally recognized, regardless of cultural background: happiness, surprise, fear, anger, contempt, disgust, and sadness. [68]
Recently, scholars have shown that the expressions of pride and shame are universal. Tracy and Robins (2008) concluded that the expression of pride includes an expanded posture of the body with the head tilted back, with a low-intensity face and a non-Duchenne smile (raising the corner of the mouth). The expression of shame includes the hiding of the face, either by turning it down or covering it with the hands. [65]
Ilovalar
Fundamentally, body language is seemed as an involuntary and unconscious phenomena that adds to the process of communication. Despite that, there have been certain areas where the conscious harnessing of body language – both in action and comprehension – have been useful. The use of body language has also seen an increase in application and use commercially, with large volumes of books and guides published designed to teach people how to be conscious of body language, and how to use it to benefit them in certain scenarios. [46]
The use of body language can be seen in a wide variety of fields. Body languages has seen applications in instructional teaching in areas such as second-language acquisition [69] and also to enhance the teaching of subjects like mathematics. A related use of body language is as a substitution to verbal language to people who lack the ability to use that, be it because of deafness or aphasia. Body language has also been applied in the process of detecting deceit through micro-expressions, both in law enforcement and even in the world of poker. [70] Sometimes, Language Barrier could be such a problem to foreign people. Therefore, body language would be very beneficial to be used in communication.
Instructional teaching
Ikkinchi tilni sotib olish
The importance of body language in ikkinchi tilni sotib olish was inspired by the fact that to successfully learn a language is to achieve discourse, strategic, and sotsiolingvistik vakolatlar. [71] Sociolinguistic competence includes understanding the body language that aids the use of a particular language. This is usually also highly culturally influenced. As such, a conscious ability to recognize and even perform this sort of body language is necessary to achieve fluency in a language beyond the discourse level.
The importance of body language to verbal language use is the need to eliminate ambiguity and redundancy in comprehension. [71] Pennycook (1985) suggests to limit the use of non-visual materials to facilitate the teaching of a second language to improve this aspect of communication. He calls this being not just bilingual but also ‘bi-kinesic’. [72]
Enhancing teaching
Body language can be a useful aid not only in teaching a second language, but also in other areas. The idea behind using it is as a nonlinguistic input. [73] It can be used to guide, hint, or urge a student towards the right answer. This is usually paired off with other verbal methods of guiding the student, be it through confirmation checks or modified language use. Tai [74] in his 2014 paper provides a list of three main characteristic of body language and how they influence teaching. The features are intuition, communication, and suggestion.
- The intuitive feature of body language used in teaching is the exemplification of the language, especially individual words, through the use of matching body language. For example, when teaching about the word “cry”, teachers can imitate a crying person. This enables a deeper impression which is able to lead to greater understanding of the particular word. [74]
- The communicative feature is the ability of body language to create an environment and atmosphere that is able to facilitate effective learning. A holistic environment is more productive for learning and the acquisition for new knowledge. [74]
- The suggestive feature of body language uses body language as a tool to create opportunities for the students to gain additional information about a particular concept or word through pairing it with the body language itself. [74]
Detecting deceit
Huquqni muhofaza qilish
Despite the absence of evidence indicating that non-verbal lie detection works (whether by law enforcement or others) and its rejection by the scholarly community as an effective way to detect lies, law enforcement still relies on it. [75]
Ko’p sonli Federal tergov byurosi (FBI) Law Enforcement Bulletins have addressed body language as a purported tool for “evaluation truthfulness and detecting deception.” [76] [77] Another side of body language is that of the investigators themselves. The body language of the members of law enforcement might influence the accuracy of eyewitness accounts. [78]
Poker
Asosiy maqola: Poker
The game of poker involves not only an understanding of probability, but also the competence of reading and analyzing the body language of the opponents. A key component of poker is to be able to “cheat” the opponents. To spot these cheats, players must have the ability to spot the individual “ticks” of their opponents. Players also have to look out for signs that an opponent is doing well.
Kinesika
Asosiy maqola: Kinesika
Kinesics is the study and interpretation of nonverbal communication related to the movement of any part of the body or the body as a whole; [79] in layman’s terms, it is the study of body language. Biroq, Rey Birdvistell, who is considered the founder of this area of study, never used the term tana tili, and did not consider it appropriate. He argued that what can be conveyed with the body does not meet the tilshunos ‘s definition of language. [80]
Birdwhistell pointed out that “human gestures differ from those of other animals in that they are polysemic, that they can be interpreted to have many different meanings depending on the communicative context in which they are produced”. And, he “resisted the idea that ‘body language’ could be deciphered in some absolute fashion”. He also indicated that “every body movement must be interpreted broadly and in conjunction with every other element in communication”. [80]
Shunga qaramay, tana tili is still more widely used than kinesika.Dr. Maziar Mir in his book Body Language of Iran, has defined body language as follows: to all gestures, postures, movements, human behavior, body gestures, and even model and gesture of speaking, or all postures of making sounds without making a sound that is based on The age, sex, height, weight, and social or geographical status of human beings are referred to as body language or body language or body language or non-verbal communication.
Shuningdek qarang
- Tana tilini kompyuterda ishlash
- Display rules
- Mirror neyron
- Taqlid
- To’g’ridan-to’g’ri va majoziy til
- Metafora
- Mimoplastic art
- Tabassum
- Yuzdagi harakatlarni kodlash tizimi
- Og’zaki bo’lmagan ta’lim buzilishi
- Autizm spektri
- Bayonotlarni tahlil qilish
- Universal language