O rmonda omon qoling

Yaponiyada yuz bergan zilziladan so’ng qutqaruvchilar bir yosh juvonning uyi oldiga keldilar. Xarobalarni tozalab, uning ostida qolganlarga yordam berish kerak edi. Shu uyda yashaydigan ayolning tanasi bir-biriga suyanib qolgan devorlarning yoriq-darzlaridan ko’rinib turardi. U g’alati bir holatda – xuddi ibodat qilayotganday oldinga egilgan, qo’llari bilan nimanidir bag’riga bosib olgandi. Uy qulaganda ayolning yelkasi va bosh qismi jarohatlangan, u allaqachon dunyodan ko’z yumgandi.
Qutqaruvchilar ayol tanasini deyarli ko’mib yotgan turli siniqlar va parchalarni asta-sekin tozalashdi. U guldor yo’rgakka o’ralgan go’dakni quchoqlab olgandi. Chaqaloq taxminan uch oylik edi. Uy yiqilgan chog’da ona o’z jonini fido qilib, bolasini qutqargan ekan.
Guruh boshlig’i bolakayni qo’lga olgan payt u hali hech nimadan xabarsiz, tinchgina uxlab yotardi. Go’dakni tekshirishga kelgan shifokor yo’rgakni ochib, uning ichida yotgan qo’l telefonini topib oldi. Telefon ekranida “Omon qolsang, unutma, men seni yaxshi ko’raman, bolam”, degan xat bor edi. Hali tanasidagi issiq jonidan, ongu shuuridan ayrilib ulgurmagan bechora ona qo’lidagi telefonga bir umrlik vidolashuv va mehr xatini yozib ketibdi. Balki o’sha oniy lahzalarda u o’g’lining chopqillab o’ynab yurganini, bejirim tuflicha va oppoq ko’ylakda maktabga borganini, bo’ydorgina yigitga aylanib jilmayib turganini xayolidan o’tkazgandir. Cheksiz onalik mehr-muhabbatini ana shu bir og’iz gapga sig’dirmoqchi bo’lgandir.
Qutqaruvchilar telefonni bir-biriga uzatar, onaizorning so’nggi so’zlarini o’qib, ko’zlarida yosh
halqalanardi.

Omon qolsang, unutma, men seni yaxshi ko’raman, bolam!

Бу воқеа юз берганига 2 йил бўлди. Аммо, эсласам, ҳамон кўзёшимни тўхтатолмайман…
Инсоният тарихи битилган китоблар асосан халқларнинг шаклланиши,давлатларнинг таркиб топиши,урушлару бўҳронларни тасвиридан иборат бўлиб қолгани ҳеч кимга сир эмас.Менга қолса, мактабларда «Инсон тарихи» ёки «Инсон қалби» фанини ўқитган бўлардим. Бу фан инсоннинг пайдо бўлиши,анатомияси,қобилиятлари ҳақида эмас,балки инсоннинг руҳияти,меҳру оқибати,унинг инсоний табиати ҳақидаги ҳикоялардан иборат бўлишини истардим. Худди юнон режиссёри Константин Пилавиоснинг «Бу нима?» номли митти фильмини илк марта кўрган чоғимда кўзларимдан ёш тирқирагандек,сизга тақдим этаётган оддий хабар юрагимни зирқиратиб юборди. Мен «Инсон тарихи» ёки «Инсон қалби» китобини мана шундай воқеалардан тузиб чиққан бўлардим.

ОМОН ҚОЛСАНГ,УНУТМА!

Японияда юз берган зилзиладан сўнг қутқарувчилар бир ёш жувоннинг уйи олдига келдилар. Харобаларни тозалаб, унинг остида қолганларга ёрдам бериш керак эди. Шу уйда яшайдиган аёлнинг танаси бир-бирига суяниб қолган деворларнинг ёриқ-дарзларидан кўриниб турарди. У ғалати бир ҳолатда – худди ибодат қилаётгандай олдинга эгилган, қўллари билан ниманидир бағрига босиб олганди. Уй қулаганда аёлнинг елкаси ва бош қисми жароҳатланган, у аллақачон дунёдан кўз юмганди.
Қутқарувчилар аёл танасини деярли кўмиб ётган турли синиқлар ва парчаларни аста-секин тозалашди. У гулдор йўргакка ўралган гўдакни қучоқлаб олганди. Чақалоқ тахминан уч ойлик эди. Уй йиқилган чоғда она ўз жонини фидо қилиб, боласини қутқарган экан.
Гуруҳ бошлиғи болакайни қўлга олган пайт у ҳали ҳеч нимадан хабарсиз, тинчгина ухлаб ётарди. Гўдакни текширишга келган шифокор йўргакни очиб, унинг ичида ётган қўл телефонини топиб олди. Телефон экранида “Омон қолсанг, унутма, мен сени яхши кўраман, болам”, деган хат бор эди. Ҳали танасидаги иссиқ жонидан, онгу шууридан айрилиб улгурмаган бечора она қўлидаги телефонга бир умрлик видолашув ва меҳр хатини ёзиб кетибди. Балки ўша оний лаҳзаларда у ўғлининг чопқиллаб ўйнаб юрганини, бежирим туфлича ва оппоқ кўйлакда мактабга борганини, бўйдоргина йигитга айланиб жилмайиб турганини хаёлидан ўтказгандир. Чексиз оналик меҳр-муҳаббатини ана шу бир оғиз гапга сиғдирмоқчи бўлгандир.
Қутқарувчилар телефонни бир-бирига узатар, онаизорнинг сўнгги сўзларини ўқиб, кўзларида ёш ҳалқаланарди.

“Ирфон” тақвимининг 2012 йил 4-сонида чоп этилган.

Insoniyat tarixi bitilgan kitoblar asosan xalqlarning shakllanishi,davlatlarning tarkib topishi,urushlaru bo’hronlarni tasviridan iborat bo’lib qolgani hech kimga sir emas.Menga qolsa, maktablarda «Inson tarixi» yoki «Inson qalbi» fanini o’qitgan bo’lardim. Bu fan insonning paydo bo’lishi,anatomiyasi,qobiliyatlari haqida emas,balki insonning ruhiyati,mehru oqibati,uning insoniy tabiati haqidagi hikoyalardan iborat bo’lishini istardim. Xuddi yunon rejissyori Konstantin Pilaviosning «Bu nima?» nomli mitti fil`mini ilk marta ko’rgan chog’imda ko’zlarimdan yosh tirqiragandek,sizga taqdim etayotgan oddiy xabar yuragimni zirqiratib yubordi. Men «Inson tarixi» yoki «Inson qalbi» kitobini mana shunday voqealardan tuzib chiqqan bo’lardim.

OMON IOLSANG,UNUTMA!

Yaponiyada yuz bergan zilziladan so’ng qutqaruvchilar bir yosh juvonning uyi oldiga keldilar. Xarobalarni tozalab, uning ostida qolganlarga yordam berish kerak edi. Shu uyda yashaydigan ayolning tanasi bir-biriga suyanib qolgan devorlarning yoriq-darzlaridan ko’rinib turardi. U g’alati bir holatda – xuddi ibodat qilayotganday oldinga egilgan, qo’llari bilan nimanidir bag’riga bosib olgandi. Uy qulaganda ayolning yelkasi va bosh qismi jarohatlangan, u allaqachon dunyodan ko’z yumgandi.
Qutqaruvchilar ayol tanasini deyarli ko’mib yotgan turli siniqlar va parchalarni asta-sekin tozalashdi. U guldor yo’rgakka o’ralgan go’dakni quchoqlab olgandi. Chaqaloq taxminan uch oylik edi. Uy yiqilgan chog’da ona o’z jonini fido qilib, bolasini qutqargan ekan.
Guruh boshlig’i bolakayni qo’lga olgan payt u hali hech nimadan xabarsiz, tinchgina uxlab yotardi. Go’dakni tekshirishga kelgan shifokor yo’rgakni ochib, uning ichida yotgan qo’l telefonini topib oldi. Telefon ekranida “Omon qolsang, unutma, men seni yaxshi ko’raman, bolam”, degan xat bor edi. Hali tanasidagi issiq jonidan, ongu shuuridan ayrilib ulgurmagan bechora ona qo’lidagi telefonga bir umrlik vidolashuv va mehr xatini yozib ketibdi. Balki o’sha oniy lahzalarda u o’g’lining chopqillab o’ynab yurganini, bejirim tuflicha va oppoq ko’ylakda maktabga borganini, bo’ydorgina yigitga aylanib jilmayib turganini xayolidan o’tkazgandir. Cheksiz onalik mehr-muhabbatini ana shu bir og’iz gapga sig’dirmoqchi bo’lgandir.
Qutqaruvchilar telefonni bir-biriga uzatar, onaizorning so’nggi so’zlarini o’qib, ko’zlarida yosh
halqalanardi.

“Irfon” taqvimining 2012 yil 4-sonida chop etilgan.

O’rmonda omon qoling

O’rmonda adashib qolish dahshatli voqea bo’lishi mumkin. Piyoda adashgan bo’lasizmi yoki cho’lda mashinangiz buzilib ketadimi, o’rmonda omon qolish juda qiyin, ammo imkonsiz emas. Sizga ichimlik suvi, ovqatlanish uchun oziq-ovqat, uxlash uchun boshpana va pishirish va iliqlik qilish uchun olov kerak bo’ladi. Agar siz eng zarur narsalarni ta’minlay olsangiz, har xil turdagi o’rmonlarda omon qolishingiz mumkin. Shunda siz hayot belgisini berishingiz yoki signal berishingiz va najot topishingizni kutishingiz mumkin.

Qadam bosish

5-usulning 1-usuli: Ichimlik suvini topish

Chuchuk suv manbasini qidirib toping. O’rmonda omon qolish uchun birinchi navbatda ichish uchun suv topish kerak. Yaqin atrofda toza suv belgilarini izlang, masalan, yashil o’simliklar yoki gullar bo’lgan joylar, siz suv to’plashingiz mumkin bo’lgan pastki joylar, yurish yo’llari va oyoq izlari kabi hayvon izlari. Bu narsalar yaqin atrofda oqim, oqim yoki suv havzasi borligini ko’rsatishi mumkin. Omon qolish uchun ichimlik suvini topish juda muhim, ammo ba’zi suv manbalari xavfsiz emasligini yodda tuting. Iloji bo’lsa, ichishdan oldin barcha suvlarni tozalang.

Maslahat: Agar siz suv izlab yerdan teshik qazishni istasangiz, qurigan oqim yoki ko’plab yashil o’simliklar o’sadigan joy bilan dog’larni topishga harakat qiling.

5-dan 2-usul: Boshpana qurish

Daraxtlaridagi bo’shliqlar bo’lgan ikkita daraxt o’rtasida quruq, tekis joyni qidiring. Atrofga qarab, tanasi erdan bir-besh metr balandlikda bo’linadigan daraxt bilan nisbatan tekis joy topishga harakat qiling. Iloji bo’lsa, magistralida erdan bir-besh metr balandlikda va bir-biridan taxminan uch metr masofada bo’lingan ikkita daraxtni topishga harakat qiling.
Uzunligi uch metrga teng va qalinligi bir yarim va ikki sm gacha bo’lgan filialni qidirib toping. Sizning boshpanangizni yaratish uchun sizga qo’llab-quvvatlash uchun nur kerak bo’ladi, shuning uchun siz chirimaydigan qalin daraxt novdasini topa olasizmi. Filial qanchalik to’g’ri bo’lsa, u sizning boshpanangizning tuzilishini yaratish uchun qanchalik yaxshi ishlaydi.
Daraxtlardan birining yorig’iga filialning bir uchini joylashtiring. Daraxt bo’linib, “V” ga o’xshash shaklda bo’lgan joyda, shoxning bir uchini tayanch nur kabi havoda ushlab turadigan qilib qo’ying. Agar daraxt bo’linmasa, “V” bilan tugaydigan stubdan foydalaning va uni daraxtga suyab qo’ying, shunda daraxt daraxt tomonidan qo’llab-quvvatlanadi.
Filialning boshqa uchini boshqa daraxtning yorig’iga soling. Eng katta filial bilan, boshqa uchini yaqin atrofdagi daraxtning yorig’iga kiritib, gorizontal asos tuzilishini hosil qiling. Bir oz oldinga va orqaga silkitib, shoxchaning mahkam o’rnashganligiga ishonch hosil qiling. Maslahat: agar sizda boshqa daraxt bo’lmasa, ikkinchi uchini ham erga qo’yishingiz mumkin. Shunda sizning boshpanangiz shunchaki kichrayadi.
Bosh pog’onaga qarshi novdalar ekish orqali boshpanangizning tuzilishini shakllantiring. Kulbangizning markaziy nuriga suyanadigan darajada uzun shoxlarni yig’ing. Shoxlari bilan bir xil qovurg’a yasashni tasavvur qiling. Filiallarni iloji boricha bir-biriga yaqinroq qilib qo’yishga harakat qiling.
Izolyatsiya qiluvchi qatlam hosil qilish uchun novdalar yoki barglarni novdalar ustiga qo’ying. Boshpanangizning tuzilishini shakllantirgandan so’ng, issiqlikni saqlashga yordam beradigan va shamol va yomg’irdan boshpana beradigan izolyatsiya qiluvchi qatlam hosil qilish uchun barglari, o’sishi yoki barglari bo’lgan novdalardan foydalaning. Barglari va novdalarini strukturaning ustiga qalin qatlam qilib qo’ying. Eng kattasidan boshlang va kichik barglar va novdalar ustiga qo’ying.
Barglari bilan boshpanangizga to’shak yasang. Barglar yoki qarag’ay ignalari kabi yumshoq materiallarni qidirib, boshpanangizda erga sochib, boshpanangizni iloji boricha qulay qilishga harakat qiling. Sizning kabinetingizga qo’yishdan oldin materialda hasharotlar va o’rgimchak yo’qligiga ishonch hosil qiling.

5-dan 3-usul: Ovqat toping

Kundaliklarni teskari o’girib, qutulish mumkin bo’lgan hasharotlarni topa olmasligingizni tekshiring. Hasharotlarni ushlash va yo’q qilish oson va ular o’rmonda omon qolish uchun yordam beradigan oqsil va yog’larga to’la. Chirib ketgan jurnallar ostiga qarang va chumolilar, termitlar, qo’ng’izlar va qurtlarni qidiring. Loydan qurtlarni ko’rishingiz mumkinligiga e’tibor bering. Aksariyat hasharotlarni xom ashyo bilan iste’mol qilish mumkin, ammo o’rgimchak, shomil va pashshalardan saqlaning.
Yovvoyi yovvoyi mevalarni tanlang va iste’mol qiling. Agar siz tasodifan tanib olishingiz mumkin bo’lgan mevali mevalar bilan butaning yonidan o’tsangiz, ikkilanmang va undan foydalaning. Agar turiga ishonchingiz komil bo’lmasa, hech qachon mevalarni yemang, chunki rezavorlarning ko’p turlari zaharli hisoblanadi. Xavfsiz bo’lish uchun faqat siz tanigan mevalar, masalan, böğürtlen, malina, ko’k va yovvoyi qulupnayni iste’mol qiling.
Agar bu borada tajribangiz bo’lsa, o’rmonda qutulish mumkin bo’lgan qo’ziqorinlarni qidirib toping. Yovvoyi qo’ziqorilarni o’rmonda qorong’i, nam joylar yaqinida yoki chirigan stumbalarda qidiring. Faqat juda ehtiyot bo’ling, chunki xato qilsangiz va zaharli qo’ziqorinni iste’mol qilsangiz, siz juda kasal bo’lib qolishingiz va hatto o’lishingiz mumkin. Agar ma’lum bir qo’ziqorin qutulish mumkinmi yoki yo’qligiga ishonchingiz komil bo’lmasa, uni yemang!
Ovqatlanadigan yovvoyi o’simliklarni to’plang. O’rmonda qutulish mumkin bo’lgan o’simlik turlari juda ko’p, ammo har doim zaharli o’simliklarni yolg’iz qoldiring. Dandelionlarning barglarini, shoxli gullar va o’tin turshaklarini, shuningdek, primrosa va yovvoyi binafsharanglarning mayin, yosh gullarini qidirib toping. Agar qaysi o’simlik bilan ish tutayotganingizga amin bo’lmasangiz, uni yemang.
Agar sizda arqon yoki sim bo’lsa, tuzoqlarni yarating. Tuzoq – quyon va sincap kabi mayda hayvonlarni tutishning xavfsiz va nisbatan oson yo’li. Uzunligi taxminan sakkiz metr bo’lgan ipni yoki simni oling, bir uchida ilmoq hosil qiling, so’ngra quyma ilmoq hosil qiling. Keyin ipning ikkinchi uchini yoki ipni quyma ilmoq orqali o’tkazib, katta doira hosil qiling. Qopqonning doirasini o’rmonda piyoda yo’li yoki izi ustiga osib qo’ying.

Maslahat: Hayvonlar tomonidan qilingan tor, yuriladigan yo’llarga diqqat bilan e’tibor bering va u erda tuzog’ingizni joylashtiring.

5-dan 4-usul: Olovni yoqing

Yoqilg’i sifatida xizmat qilishi mumkin bo’lgan kichik, quruq materiallarni qidirib toping. Quruq o’tlarni, barglarni, daraxt po’stlog’ini, qarag’ay ignalarini yoki boshqa kichik, yonuvchan narsalarni toping. U bilan olovni yoqish uchun siz osonlikcha yoqib yuboradigan va katta olovni keltirib chiqaradigan materialni yoqilg’i sifatida ishlatishingiz kerak.
Yonish uchun ishlatish uchun ingichka novdalar va novdalarni to’plang. Kindling yog’ochini yoqilg’ini yoqsangiz, osongina olov yoqadigan materialdan yasalgan bo’lishi kerak. Yonish uchun ishlatish uchun quruq tayoqchalar, novdalar yoki daraxt qobig’idan foydalaning.
Yog’och sifatida xizmat qiladigan kattaroq yog’och bo’laklarini yig’ing Olovingizni yoqishdan oldin uni yoqish uchun etarlicha yoqilg’i materialini yig’ishingiz kerak. Hududdan quruq o’tin qidirib toping va kerak bo’lganda yonilg’ini osongina qo’shishingiz uchun olovni yoqishni rejalashtirgan joyingizga yaqin joyda qoziq quring. Quruq, yorilib ketayotgan yog’ochni topishga harakat qiling. Yangi yoki yashil o’tin olovni olish uchun ko’proq vaqt kerak bo’ladi.
O’zingizning yoqilg’ingiz va yoqishingiz bilan wigwam turini yarating. Yong’in chiqishi va olovni tarqatishi mumkin bo’lgan quruq, tekis joyni barglardan, novdalardan yoki boshqa elementlardan tozalang. Yig’ib olgan yoqilg’i materialini stakka qo’yish va uning atrofidagi otashinni qoziq qilib tartibga solish orqali wigvam shaklidagi bino yarating. Keyinchalik kattaroq jurnallarni oling va ularni yoqilg’i va yondirgich atrofida birlashtiring va ramka hosil qiling.

Maslahat: wigwam tuzilishi atrofida yong’in chuqurini qurish.

5-ning 5-usuli: O’rmondan chiqing

Agar siz o’rmonda adashib qolsangiz, vahima qo’ymang. Agar vahima qo’ysangiz, noto’g’ri qarorlar qabul qilish ehtimoli katta. Bundan tashqari, vahima sizning fikringizni buzishi mumkin. O’rmondan chiqish yo’lini topish uchun siz aniq va fikrlaringizni tartibga solishingiz kerak. Bir necha marta chuqur nafas oling va kerakli narsalarga e’tiboringizni qarating.
Ko’p energiya sarflamaslikka harakat qiling. O’rmonda adashib qolsangiz, sizga mos ovqat va suv topishda qiynalishingiz mumkin. Yolg’izlikda yugurish yoki qichqiriq kabi ishlarni bajarish uchun ter to’kmaslikka va ortiqcha kuch sarflamaslikka harakat qiling. Boshpana qurish, olov yoqish va suv izlash kabi ishlarni bajarish uchun imkon qadar ko’proq energiya tejang. Maslahat: agar siz adashib qolsangiz va o’zingizni boshqa odamlardan uzoq emas deb hisoblasangiz, o’pkangizni ishlating va yordam uchun iloji boricha balandroq baqiring!
O’zingiz turgan joyda turing va chiqish yo’lingizni topishga urinmang. Najot topish ehtimolini oshirish uchun bir joyda turing. Agar siz umidsiz adashgansiz degan xulosaga kelgan bo’lsangiz, eng yaxshi taktika – orqaga qaytish yo’lingizni topasiz degan umidda yurishdan ko’ra, xavfsiz joyda to’xtash va to’xtash.
Tutun signallarini yuborish orqali qaerdaligingizni ko’rsating. Olovni yoqing va ko’p tutun hosil qilish uchun unga ko’plab yashil barglarni yoki qarag’ay ignalarini tashlang. Yashil barglari bo’lgan uzun novdani tuting va tutun chiqmasligi uchun uni uch-to’rt soniya davomida olov ustida ushlab turing. Keyin tutun buluti chiqib ketishi uchun filialni olib tashlang. Havoda tutun bulutlarining uzun qatorini yaratish uchun protsedurani takrorlang.

Ogohlantirishlar

Omon qolsang, unutma! Juda tasirli voqea

Asar 1484-yilda yozilgan bo’lib, 59 bob, 5782 baytdan iborat. Bu mavzu aslida eski bo’lib, muayyan tarixiy shaxslarga borib taqaladi. 590-yilda taxtga chiqib, 628-yilda o’ldirilgan Eron shohi Xusrav Parvezning go’zal Shiringa bo’lgan muhabbati ko’pgina tarisiy asarlarda qayd etilgan. Tarixchi Tabariy(923-yilda vafot etgan) uni «Xusravning eng sevikli .

.pdf «Sab’ai Sayyor» («Yetti sayyora») PDF 3 Feb 2021

Asar 1484-yilda yozilgan bo’lib, 38 bob, 5000 baytdan iborat. “Sab’ai sayyor” asari “hikoya ichida hikoya”usulida yozilgan. Asarning bosh qahramoni – Bahrom. Bahrom Sharqda Mars yulduzining nomi. Arabchasi – Mirrix. Asar voqealari 12 – bobdan boshlanadi. Bunda Bahrom Moniy aytgan va suratini ko’rsatgan Diloromga telbalarcha oshiq .

.pdf LAYLI VA MAJNUN PDF 3 Feb 2021

Bu asar ham 1484-yilda yozilgan bo’lib, u 36 bob, 3622 baytdan iborat. Bu doston sevgi haqidagi dostonlar orasida eng g’amgin va dardli asardir. Doston quyidagi misralar bilan boshlanadi: Men turkcha boshlabon rivoyat, Qildim bu fasonani hikoyat. Yozmoqqa bu ishqi jovidona, Maqsudim emas edi fasona. Mazmunig ‘a .

.pdf Hayrat ul – abror PDF 3 Feb 2021

Asar 7976 misra (3988 bayt) bo’lib, 64 bob, 20 maqolatdan iborat. Bulardan 21 bobi muqaddima, 40 bobi – 20 maqolat va 20 hikoya hamda masal, so’nggi uch bobi esa asar xotimasidir. «Hayrat ul – abror» 1483-yiida aruzning sari’ bahrida yozilgan bo’lib, an’anaviy muqaddima – “hamd .