Xalqaro Valyuta Tizimi Nima

Afsuski, bunday munosabatni bevosita dasturlash murakkab (yoki ilojsiz). Shuning uchun bu ikki jadval o’rtasida bog’lovchi jadval yaratish maqsadga muvofiq bo’ladi.

Maʼlumotlar bazasi nima?

Maʼlumotlar bazasi (MB) bu – maʼlumotlarni saqlash, oʻqish, qayta ishlash va qidirish uchun moʻljallangan markaziy maʼlumotlar ombori. Turli dasturlar yaratar ekanmiz, dastur ishlashiga oid boʻlgan maʼlumotlarni u yoki bu koʻrinishda saqlashimiz kerak. Misol uchun dastur foydalanuvchilari va ularning shaxsiy maʼlumotlari, rasmlari, postlar, mahsulotlar va hokazo.

Bu maʼlumotlarni qay koʻrinishda saqlash, turli maʼlumotlar oʻrtasidagi munosabatlar (foydalanuvchi-post, mijoz-mahsulot), bu maʼlumotlarga murojaat qilish va unumli foydalanish uchun MBni toʻgʻri loyihalash juda muhim ahamiyatga ega.

MAʼLUMOTLAR BAZASINI LOYIHALASH. 1-QISM. 13

Bugungi kunda maʼlumotlar bazasini boshqarish uchun turli tizimlar mavjud. Bulardan eng mashhurlari: MySQL, Oracle DB, PostgreSQL, MongoDB, SQLite Microsoft SQL server, IBM DB2.

Ma’lumotlar bazasini loyihalash jarayoni

Yaxshi tuzilgan ma’lumotlar bazasi:

Ortiqcha (takrorlanuvchi) ma’lumotlarni bartaraf qilish orqali xotirani tejaydi.
Ma’lumotlarning aniqligi va yaxlitligini saqlaydi.
Ma’lumotlarga turli usullar bilan murojaat qilishni ta’minlaydi.

Samarali va foydali MBni loyihalashtirish quyidagi jarayonlarni o’z ichiga oladi:

Talablarni tahlil qilish yoki ma’lumotlar bazasining maqsadini aniqlash
Ma’lumotlarni jadvallarga ajratish
Asosiy kalitlarni (primary key) ko’rsatish va munosabatlarni tahlil qilish
Jadvallarni standartlashtirish uchun normallashtirish

Keling, har bir qadamni batafsil ko’rib chiqaylik. Maʼlumotlar bazasining turli modellari juda ham koʻp, biz esa ushbu qo’llanmada eng koʻp ishlatiladigan relyatsion ma’lumotlar bazasi modelidan (relational model) foydalanamiz.

Yuqoridagi jarayonlarni koʻrishdan avval Relational Model bilan tanishaylik.

Relational Database Model

Eng keng tarqalgan model, relyatsion model, ma’lumotlarni jadvallarga ajratadi. Har bir jadval ustunlar va qatorlardan iborat. Har bir ustunda biror obyektga oid atributlar keltirilgan, masalan mahsulot narx, foydalanuvchi ismi yoki tug’ilgan sanasi, pochta indeksi va hokazo. Bu atributlar birgalikda domen deb ataladi. Jadvalning qatorlari esa aynan bitta obyekt (buyum, shaxs, joy) haqidagi maʼlumotlarni saqlaydi.

Quyida biz Foydalanuvchilar haqida maʼlumot saqlash uchun Foydalanuvchilar jadvalini yaratdik. Jadvaladagi ID , Ism , Familiya , Telefon foydalanuvchining attributlari hisoblanadi. Birgalikda esa attributlar domen deb ataladi.

MAʼLUMOTLAR BAZASINI LOYIHALASH. 1-QISM. 14

MB bir nechta jadvallardan iborat boʻlishi tabiiy. Misol uchun Mahsulotlar haqidagi maʼlumotlarni saqlash uchun alohida jadval, Xaridlar uchun alohida jadval, Mijozlar uchun alhoida jadval va hokazo. Biror jadvalni boshqa jadvlaga bogʻlash uchun jadval attributlaridan biri (yoki attriburtlar birikmasi) primary (asosiy) kalit etib tayinlanadi. Boshqa jadvallar esa bu attributga foreign key deb murojaat qiladi.

Relational Model jadvallar oʻrtasidagi munosabatlarni ham tartibga soladi. Masalan mijozlar va ular sotib olgan mahsulotlar jadvali, yoki talabalar va ular o’qiyotgan fanlar alohida jadvallarda saqlansada, ular o’rtasidagi munosabat relational model yordamida ko’rsatiladi. Bunday munosabatlar one-to-one (birga-bir), one-to-many (birga-koʻp) yoki many-to-many (koʻpga-koʻp) koʻrinishida boʻlishi mumkin. Munosabatlar haqida birozdan keyin alohida toʻxtalamiz.

Demak yuqoridagilarning barchasi Relational Maʼlumotlar bazasining sifatlari ekan.

Keling endi bevostia loyihalash jarayoniga toʻxtalamiz.

1. Talablarni tahlil qilish: ma’lumotlar bazasining maqsadini aniqlash

Dasturchi sifatida yaratilayotgan dasturiy taʼminot, unda saqlanadigan maʼlumotlar va ularga qoʻyilgan talablarni tushunish maʼlumotlar bazasini loyihlashda ishingizni bir muncha osonlashtiradi.

Maʼlumotlar bazasiga har tomonlama qarashni unutmang. Masalan, onlayn doʻkon uchun baza yaratganda, bazaga mijoz sifatida, yoki sotuvchi sifatida qarashingiz mumkin va bu ikkisi uchun bir hil maʼlumotlar turli koʻrinishda koʻrsatilishi kerakligini hisobga oling.

Talablar va maqsdalarni aniqlash uchuh quyidagi qadamlarni bajarish mumkin:

Bazani ishlatadigan odamlardan intervyu oling
Hisob-fakturalar, ish jadvallari, so’rovnomalar kabi biznes hujjatlarni tahlil qiling
Mavjud ma’lumotlar tizimlarini oʻrganing (shu jumladan jismoniy va raqamli fayllar)

Navbat ma’lumotlar bazasiga kiritilishi kerak bo’lgan barcha maʼlumotlarni yig’ib, ularni turlarga ajratish: shaxslar, joylar, buyumlar, talabalar, fanlar, hodisalar va hokazo. Har bir turdagi maʼlumotlarning attributlarini ham aniqlab oling:

Ism
Manzil
Shahar, tuman, viloyat
E-pochta manzili
Telefon raqami

Nomi
Narxi
Zaxiradagi miqdori
Buyurtma miqdori

Buyurtma ID
Buyurtmani qabul qilgan sotuvchi
Sana
Mahsulotlar
Miqdor
Narx
Jami

Keyinchalik bu ma`lumotlar bevosita MB jadvallarini shakllantirishda ishlatiladi. Maʼlumotlarni imkon qadar mayda boʻlaklarga boʻling. Misol uchun, manzilni shahar, tuman, viloyat qilib ajratsangiz, kelajakda MBdagi foydalanuvhchilarni tuman, shahar yoki viloyat boʻyicha ajratib olishingiz qulay boʻladi.

⚠ Yana bir muhim jihat, bitta maʼlumotni bir nechta jadvalda qayta saqlashdan ogoh boʻling.

Tasavvur qiling, sizda foydalanuvchilar va mijozlar degan jadvallar mavjud va siz biror shaxs haqidagi maʼlumotlarni ikkalasida ham saqlayabsiz. Agar bu shaxsning maʼlumotlari bitta jadvalda yangilansa (masalan telefon raqam oʻzgarsa), siz ikkinchi jadvalni ham yangilashingizga toʻgʻri keladi. Bu esa ortiqcha ish. Buning oldini olish uchun foydalanuvchilar uchun bitta jadval yaratib, bu foydalanuvchi mijoz yoki yoʻqligini attribut sifdatida koʻrsatish mumkin.

Ma’lumotlar bazasi qaysi turdagi ma’lumotlarni o’z ichiga olishi, bu ma’lumotlar qayerdan olinishi va ulardan qanday foydalanilishini oʻrganganingizdan soʻng, siz haqiqiy ma’lumotlar bazasini rejalashtirishga tayyor bo’lasiz.

2. Maʼlumotlar Bazasining tuzilishini reajalash

Navbat maʼlumotlar bazasining tashqi koʻrinishini shakllantirishga. Yuqorida koʻrganimizdek, relational MB jadvallardan iborat boʻladi. Har bir jadval esa ustunlar (attributlar) va qatorlardan tashkil topadi. Har bir qator ingliz tilida record deb ataladi va bitta buyum (shaxs) haqida maʼlumot saqlaydi.

MAʼLUMOTLAR BAZASINI LOYIHALASH. 1-QISM. 15

Jadvalning har bir qatoridagi maʼlumotlarni bir xilda saqlash uchun, ularning turini ham tayinlab ketish maqsadga muvofiq boʻladi. Masalan Ism faqat matn, ID esa faqat raqam.

Umuman olganda maʼlumotlarni saqlashning quyidagi turlari mavjud:

CHAR – doimiy uzunlikdagi matnlar
VARCHAR – oʻzgaruvchan uzunlikdagi matnlar
TEXT – katta matnlar
INT – manfiy yoki musbat butun sonlar
FLOAT , DOUBLE – manfiy yoki musbat oʻnlik sonlar
BLOB – ikkilik sanoq tizimidagi maʼlumotlar

Shuningdek aksar maʼlumotlar omborlarini boshqaruv tizimlari har bir qator (record) uchun noyob ID raqamini ham qoʻshib ketadi.

Nihoyat, jadval attributlaridan birini birlmachi kalit (primary key) sifatida tanlaysiz. Bu attribut noyob boʻlib, faqatgina yagona qator (record)ga tegishli boʻlishi kerak. Misol uchun shaxsning ID yoki passport raqami noyob kalit boʻlishi mumkin. Birlmachi kalit yordamida biz roʻyxatdan kerakli qator (shaxs, mahsulot) ni ajrata olishimiz kerak.

Birlmachi kalit qilib tanlangan attribut nafaqat noyob va oʻzgarmas, balki doimo mavjud boʻlishi ham shart. Yaʻni bazaga maʼlumot qoʻshilganda bu qiymatni kiritmay tashlab oʻtish mumkin emas.

Bu qadamda maʼlumotlar bazasini koʻz oldingizga keltirish uchun jadvallarni maxsus dastur yordamida yoki oddiy qogʻozda chizishingiz mumkin. Bunda jadvalni toʻliq emas, faqatgina unga tegishli attributlarni koʻrsatish kifoya.

3. Jadvallar oʻrtasida munosabat

Maʼlumotlar bazasi bir necha turdagi jadvallardan iborat boʻladi. Navbat bu jadvallar oʻrtasidagi munosabatlarni tahlil qilishga. Masalan, mijozlar va mahsulotlar, talabalar va darslar, oʻqituvchilar va oʻquvchilar oʻzaro qanday bogʻlangan? Ular oʻrtasidagi munosabat qay koʻrinishda boʻlishi kerak? Navbat shu savollarga javob berishga va munosabatlarni shakllantirishda.

Jadvallar oʻrtasidagi munosabatlar quyidagi 3 ta koʻrinishda boʻlishi mumkin:

One-to-one (birga-bir)

Jadvaldagi bitta qator (record) boshqa jadvaldagi bitta qatorga bog’langan bo’ladi. Bunday munosabat kamdan-kam uchraydi va umuman olganda bunday jadvallarni jamlab yuborish tavsiya qilinadi. Misol uchun quyida birinchi jadval mamlakat ( country ) ikkinchi jadval esa poytaxt ( capital ) haqida ma`lumotlarni saqlaydi. Bu ikki jadval esa birga-bir munosabat bilan bog’langan. Ya’ni, bitta davlatning bitta poytaxti bo’lishi mumkin, bitta poytaxt esa faqat bitta davlatga poytaxt bo’ladi.

Yuqorida aytganimizdek, bunday holatlarda poytaxt nomini davlatning attributi sifatida saqlagan afzal.

One-to-many (birga-ko’p)

Bunda bir jadvaldagi bitta qator (record) boshqa jadvaldagi bir nechta qatorlarga bog’langan bo’ladi. Masalan bitta mijoz bir nechta mahsulotlar xarid qilishi, bitta muallif bir nechta kitoblar chop etishi mumkin va hokazo. Bu munosabat one-to-many deb ataladi.

Bunday maʼlumotlar bazasini yaratishda, birinchi jadvaldagi birlmachi kalit, ikkinchi jadvalning attributi sifatida qo’shiladi. Yuqoridagi misolda Customers (mijozlar) jadvalidagi Customer ID birlmachi kalit hisoblanadi va bu kalit Customer Rentals (mijoz buyurtmalari) jadvalida ham mavjud. Mijozning ID raqamiga qarab, mijoz aynan qaysi mahsulotlarni olganini ko’rishimiz mumkin. Masalan, Andy ismli mijozning ID raqami 9003 va u kulrang bilan ajratilgan mahsulotlarni sotib olgan.

Many-to-many (ko’pga-ko’p)

Jadvaldagi bir nechta qatorlar, boshqa jadvladagi bir nechta qatorlar bilan bog’lanishi many-to-many munosabati deyiladi. Masalan, bitta talaba bir nechta fanlarga yozilishi mumkin, shu bilan birga bitta fanga bir nechta talaba yozilishi ham mumkin.

Afsuski, bunday munosabatni bevosita dasturlash murakkab (yoki ilojsiz). Shuning uchun bu ikki jadval o’rtasida bog’lovchi jadval yaratish maqsadga muvofiq bo’ladi.

Misol uchun bizda mijozlar va mahsulotlar jadvali bor. Mijozlar istalgancha mahsulot sotib olishi mumkin, mahsulotlar esa istalgancha mijozga sotilishi mumkin. Ya’ni bu ikkisi many-to-many munosabatda.

MB shakllantirish uchun biz mijzolar va mahsulotlar ni bog’lovchi, yangi xaridlar (yoki savat ) jadvalini yaratamiz. Mijozlar ham mahsulotlar ham xaridlar jadvaliga one-to-many munosabatda bo’ladi. Yaʻni bitta mijoz istalgancha xarid qilishi mumkin va har bir xarid bir nechta mahsulotlardan iborat boʻladi.

Majburiy yoki yo’q?

Munosabatlarni shakllantirishda qatorlardan (record) qaysi biri birlamchi ekanini aniqlashtirib olish ham muhim. Ya’ni bir jadvaldagi qator mavjud bo’lishi uchun ikkinchi jadvaldagi qator mavjud bo’lishi uchun majburiymi yoki yo’q. Misol uchun mualliflar va kitoblar jadvalida, muallif kitobsiz bo’lishi mumkin, lekin kitob muallifsiz bo’lmaydi. Ya’ni kitoblar jadvalida kitob mavjud bo’lishi uchun mualliflar jadvalida kitobning muallifi mavjud bo’lishi shart. Aksincha, mualliflar jadvalida biror muallifning mavjudligi, kitoblar jadvalida shu muallifning kitoblari bo’lishini taqozo qilmaydi (balki muallif hali kitob yozmagan, yoki kitobi bosmadan chiqmagan, yoki onlayn do’konda bu muallifning kitoblari mavjud emas).

Rekursiv munosabat

Ba’zida jadval qaytib o’ziga murojaat qilishi mumkin. Bu rekursiv munosabat deyiladi. Misol uchun korxona ishchilari jadvalida boshliq degan attribut bo’lsa, bu attribut shu jadvaldagi boshqa odamga (boshliqqa) ishora qiladi.

Ortiqcha munosabat

Ba’zida jadvallardagi qatorlar (record) bir-biri bilan birdan ko’p munosabatda bo’ladi. Masalan, talabalar o’qituvchilar bilan bo’glangan, o’qituvchilar fanlarga bog’langan, talabalar ham fanga bog’langan. Ya’ni talabalar o’qituvchilarga ikki marta bog’lanib qoldi, biri tog’ridan-to’g’ri, ikkinchisi fan orqali. Bunday holatda munosabatlardan biridan voz kechish MBga ta’sir qilmaydi va ishimizni osonlashtiradi. Yuqoridagi misolda, talabalar ham o’qituvchilar ham biror fanga bog’lanishi kifoya qiladi.

Davomi bor…

Maqolamizning ikkinchi qismida maʼlumotlar bazasini optimallashtirish haqida gaplashamiz.

Comment List

Abdivohid Temirov says:

Juda ham zo‘r maqola tayyorlabsiz. Maqolangiz juda foydali, qiziqarli va ma‘lumotlarga boy.Maqola uchun sizga katta rahmat Anvar aka va ya‘na Maqola uchun ajratgan kuningiz uchun rahmat.

Xalqaro Valyuta Tizimi Nima?

Xalqaro valyuta tizimi bu da’volarni hal qilish, davlatlar o’rtasidagi qarzlarni to’lash, yangi savdo-iqtisodiy aloqalarni yaratish uchun zarur bo’lgan kompleksdir. O’zining mavjudligi davrida tizim o’z rivojlanishining bir necha bosqichlarini bosib o’tdi. Xalqaro valyuta tizimi Tarixiy jihatdan milliy pul tizimlari eng erta paydo bo’lgan. Ularning paydo bo’lishi turli davlatlar o’rtasida paydo bo’lgan savdo tizimida milliy pul birliklarini chet el valyutalariga almashtirish zaruriyati bilan bog’liq edi. Xalqaro valyuta tizimi bu mamlakatlar o’rtasidagi pul munosabatlarini tashkil etish shaklidir.U mustaqil ravishda ishlaydi, tovarlarning harakatiga xizmat qiladi. Bu muntazam ta’sir o’tkazish bilan birlashtirilgan turli xil elementlarning birlashmasi.

Xalqaro valyuta tizimining asosiy funktsiyalari va vazifalari

Likvidlik. Bu majburiyatlarni to’lashga imkon beradigan zarur miqdordagi xalqaro zaxira aktivlarining mavjudligi.
Tartibga solish. Tizim, to’lov balansining buzilishi yuzaga kelgan bo’lsa, vaziyatni tiklashga va tuzatishga imkon beradi.
Boshqaruv. Aniq mexanizmlardan foydalanish tufayli butun tizimning to’g’ri ishlashiga ishonch hosil qilinadi.

Ikkilamchi funktsiyalar valyuta chiqarilishidan olinadigan daromadni aniqlash, valyuta kursi rejimini muvofiqlashtirish imkoniyati bilan ifodalanadi. Qanday bo’lmasin, asosiy maqsad ishlab chiqarish uchun barcha iqtisodiy tizimlarning samarali va uzluksiz ishlashini, xalqaro aloqalarni olib borishni va har xil tashqi iqtisodiy aloqalarni optimallashtirishni ta’minlaydigan sharoitlarni yaratishdir.

Xalqaro valyuta tizimining xususiyatlari

Asosiy element milliy valyutadir. O’tgan asrning oxirida valyuta savatlari paydo bo’ldi, ular valyuta kurslarining o’zgarishini kuzatish uchun zarur bo’lgan birliklarni hisoblash vazifasini bajara boshladi.

SDR (Maxsus pul o’tkazish huquqi) XVJ Konstitutsiyasiga muvofiq rasmiy zaxira valyutasidir. SDR – bu turli mamlakatlar turli xil pul birliklarini o’z ichiga olgan valyuta savati. Uni chiqarish to’g’risida qaror 1970 yilda qabul qilingan.

Kurs hisob-kitoblari har kuni, har oyda amalga oshiriladi. Ular quyidagilarga asoslangan:

milliy valyuta kurslari;
turli xil pul birliklarining AQSh dollariga nisbatan nisbati;
keyingi va oldingi davrlarga nisbatan Amerika pul kursi indekslari.

Xalqaro valyuta tizimi nimalardan iborat?

Tizim turli xil turdagi valyutalarga, banklar va turli xalqaro institutlar majmuiga asoslanadi, ularning faoliyatiga valyuta munosabatlari bog’liqdir. Valyuta xalqaro hisob-kitoblar uchun ishlatilishi mumkin bo’lgan pul birligi sifatida tushuniladi.

Valyutalar bir-biriga tenglashtirilganligi sababli, bu jarayon kurs deb nomlanadi. Bu boshqa davlat banknotalarida bir birlik qiymatining ifodasidir. Valyuta kursi doimiy dinamikada, chunki unga turli omillar ta’sir qiladi. Iqtisodiy muhim ahamiyatga ega. Ularga mamlakatning to’lov balansining holati, turli foiz stavkalari nisbati va ichki narxlar harakati kiradi.

Xalqaro valyuta tizimining rivojlanish bosqichlari

O’zining tashkil topgan o’n yillar davomida ushbu moliya instituti bir necha asosiy bosqichlarni bosib o’tdi. Ularning har biri o’ziga xos xususiyatlarga ega edi:

Parij pul tizimi. Uning ostida pulning barcha funktsiyalari oltin bilan bajarilgan. Shu tufayli xalqaro iqtisodiy aloqalar qurilishida xatarlarning kamayishi kuzatildi.
Genuyaliklar. U 1922 yilda tashkil topgan. Oltin qutilarga almashtirilishi mumkin bo’lgan valyuta ustuvor edi. Tizim oltin qazib olishga bevosita bog’liq bo’lganligi sababli bekor qilindi.
Bretton-Vuds.1944 yilda tashkil topgan. Unda oltinni bepul sotib olish va sotishni taqiqlashni o’z ichiga olgan, material esa yagona hisob birligi deb tan olingan.
Yamayka. 1976 yilda XVFga a’zo davlatlar ishtirokida qabul qilingan. Asosiy printsiplardan biri oltinning o’z funktsiyalarini yo’qotishi edi. XVJ valyuta kurslarini nazorat qila oldi.
Evropa. Bu G’arbiy Evropa davlatlari birlashgan 1979 yilda paydo bo’lgan. Asosiy bosqichlardan biri valyuta ittifoqini yaratish va yagona valyuta – evroni muomalaga kiritish edi.

Shunday qilib, mintaqaviy valyuta tizimlari xalqaro tizimlardan farq qiladi, chunki ular cheklangan miqdordagi a’zo mamlakatlarni o’z ichiga oladi. Barcha elementlar valyuta, moliyaviy tuzilmalar va xalqaro hisob-kitoblarga bo’linadi.

Tuqqandan so‘ng erkak va ayol jinsiy munosabatlari

Ko‘pchilik erkaklarga ayollarda homiladorlik va emizish bilan bog‘liq badanidagi o‘zgarishlar yoqadi. Ayollarda esa tuqqandan keyin eriga nisbatan talpinish ( jinsiy aloqaga ehtiyoj ) pasayib ketadi. Buning sababi nima ekan?

Bu munosabat, aslida kuni bilan bola bilan ovora bo‘lgan onaning charchaganidan kelib chiqadi. Jinsiy aloqa haqida o‘ylash u yoqda tursin, «tezroq bolam uxlasayu, men ham to‘yib uxlab olsam» degan fikr ustun bo‘lib qoladi. Agar er uy yumushlarining bir qismini o‘ziga olib, bolani parvarish etishda xotinidan yordamini ayamasa, bundan o‘zi ham yutgan bo‘ladi. Ayollar esa biroz bo‘lsada eriga ahamiyat berishga, o‘zida, uyda romantik holatni yaratishga harakat qilmog‘i lozim. Albatta yotog‘ingizni hamma burchagida kir pelyonkalar va pamperslar yoyilib yotsa, jinsiy aloqa uchun yetarlicha sharoit bo‘lmaydi. Yana bir narsani unutmaslik kerakki, ayollarda emizish davrida jinsiy organlaridan jinsiy aloqani yumshatuvchi maxsus suyuqlik chiqishi sustlashadi. Bu esa erkaklardan yanada katta sabr va mehrni talab etadi. Agar erkakning barcha harakatlari ham ayolda lazzatlanish imkoniyatini yaratuvchi suyuqlik ajralishiga olib kelmasa, u holda sotuvda mavjud bo‘lgan maxsus lyubrikantlardan foydalanish mumkin.

Tug‘ishdan keyin ko‘krak holati

Tuqqandan keyin ko‘krak gormonal o‘zgarishlar tufayli ancha o‘zgarishlarga duch keladi. Uning jismoniy holati ham o‘zgarib kattaroq bo‘lib qoladi. Emizish davrida bemalol jinsiy aloqaga kirishish mumkin. Iloji boricha, jinsiy aloqani emizishdan keyin yoki sutni soqqandan keyin amalga oshirmoq lozim. Shunda ko‘krakda sut miqdori kam bo‘lib, aloqa jarayonida to‘kilishi kuzatilmaydi. Shuni unutmang, sizning ayollik go‘zalligingiz ayni ona bo‘lganingizda ochiladi.

Tug‘ishdan keyin homiladorlikdan saqlanish

Eringizni sevib, sevilayotgan paytingizda unutmang: emizikli ayol bo‘lishingizga qaramay, homilador bo‘lib qolish xavfi doim mavjud. Agar barvaqt homilador bo‘lishni istamasangiz, u holda quyidagi qoidalarga amal qiling:

Emizishni kuniga kamida 7-8 marta amalga oshiring. Ayniqsa kechasi, uxlash paytidagi emizishlarni yo‘q qilmang;
Agar tuqqandan keyin oy ko‘rgan bo‘lsangiz, u holda homilador bo‘lish xavfi ortadi;

Bu ikki qoida tuqqandan keyin 6 oy ichida o‘z saqlash qobiliyatini namoyon qilishi mumkin. Olti oydan so‘ng bu xususiyat yo‘qolib, emizishga va oy ko‘rmasligingizga qaramay homilador bo‘lib qolishingiz oson bo‘ladi.

Statistik ma’lumotlarga qaraganda, emizikli ayollarda homilador bo‘lish xavfi past bo‘ladi, lekin amalda baribir homilador bo‘lib qolganlar kam emas. Shuning uchun, agar barvaqt homilador bo‘lishni istamasangiz, qo‘shimcha saqlanish usullaridan foydalaning.

Ushbu maqolani ham o‘qing: Homiladorlikda toksikoz sabablari, belgilari va davolash

Emizuvchi ayollar uchun saqlanish usullari

Agar oldin saqlanishning kalendar usuli dan (ovulyatsiya kunlarini aniqlab u kunlardan boshqa payt jinsiy aloqaga kirishish) foydalangan bo‘lsangiz, bu usul tuqqandan keyin mutlaqo mos kelmaydi. Chunki tuqqandan so‘ng oy kuni qachon kelishini, uning uzunligini va davomiyligini aniqlash uchun bir necha oy talab etiladi.
Birinchi o‘rinda saqlanish usuliga prezervativlar kiradi. Bu eng oddiy va eng xavfsiz saqlanish usuli hisoblanadi.
Shifokor bilan maslahatlashgan holda saqlanish dorilarini ham iste’mol qilish mumkin. Lekin ko‘p hollarda, bu dorilar ta’sirida sut kamayib ketishi kuzatiladi. Saqlanish usullaridan yana biri — bu spiral. Uni tuqqandan so‘ng 8 haftada bachadonga o‘rnatiladi. Yangi bir saqlanish usuli bu implantlar. Implantni teri ostiga joylab (ukol yordamida) 3 oyga homiladorlikdan saqlanish ta’minlanadi. Svecha, plastir, maxsus qopqoqlar ham mavjud bo‘lib, ular bir oz qimmatligi bilan noqulaylik tug‘diradi.

Eng asosiysi, siz o‘z oilangizga mos usulini tanlab, er va xotin orasidagi munosabatingiz tuqqandan keyin yanada go‘zallashishini va takomillashib borishini, baxtli hayot uchun ta’minlang.

Bo’lajak onalarda vitaminlar yetishmasligi holatini yengish uchun eng ko’p ishlatiladigan vitamin komplekslaridan biri Alfavit mamino zdorovyedir.

Alfavit mamino zdorovye bu – 500 mg dan, bir qadoqda 60 dona vitamin va mineral kompleksli tabletkalar.

Tabletkalar tarkibi: Yod, Foliy kislotasi, D-pantenol (B5 vitamini), B1 vitamini, B12 vitamini, B2 vitamini, B6 vitamini, S vitamini, PP vitamini, A vitamini (palmitat shaklida), temir, kalsiy, magniy, mis, xoletsalsiferol (D3 vitamini) ), Xrom, rux, biotin, E vitamini, marganets, K vitamini, L-taurin, molibden

Homilador ayollarda qo’llaniladigan boshqa vitaminlar: Elevit, Komplivit, Foliy kislotasi, Vitarich va hk.

*Qo’llash mumkin bo’lmagan holatlar mavjud. Ishlatishdan oldin shifokor bilan maslahatlashing.

Jahon moliya bozori: asosiy aspektlar

Jahon moliyaviy bozori turli mamlakatlar fuqarolarining kredit kapitali uchun yagona bozor sifatida qaraladi. 1960-yillarda, turli mamlakatlar vakillari o’rtasida, xususan, xalqaro operatsiyalar rivojlangan.

Turli mamlakatlardan ko’plab kompaniyalarni birlashtirish jarayonida xalqaro miqyosda erkin faoliyat yurita oladigan xalqaro tashkilotlar, kompaniyalar va firmalar shakllana boshladi. Bu, o’z navbatida, ichki bozorlarning yaqinlashuviga yordam berdi va keyinchalik yagona global moliya bozorini shakllantirdi. Bu hukumatning qonuniy daromadlari va uning chegaralarini yumshatish hisobiga sodir bo’ldi. Bu bozorda amalga oshirilayotgan mamlakatlar o’rtasidagi iqtisodiy aloqalarni rivojlantirish kompyuter texnologiyalarini uzluksiz takomillashtirish va yangi aloqa vositalarini rivojlantirish bilan bog’liq.

Jahon moliyaviy bozori va uning tuzilishi.

Agar biz “jahon moliyaviy bozori” atamasini ko’rib chiqsak, xalqaro miqyosda moliyaviy aktivlarning aylanishi, shartli ravishda u tashqi va ichki bo’linadi. Ichki moliya bozorlari ikkita toifaga bo’linadi: xalqaro valyuta operatsiyalari bozori va milliy valyuta. Ikkinchidan, mamlakatning barcha operatsiyalarini, ya’ni qimmatli qog’ozlar yoki boshqa aktivlarni sotish bo’yicha bitimlar faqatgina mamlakat valyutasida amalga oshiriladi. Chet el valyutasidagi qimmatli qog’ozlar bilan operatsiyalarni amalga oshiradigan bozor avvalgi operatsiyalar miqyosida juda katta emas, bundan tashqari, davlat tomonidan qattiq nazorat qilinishi kerak.

Jahon moliyaviy bozori tashqi bozorlar kabi tarkibiy qismga ega. Ushbu mamlakatdan tashqarida moliyaviy vositalar harakati ushbu davlat valyutasida amalga oshiriladigan boshqa mamlakatlar bozoridir. Shartli ravishda chet el va xalqaro yoki evro bozoriga bo’linadi. Xalqaro bozorda bitimlar qimmatli qog’ozlarni chiqaruvchi davlatga tegishli bo’lmagan valyutada tuziladi. Biroq, “evro-bozori” ning nomi va uning hududiy joylashuvi o’rtasida parallel holga keltirish yoki Evropada xalqaro deb hisoblangan yagona valyuta bilan bog’lash maqsadga muvofiq emas.

Jahon moliyaviy bozorlar ba’zan moliyaviy aktivlarning muddati nuqtai nazaridan ko’rib chiqiladi . Ushbu tasnifga ko’ra, muddati bir yildan oshmagan pul hujjatlarini bozorga chiqarish mumkin. Bir yildan ortiq muddatga muayyan operatsiyalarni amalga oshirish mumkin bo’lgan aktivlar, qoida tariqasida, kapital bozorida tarqatiladi. Qisqa muddatli pul hujjatlari bozori turli kompaniyalar va firmalarga o’z to’lov qobiliyatini va likvidligini saqlab qolish imkonini beradi. Masalan, ustav kapitalini oshirish zarur bo’lsa, bank boshqaruvi aktsiyalar sonini ko’paytirish to’g’risida qaror qabul qiladi. Shunday qilib, o’z mablag’lari balansi belgilab qo’yildi va boshqa banklar va tashkilotlar tomonidan qarz mablag’larini jalb qilish shart emas.

Masalan, jahon moliyaviy bozori asosiy va ikkilamchi bo’linadi. Birlamchi bozorni emitent tomonidan to’g’ridan-to’g’ri chiqaradigan aktivlar aylanayotgan bozor deb tushuniladi. Ikkilamchi bozorda qimmatli qog’ozlarni emitentlardan oldinroq sotib olgan boshqa xo’jalik yurituvchi sub’ektlar sotadilar.

Jahon bozorining tuzilishi asosan tashkiliy xarakterga bog’liq bo’lib, unga muvofiq fond birja va tashkilotga ajratilmagan. Tashkilotsiz bozorda bitimlar vositachi yoki to’g’ridan-to’g’ri ishtirokchilar o’rtasida qo’shimcha nazoratdan o’tmasdan amalga oshirilishi mumkin. Bunday operatsiyalar bo’yicha dividendlar odatda birja bozorida bo’lishidan yuqoridir, chunki mablag’larni qaytarmaslik xavfi juda yuqori. Tashkiliy moliyaviy bozorda, har bir xavfsizlik , ro’yxat deb ataladigan to’liq tekshirishdan o’tadi. Shuning uchun aktivlarning egalari ishonchliligiga ishonch hosil qilishlari mumkin va bu kabi operatsiyalar uchun xavf juda kam, bu daromadni tushuntiradi.