Tarbiya” fani nima maqsadda joriy etildi

6. O‘quv fani mohiyati 50% nazariy, 50% amaliy asosga qurilgan.

Забони тоҷикӣ, 9 синф, Кабиров М., 2019

Учебник по таджикскому языку для 9 класса на таджикском языке.

Аз он рӯзгоре, ки забони гӯё чун воситаи мухобира (ба ҳамдигар хабар расонидан) дар олами воқеи падид омад, одамон ба илму маърифат майл намуданд, зеро ки забон бо тафаккур алоқаи бевосита дорад. Ҳар фикре, ки дар майнаи мо пайдо мешавад, тавассути маводи забои шакл мегирад ва бо воситаи он ифода мегардад.
Забон дар ҳаёти ҷомеа аҳамияти бузург дорад. Вай оинаи фарҳанг, пояи миллат, инкишофдиҳандаи кори тафаккур буда, дар айни ҳол, гузаротарин силоҳи мубориза барои сулҳу салоҳ низ мебошад.

ҶУМЛАИ МУРАККАБ.
Дар ҷумлаҳои содда гӯянда танҳо дар бораи ҳодисае ва ё ягон далсяи воқеие хабар медиҳад, вале алоқамандии дастурии байни ҷумлаҳои содда ба назар иамерасад. Ҳар як ҷумлаи содда дорои далелҳои ҷудогона буда, амалу ҳолати онҳо ба таври худ тасвир шудаанд. Ин буд, ки дар сутуии аввал дар ҳар як ҷумлаи содца як фикр ё далеле ифода ёфгааст. Аз ин рӯ, ҳар кадоми онҳо дорои мазмуни ҷудогона мебошанд. Ин маънй шакли наҳвии онҳоро, ки ҷумлаи содда мебошанд, муайян намудааст. Аз ин ҷост, ки ҷумлаҳои мазкур бо оҳанги ба ҷумлаҳои соддаи хабари (ҳикояги) хос талаффуз мегарданд.

Дар ҷумлаҳои сутуни дуюм бошад, алоқамандии ҳодисаҳои табиат, муносибати байни одамон ва монанди инҳо равшантар ифода гашта, муносибатҳои маъноии замони, хилофи ва сабабу натиҷа мавқеи асосиро ишғол намудаанд. Ахбори дар ин ҷумлаҳо овардашуда аз як ҳодиса ё далел иборат нест, балки ҳар кадоми онҳо дорои ду далел ё ду ҳодисаи мазмунан ба ҳам наздик буда, барои ифодаи як фикри умуми ташаккул ёфтаанд. Бояд гуфт, ки дар баъзе навъҳои ин гуна ҷумлаҳо теъдоди ҷумлаҳои содда зиёданд.

МУНДАРИҶА.
Муқаддима.
Такрор. Ибора, ҷумла ва аъзоҳои ҷумла.
§1. Ибора ва ҷумла.
§2. Аъзоҳои ҷумла.
Ҷумлан мураккаб.
§3. Маълумоти умуми дар бораи ҷумлаи мураккаб.
§4. Хелҳои асосии ҷумлаҳои мураккаб.
Ҷумлаҳои мураккаби пайваст. Ҷумлаҳон мураккаби пайвандакдор.
§5. Маълумоти умумй дар бораи ҷумлаҳои мураккаби пайваст.
§6. Хелҳои асосии ҷумлаи мураккаби пайвасти пайвандакдор.
Ҷумлаи мураккаби тобеъ.
§7. Маълумоти умуми дар бораи ҷумлаи мураккаби тобсъ.
§8. Сарҷумла ва ҷумлаи пайрав.
Хелҳои ҷумлаи пайрав.
§9. Ҷумлаи пайрави мубтадо.
§10. Ҷумлаи пайрави хабар.
§11. Ҷумлаи пайрави муайянкунанда.
§12. Ҷумлаи пайрави пуркунанда.
Ҷумлаҳои пайрави ҳол.
§13. Ҷумлаи пайрави тарзи амал.
§14. Ҷумлаи пайрави миқдору дараҷа.
§15. Ҷумлаи пайрави монадди.
§16. Ҷумлаи пайрави замон.
§17. Ҷумлаи пайрави макон.
§18. Ҷумлаи пайрави сабаб.
§19. Ҷумлаи пайрави мақсад.
§20. Ҷумлаи пайрави шарт.
§21. Ҷумлаи пайрави хилоф.
§22. Ҷумлаи пайрави натиҷа.
Ҷумлаҳои мураккаби сертаркиб.
§23. Ҷумлаҳои мураккаби тобеи сергаркиб.
§24. Ҷумлаи мураккаби тобеъ бо ҷумлаҳои пайрави чида.
§25. Ҷумлаи мураккаби тобеъ бо ҷумлаҳои пайрави ғайричида.
§26. Ҷумлаи мураккаби тобсъ бо ҷумлаҳои пайрави дараҷа.
§27. Пайвандак ва аломати китобат дар ҷумлаҳои мураккаби сертаркиб.
§28. Ҷумлаҳои мураккаб бо рабти гуногун (Ҷумлаҳои мураккаби омехта).
§29. Роҳҳои ташаккули ҷумлаи мураккаби омехта.
§30. Аломатҳои китобат дар ҷумлаҳои мураккаби омехта.
§31. Ҷумлаи мураккаби бепайвандак.
Аломатҳои китобат дар ҷумлаҳои мураккаби бепайвандак.
§32. Аломатҳои вергул ва нуқгавергул дар ҷумлаҳои мураккаби бепайвандак.
§33. Аломати баён дар ҷумлаи мураккаби бепайвандак.
§34. Аломати тире дар ҷумлаи мураккаби бепайвандак.
Услубиёт ва маданияти нутқ.
§35. Услуби гуфтугуи.
§36. Услуби китоби. Услуби илми ва расмии коргузори (идори).
§37. Услуби бадей ва публитсисти (рузноманигорй).
§38. Муродифот — асоси услубиёт.
§39. Муродифҳои луғави ва ибораги.
§40. Муродифҳои сарфи ва наҳви (Синонимҳои морфологи ва синтаксиси).
Маълумоти умуми дар бораи забои.
Шаклҳои хатти ва ишфоҳии забони адаби.
Такрор.
§41. Овозшиноси (фонетика) ва имло.
§42. Калима.
§43. Калимасози ва имло.
§44. Сарф.
§45. Наҳв.
§46 Аломатҳои китобат.

Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Забони тоҷикӣ, 9 синф, Кабиров М., 2019 – fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.

Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России. Купить эту книгу

“Tarbiya” fani nima maqsadda joriy etildi?

“Umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida “Tarbiya” fanini bosqichma-bosqich amaliyotga joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida” hukumat qarori bilan yangi “Tarbiya” fani joriy etildi.

Yangi darslikning avvalgilaridan farqi nimada?

1. “Tarbiya” darsligi “Odobnoma”, “Vatan tuyg‘usi”, “Milliy istiqlol g‘oyasi va ma’naviyat asoslari” hamda “Dunyo dinlari tarixi” fanlarini birlashtirdi.

2. 1–9-sinflarda – 2020/2021-o‘quv yilidan, 10–11-sinflarda esa 2021/2022-o‘quv yilidan boshlab amaliyotga joriy etiladi.

3. Darsliklarini tayyorlashda Yaponiyaning “Axloq ta’limi”, Singapurning “Fe’l-atvor va fuqarolik ta’limi”, Buyuk Britaniyaning “Tafakkur”, “Xulq ta’limi” fanlari va darsliklari yaqindan o‘rganildi.

4. Ilk marotaba darsliklarda 21-asr ko‘nikmalari deb nom olgan “yumshoq ko‘nikmalar” joriy qilindi. Darslik orqali o‘quvchida bilim berishdan tashqari ko‘nikma shakllantiriladi.

5. Yangi fan darsliklaridagi amaliyotga yo‘naltirilgan mashg‘ulotlar va mavzular o‘quvchida muvaffaqiyat motivlarini uyg‘otadi. Faol fuqarolik pozitsiyasi shakllantiriladi.

6. O‘quv fani mohiyati 50% nazariy, 50% amaliy asosga qurilgan.

7.“Tarbiya” darsliklarida “role-model”, ya’ni “namuna keltirish” zamonaviy pedagogik metodidan unumli foydalanilgan. Unda milliy va xalqaro miqyosda yuksak natijaga erishgan insonlar yutuqlari tahlil qilinadi.

8. Bu yil sinov tariqasida 1-9 sinfgacha bo‘lgan darslik ustida bitta ijodiy jamoa ishladi. Bu har bir sinf darsligi o‘rtasidagi tafovut va takrorlanishlarni oldini oldi va bir butun, izchillikdagi darslik yaratilishi ta’minlandi.

9. Darslik yorqin, rangli, illyustratsiyalarga boy va har bir bo‘limi o‘ziga xos fon, milliy va umuminsoniy xulq, ijtimoiy malakani ifoda etgan rasmlar bilan ta’minlangan. Har bir darslik uchun video, audio, media materiallar jamlashgan disk beriladi.

10. Insonning kelajakda muvaffaqiyatli inson bo‘lish eng avvalo to‘g‘ri maqsad qo‘yishga bog‘liq. Deyl Karnegi, Brayan Treysi kabi mashhur lektorning ta’limotiga ko‘ra, hayotda o‘z oldiga maqsad qo‘yish va unga erishishni o‘rganish ham aslida bir fan. “Tarbiya” fanining ahamiyatli jihati shuki, u bosqichma-bosqich bolada maqsad qo‘yish va unga intilish ko‘nikmasini shakllantirib boradi. Tarbiya dasturiga nazar tashlaydigan bo‘lsak,

1-sinfda o‘quvchi dastlab orzularini aniqlay olishni o‘rgatilsa,

2-sinfda o‘z oldiga maqsad qo‘ya olish ko‘nikmasi shakllantirildi.

3-sinfda o‘quvchida dasturni o‘zlashtirish natijasida maqsad va orzu-umidlarini amalga oshirishga harakat qilish ko‘nikmasi paydo bo‘ladi.

4-sinfda atrofda bo‘layotgan voqea-hodisalarga sog‘lom munosabat bildira oladi, shaxs sifatida o‘zini anglaydi va o‘z xatti-harakatlarini tahlil qiladi.

Yuqori sinflarda bu ko‘nikmalar shaklanib, o‘quvchi o‘z oldiga maqsad qo‘ya olish, mustaqil fikrlash, o‘z faoliyatini tahlil qilish, to‘g‘ri qaror qabul qilish kabi ko‘nikmalarga ega bo‘ladi.

Respublika ta’lim markazi